رکود تنها یکی از مشکلاتی است که موجب شده این روزها کمتر دریانوردی به دریا بزند. افزایش چند برابری قیمت گازوئیل در سال گذشته به گواهی اهالی دریا چنان آتشی به جان اشتغال شناورداران انداخت که هنوز، با وجود کاهش نرخ جهانی سوخت، نتوانسته‌اند کمر راست کنند و راهی دریا شوند.
به گزارش ایران جیب به نقل از صمت، در جریان آزادشدن نرخ سوخت در کشور، نرخ سوخت شناورهای زیر 5 هزار تن در مسیرهای بین‌المللی از 550 تومان به حدود 1600 تومان و برای شناورهای حمل‌ونقل داخلی از 180 تومان به 550 تومان افزایش یافت. افزایش یکباره و حدود 3 برابری نرخ سوخت شناور در سال گذشته، اگرچه از همان ابتدا با وعده کاهش یا تعدیل از طرف مسئولانی همچون سازمان بنادر و دریانوردی و وزارت نفت همراه شد اما دست‌اندرکاران امر، بعد از مدتی وعده خود را فراموش کردند و حدود هزار مالک کشتی را با مشکلات خود تنها گذاشتند تا نیمی از آنها امروز حتی توان پرداخت اقساط بانکی خود را نداشته باشند.
آسیب بیشتر به کوچکترها
اگرچه افزایش نرخ سوخت شناورها براساس برنامه پنجم توسعه پیش‌بینی شده بود اما در این قانون، مقرر شده بود که نرخ سوخت به صورت پلکانی و در چند سال، به‌تدریج افزایش یابد تا به مالکان شناورها و صاحبان کالا فشاری وارد نشود، اما با افزایش ناگهانی، شوک بزرگی به حمل‌ونقل دریایی کشور وارد شد.
آنطور که احمد هاشمی، مدیرعامل اتحادیه حمل‌ونقل دریایی بار و مسافر به صمت گفت، این افزایش چند برابری هزینه سوخت در فعالیت شناورداران را از حدود ۴۰درصد به ۳ برابر افزایش داد و فعالیت شناورهای کوچک و متوسط را زیان‌ده کرد.
به گفته وی، حدود ۹۰ هزار مالک شناور کوچک و لنج در کشور از این افزایش نرخ زیان دیدند که اگر افراد مورد سرپرستی آنها نیز درنظر گرفته شود می‌توان گفت این افزایش نرخ، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار نفر را دچار مشکلات مالی کرد. آنطور که او تاکید دارد، افزایش نرخ سوخت در کنار مشکلات رکود اقتصادی، تاثیر بیشتری بر فعالیت دریانوردان داشته است. به‌عنوان نمونه از حدود ۴۵۰ لنج فعال در بندر «هندیجان» اکنون تنها حدود ۵۰ لنج مشغول فعالیت هستند.
خدا به شناورداران کمک کرد
اگرچه وعده و وعیدهای دولتی درباره کاهش و تعدیل نرخ سوخت شناور به کمک شناورداران نیامد اما آنطور که دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی به صمت می‌گوید، خدا به شناورداران کمک کرده زیرا کاهش جهانی نرخ سوخت شناور، کمی اوضاع را بهبود بخشیده؛ هرچند این نرخ جهانی نیز دوباره دچار نوسان شده و روند صعودی گرفته است.
حسن تیمورتاش که از زمان افزایش یکباره نرخ سوخت شناورداران، بارها به این مسئله اعتراض کرده بود، اوضاع نابسامان شناورداران بعد از این تصمیم را اینگونه توصیف می‌کند: بسیاری از قراردادهای میان شناورداران و صاحبان کالا، براساس نرخ پیشین سوخت بسته شده بود اما در جریان افزایش نرخ سوخت، بسیاری از این قراردادها برای شناورداران به صرفه نبود به همین دلیل بسیاری از قراردادها به هم خورد. صاحبان کالا هم به افزایش قیمت حمل اعتراض داشتند و زیر بار افزایش قیمت توافق شده نمی‌رفتند. کار تا جایی پیش رفت که بسیاری از کشتی‌ها، در میانه کار کشتی را تخلیه کردند. کالاهای زیادی در بنادر انبار شد و بسیاری هم مواد فاسدشدنی داشت که خراب شد و به صاحبان کالا زیان زد.
