مجلس دهم دیروز برای نخستین‌بار میزبان محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه، بود تا گزارش روند اجرای برجام و سرمایه‌گذاری‌های خارجی و اقتصاد مقاومتی را استماع کند. از ظریف و حسن قشقاوی، معاون پارلمانی‌اش از سوی نمایندگان مجلس استقبال شد و آن‌طور که قشقاوی می‌گفت پاسخ‌های ظریف رضایت اکثر نمایندگان را فراهم کرد. شواهد نیز همین را نشان می‌داد؛ چراکه ظریف با لب خندان آمد و با لب خندان از صحن خارج شد و اثری از حملات آمیخته با کنایه و گاه اهانت‌هایی که در مجلس نهم، همواره بخشی از جلسات حضور ظریف در پارلمان بود، به چشم نمی‌خورد.
ظریف که نخستین گزارش اجرای برجام را فروردین‌ماه به مجلس نهم داده بود، صبح دیروز آمادگی خود را برای ارائه گزارش بعدی در 27 تیرماه اعلام کرد و بار دیگر در صحن علنی مجلس درباره افق‌های پیش‌روی ایران بعد از اجرای برجام سخن گفت. او با اشاره به روند کار در کمیسیون مشترک اجرای برجام، گفت: «جلسات این کمیسیون و کارگروه‌های زیرمجموعه آن به طور منظم برگزار می‌شود و ما هر روز اقدامات مربوط به برجام را پیگیری می‌کنیم و تعهدات طرف مقابل را تا مثقال آخر وصول می‌کنیم». او با تأکید بر اینکه «حضور مردم در صحنه سیاسی کشور باعث شده است کسانی که همیشه انقلاب اسلامی را مانع رسیدن به اهدافشان می‌دانستند، در مقابل این ملت سر تعظیم فرود آورند». گفت: «اتفاقی که در برنامه هسته‌ای افتاد، این بود که در یک حوزه مشخص بهانه‌هایی که باعث ایجاد فشار و تهدید علیه کشورمان وجود داشت، از دنیا گرفته شد؛ اما این موضوع به این معنی نیست که دشمنی و خصومت آنها با کشور حل شده و کارشکنی‌ها را کنار گذاشته‌اند».
مشکلات، 5 ماهه حل نمی‌شود
ظریف در بخشی از سخنان خود با اشاره به نقدهای مخالفان برجام درباره محقق‌نشدن سرمایه‌گذاری خارجی بعد از برجام، گفت: «براساس کدام معادله در پنج ماه گشایش اقتصادی ایجاد می‌شود که ما انتظار داریم پس از پنج ماه از اجرائی‌شدن برجام مشکلات فراوان گذشته به یکباره حل شود و دائم روی این موضوع تمرکز کنیم؟ از زمان به‌نتیجه‌رسیدن مذاکرات هسته‌ای با پشتوانه تلاش و مقاومت مردم و اعتماد به خدا و اهل بیت ما هر روز به دنبال پیگیری حقوق ایران در دنیا بودیم و باید بدانیم اگر برجام نبود، قرار بود تحریم‌ها افزوده شود و روند اجرائی تحریم‌های گذشته علیه ایران ادامه پیدا می‌کرد و در این مسیر فروش نفتمان به صفر می‌رسید». او تصریح کرد: «در آغاز کار دولت، فروشمان به رقمی نزدیک به ٨٥٠ هزار بشکه رسیده بود؛ درحالی‌که پیش از آن و قبل از اعمال تحریم‌ها حدود دو میلیون بشکه فروش نفت داشتیم؛ اما به برکت مقاومت مردم این روند متوقف شد و امروز تولید نفت ما به بالاتر از دو میلیون بشکه رسیده است». مسیر حلوفصل پی‌ام‌دی یکی دیگر از محورهای سخنان ظریف در جلسه دیروز بود. او با بیان اینکه «حضور هیأت‌های خارجی در ایران و پس از حلوفصل ابعاد نظامی پرونده هسته‌ای نشان می‌دهد که دنیا ایران را محیطی امن برای سرمایه‌گذاری می‌داند» گفت: «برخی کشورها و صهیونیست‌ها و سعودی‌ها به دنبال نشان‌دادن فضای ناامنی در کشور ما هستند و ما باید بدانیم که نباید به این فضا دامن بزنیم و جو روانی علیه کشورمان را تشدید کنیم و دائم بگوییم که تحریم‌ها برداشته نشده و شاید به‌زودی اجرای برجام متوقف شود».
