به عقیده بازدیدکنندگان؛ حافظیه از مکان‌هایی است که برخورد راهنمایان و کارمندان آن بسیار مناسب و از نظر حفاظتی نیز مناسب است. زیرساخت‌های این مکان نیز تکمیل است. هزینه بلیت حافظیه برای گردشگران داخلی ۳ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰ هزار تومان است!
در ایام نوروز حدود ۴۰ هزار نفر روزانه از این مکان بازدید می‌کردند که بسیار بیشتر از ظرفیت تحمل این مکان بود. در روزهای عادی سال نیز تعداد بازدیدکنندگان از ۲ هزار تا ۳ هزار و ۵۰۰ نفر متغیر است. به نظر می‌رسد با این میزان بازدیدکننده به زودی شاهد آسیب‌های جدی به حافظیه باشیم. با این روند ممکن است حافظ خانه جاودانه خود را از دست بدهد. هزینه بلیت اتوبوس از تهران به شیراز حدود ۶۰ هزار تومان است، از تهران تا شیراز با اتوبوس ۱۲ ساعت زمان می‌برد و برای اقامت نیز هزینه مهمانسراها هر شب ۳۵ هزار تومان و هتل‌های ۵ ستاره شبی ۳۰۰ هزار تومان و هتل‌های ۳ ستاره نیز شبی ۱۵۰ هزار تومان است. هزینه تورهای دوشبه تهران به شیراز؛ گران‌ترین ۵۰۰ هزار تومان و ارزان‌ترین ۳۰۰ هزار تومان است. به طورمعمول هتل‌ها از تورها هزینه کمتری دریافت می‌کنند. قیمت بلیت اماکن تاریخی، فرهنگی و گردشگری برای گردشگران خارجی چند برابر قیمت بلیت گردشگران داخلی است و این امر بارها مورد اعتراض انجمن‌ها و نهادهای مختلف گردشگری کشور قرار گرفته است اما تغییری در این زمینه رخ نداده است.
حافظ و فوتبال همخوانی ندارند!
بسیاری از فعالان گردشگری از اقدامات شهرداری چه در حوزه حفاظت از حافظیه و چه در زمینه ایجاد ورزشگاه روبه‌روی حافظیه ناراضی هستند. به عقیده آنها حریم یک مجموعه فرهنگی مکان مناسبی برای دعوای طرفداران تیم‌های فوتبال نیست و سنگفرش کردن خیابان حافظیه نیز اگرچه به منظور حفاظت از حافظیه انجام شده اما اعتراض برخی فعالان گردشگری را به همراه داشته است. سیاوش آریا، فعال گردشگری در شیراز به صمت می‌گوید: مشکل عمده حافظیه احداث ورزشگاه و استادیوم فوتبال در نزدیکی حافظیه است. ورزشگاه حافظیه روبه‌روی مجموعه حافظیه ایجاد شده که زمین چمن فوتبال و استخر دارد.
او می‌افزاید: زمانی که مسابقات حساس فوتبال در این ورزشگاه برگزار می‌شوند هم مسیرهای منتهی به حافظیه بسته و یا با ترافیک سنگین مواجه می‌شوند و هم به دلیل دعوای طرفداران دو تیم از نظر اخلاقی و فرهنگی شرایطی ایجاد می‌شود که برای یک مجموعه تاریخی و فرهنگی مناسب نیست. آریا ادعا می‌کند که حافظیه بیشترین بازدید را در میان اماکن تفریحی، تاریخی و گردشگری در کشور داراست و اضافه می‌کند: ساعت کاری حافظیه در ایام نوروز شبانه روزی بوده و در دیگر ایام سال نیز از ۸ صبح تا ۱۰ شب در این مکان از بازدیدکنندگان پذیرایی می‌شود. او درباره گران‌تر بودن قیمت بلیت گردشگران خارجی نسبت به گردشگران داخلی اظهار می‌کند: قیمت بلیت اماکن فرهنگی و تاریخی برای گردشگران خارجی نسبت به گردشگران داخلی چندبرابر است و این تصمیمی است که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرفته است. تاکنون چندین بار از سوی انجمن تورگردانان کشور و انجمن‌های مختلف گردشگری و چندین بار نیز توسط رسانه‌ها نسبت به این امر اعتراض شده اما هیچ اتفاقی از سوی نهادهای دولتی تصمیم‌گیرنده رخ نداده است.
آریا اظهار می‌کند: یکی دیگر از مشکلات حافظیه آن است که خیابان حافظیه را سنگفرش کردند اما همچنان وسیله‌های نقلیه شخصی در این خیابان تردد می‌کنند و تنها وسیله‌های حمل‌ونقل عمومی حق ورود به این خیابان را ندارند.