تیمورتاش معتقد است اگر به جای افزایش یکباره چند برابری نرخ سوخت، آن را در طول برنامه پنجم به‌تدریج افزایش می‌دادند، شناورداران این مسئله را می‌پذیرفتند اما بی‌برنامگی در افزایش ناگهانی و چند برابری نرخ در پایان برنامه پنجم، صدمه‌های زیادی به مالکان شناورها زد و باعث شد برخی رفتارهای نادرست مانند به هم زدن قراردادها و تخلیه بار را انجام دهند. تیمورتاش تاکید می‌کند که تلاش‌های او برای کاهش نرخ سوخت یا تغییر روش این افزایش به روش پلکانی، موفق نبوده است هرچند در این مسیر به همه مسئولان و دست‌اندرکاران حتی به ریاست‌جمهوری نامه داده است اما در آخر، «خدا قیمت سوخت را پایین آورده است» و کاهش نرخ جهانی سوخت به مدد شناورداران آمده است. تیمورتاش می‌گوید: خدا قیمت سوخت را پایین آورد. نرخ جهانی گازوئیل در اواخر سال گذشته به ۶۰۰ تومان رسید این در حالی است که ما حتی حاضر بودیم تا لیتری ۸۰۰ تومان نیز بهای سوخت را بپردازیم. البته به افت جهانی قیمت نمی‌توان امید بست زیرا دوباره شروع به بالا رفتن کرده است و در حال حاضر حدود ۱۲۰۰ تومان است و اگر فردا به ۲هزار تومان افزایش یابد، نمی‌دانیم دوباره با مشکلات‌مان آنهم با این وضعیت رکود کالا چه باید کنیم؟
هزار مالک کشتی ضرر کردند
علاوه بر ۹۰هزار لنج کوچک، در حال حاضر حدود ۲هزار کشتی باری در سواحل و بنادر فعال هستند که بیش از نیمی از آنها در جریان افزایش نرخ سوخت ضرر کردند و حتی درآمدی برای پرداخت اقساطی که بابت نوسازی از بانک گرفته‌اند، ندارند. وی می‌گوید: بیش از نیمی از واحدهای کوچک شناوردار، در حال حاضر به خاطر نبود بار و رکود و قیمت سوخت، به‌طور تقریبی بیکارند و درآمدی ندارند. بانک‌ها هم اسیر این مالکان شده‌اند زیرا نمی‌توانند اقساط خود را پرداخت کنند. به‌عنوان نمونه شناوری که باید ۱۰۰میلیون کار کند تا بتواند بدهی خود به بانک را بدهد، ۲میلیون تومان هم درآمد ندارد. دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی به خاطر کاهش فشار به شناورداران و برطرف شدن موقت این مشکلات، به بانک‌ها نامه ارسال کرده است که تنفس ۶ماهه به مالکان بدهند تا بتوانند بخشی از بدهی خود به بانک را فراهم کنند. به گفته تیمورتاش، حدود ۲۰۰ مالک شناور با بانک‌های مختلف قرارداد بسته‌اند و درگیر پرداخت قسط هستند و در حال حاضر هم پولی ندارند که بپردازند زیرا بار کم است و کشتی زیاد و مشکلات هم فراوان.
هرچند با شرایطی که تیمورتاش توصیف می‌کند، در حال حاضر شناورداران زیادی درگیر مشکلات رکود و نرخ سوخت هستند اما او بر این نکته تاکید می‌کند که اگر قیمت جهانی سوخت کاهش نیافته بود، حمل‌ونقل دریایی کشور به‌طور کلی تعطیل شده بود.
دقت در تصویب قوانین
دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی با ابراز گله‌مندی از تصویب برخی قوانین نامطلوب، امیدوار است نمایندگان جدید مجلس شورای اسلامی در تصویب قوانین، نظرهای حوزه‌های تخصصی را نیز درنظر بگیرد و قوانینی تصویب نشود که حل مشکلات ناشی از آن نیاز به پیگیری از ارگان‌های دیگر داشته باشد. او می‌گوید: به وزیر راه و شهرسازی نیز این پیشنهاد را داده‌ام که در زمان تصویب قوانین مربوط به دریا و دریانوردی، دست‌کم این قانون را یک هفته قبل از تصویب در معرض نظرخواهی اهالی حمل‌ونقل دریایی بگذارند تا ارزیابی شود و بررسی کنند که آیا این قانون سودمند است یا قرار است زیان هنگفتی به آن بخش وارد کند.
با توجه به اینکه بیش از ۹۰درصد تجارت و بیش از ۹۰درصد واردات و صادرات ایران متکی بر حمل‌ونقل دریایی است، اهالی این حوزه بارها بر دریامحور بودن اقتصاد کشور تاکید کرده‌اند. با توجه به این مسئله، درخواست اهالی حمل‌ونقل دریایی در زمینه تصمیم‌گیری‌های درست و کم‌هزینه برای این حوزه، منطقی به نظر می‌رسد.