دیدی آن قهقهه کبک خرامان حافظ؟
بازدید گردشگران بیش از حد ظرفیت تحمل سایت‌ها و اماکن تاریخی و گردشگری یکی از معضلاتی است که مدیران سایت‌ها به آن توجهی ندارند. اگرچه هجوم بازدیدکنندگان در ایام نوروز و روزهای پیک گردشگری منجر به درآمدزایی شده و در کوتاه‌مدت سود مناسبی به همراه دارد اما در طولانی‌مدت صدمات جبران‌ناپذیری بر این اماکن وارد کرده و می‌تواند آنها را نابود و یا غیرقابل استفاده کند. حافظیه با فروش محصولات فرهنگی، کتاب‌های حافظ و کافی‌شاپ نیز برای عده‌ای درآمدزایی می‌کند. شهرام امیری، مدیر مجموعه حافظیه (آرامگاه حافظ) در شیراز به صمت می‌گوید: میزان بازدیدکنندگان از مجموعه حافظیه در فصول مختلف سال متفاوت است. به عنوان نمونه در ایام نوروز به طور میانگین روزانه ۴۰ هزار نفر از این سایت بازدید می‌کنند. او می‌افزاید: به طور میانگین در ایام تابستان روزانه ۳ هزار و ۵۰۰ نفر و در زمستان روزانه ۲ هزار نفر از این مکان بازدید می‌کنند. امیری درباره بازدید گردشگران در ایام نوروز بیش از ظرفیت تحمل حافظیه عنوان می‌کند: نمی‌توان از ورود بازدیدکنندگان به حافظیه ممانعت کرد! اما همزمان که عده‌ای وارد این سایت می‌شوند برخی نیز از آن خارج می‌شوند! و ۴۰ هزار نفر در طول شبانه‌روز از حافظیه بازدید می‌کنند. او اضافه می‌کند: درباره جلوگیری از بازدیدکنندگان بیش از حد تحمل حافظیه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید تصمیم‌گیری کند و این تصمیمی نیست که مجموعه حافظیه به تنهایی آن را اخذ کند! حافظیه زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و نحوه مدیریت آن نیز از سوی این سازمان تعیین می‌شود.
مدیر مجموعه حافظیه (آرامگاه حافظ) در ادامه می‌گوید: طی چندین سالی که من در این مجموعه فعالیت می‌کنم همواره مدیریت به این نحو بوده و هرگز به منظور جلوگیری از ورود بیش از حد گردشگران به حافظیه اقدامی نشده است. به گفته او؛ قیمت بلیت ورودی حافظیه برای ایرانیان ۳ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰ هزار تومان است. امیری درباره دلیل تفاوت قیمت گردشگران ایرانی و گردشگران خارجی اظهار می‌کند: در تمامی سایت‌ها و اماکن گردشگری و تاریخی کشور بلیت ورودی برای گردشگران ایرانی و گردشگران خارجی متفاوت است. او درباره آمار بازدیدکنندگان خارجی از حافظیه می‌گوید: ماه‌های فروردین و اردیبهشت روزانه ۳۰۰ نفر گردشگر خارجی از حافظیه بازدید می‌کنند، خرداد و تیر روزانه ۲۰۰ نفر از حافظیه دیدار می‌کنند و در ماه‌های دیگر سال روزانه ۲۰ تا ۳۰ نفر گردشگر خارجی از این مکان بازدید می‌کنند. امیری درباره زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز در حافظیه عنوان می‌کند: تمامی زیرساخت‌های مورد نیاز در حافظیه فراهم است و سرویس بهداشتی، نمازخانه و تمامی امکانات مورد نیاز برای گردشگران وجود دارد. در این مکان کلاس‌های آموزشی در زمینه حافظ‌شناسی نیز برگزار می‌شود.
او می‌افزاید: بیرون از حافظیه نیز افرادی به فروش فال حافظ می‌پردازند و در ایام شلوغ سال مانند نوروز نیز دستگاهی کامپیوتری در حافظیه قرار می‌دهیم که مردم می‌توانند از طریق آن فال حافظ بگیرند. در دفتر مدیریت نیز دیوان حافظ به مردم قرض داده می‌شود تا گردشگران با آن فال بگیرند. امیری اظهار می‌کند: غرفه‌هایی به منظور فروش کتاب‌های حفاظ نیز در حافظیه وجود دارند و از محل فروش دیوان حافظ و محصولات فرهنگی نیز در حافظیه درآمدزایی می‌شود. همچنین در حافظیه عکاسان نیز با عکاسی از بازدیدکنندگان درآمدزایی می‌کنند. در حافظیه کافی‌شاپ نیز وجود دارد. به گفته او بیشتر گردشگران با وسیله نقلیه شخصی و به طور خانوادگی و کمتر به طور گروهی و با تورهای مسافرتی به شیراز سفر می‌کنند. بیشتر آنها بیش از یک روز در شیراز اقامت می‌کنند و در کنار بازدید از حافظیه از سعدیه، شاهچراغ و دیگر مکان‌های دیدنی شیراز بازدید می‌کنند. به طور کلی تمامی مسافران شیراز به طور حتم از حافظیه بازدید می‌کنند.
صبا رضایی - گروه تجارت / صمت