آمار ظریف از بازگشت طلب‌های نفتی دوران تحریم
به گفته ظریف، پس از اجرائی‌شدن برجام ماهانه رقمی حدود ٧٠٠ میلیون دلار وارد خزانه‌ای شد که موجودی فراوانی نداشت. همچنین منابع مالی‌مان را می‌توان وصول کرد و بسیاری از بانک‌ها ارتباطات خود را با ایران از سر گرفتند. او با بیان اینکه شرایط برای بازگشایی اعتبار اسنادی برای کشورمان و تجار فراهم شده، گفت: « تا ١١ خردادماه حدود چهارهزارو ١٧٢ مورد اعتبار اسنادی یا همان ال‌سی باز شده و این رقم رو‌به‌افزایش است. همچنین تا به امروز پنج میلیارد دلار بدهی نفتی اماراتی‌ها به ایران، دو میلیارد دلار بدهی شل به ایران، شش میلیارد دلار از بدهی نفتی هندی‌ها به ایران و تقریبا تمام مطالبات کشورمان از یونان به کشور بازگشته است». ظریف تأکید کرد: «در شرایطی که این دستاوردها برای کشورمان ایجاد شده، نباید دائم القا کنیم که ایران یک کشور پرخطر است و هر روز تحریم‌ها ممکن است بازگردد و در مسیری که صهیونیست‌ها و سعودی‌ها می‌خواهند، گام برداریم». او در بخش دیگری از صحبت‌هایش ضمن تشریح برنامه‌های وزارت خارجه در راستای اقتصاد مقاومتی، با بیان اینکه «ما حدود هفت تا هشت سال از قوانین بین‌المللی عقب هستیم و در این سال‌ها ارتباط‌مان با بانک‌های خارجی قطع بود، قوانین متعددی تغییر پیدا کرد»، گفت: «ما از مجلس تقاضا داریم پیوستن ایران به کنوانسیون‌های جدید را که مطابق با لایحه‌های وزارت اقتصاد، وزارت خارجه و سایر بخش‌ها دریافت می‌کند، بررسی کند».
مایکروسافت که جواب ما را نمی‌داد حالا در ایران است
«امروز خطوط اعتباری پیش‌روی کشور قرار گرفته و به دلیل حساسیت دولت برای هدایت این خطوط اعتباری و ارتباطات حاصل‌شده به سمت نیازهای داخلی، کمی حرکت با فکر و طمأنینه بیشتر نیاز است» این مقدمه‌ای است که ظریف گفت تا از ایجاد حدود ٤٠ میلیارد دلار منابع اعتباری در کشور خبر دهد. او افزود: «در تاریخ ایران ٦٠ توافق حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی با طرف‌های مختلف امضا شده که هفت توافق آن در طول ماه‌های پس از برجام بوده است. تاکنون بیش از سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در کشورمان به تصویب رسیده که قطعا این رقم رو به افزایش خواهد بود». ظریف در ادامه گفت: «دولت سعودی توانست مقدار زیادی از بازارهای نفتی را ببلعد و ما خوشبختانه توانسته‌ایم از زیر ٩٠٠ هزار بشکه صادرات نفت به دو میلیون بشکه برسیم و شرکت‌های معتبر بین‌المللی به سمت ایران سرازیر شده‌اند؛ شرکت‌هایی که اگر در نمایشگاه‌ها به سمت آنها می‌رفتیم اعلام می‌کردند که نمی‌توانیم با شما حرف بزنیم. اگر قبلا در نمایشگاهی به سمت مایکروسافت می‌رفتید می‌گفت من حتی اجازه ندارم با شما صحبت کنم اما امروز نمایندگان مایکروسافت در ایران هستند برای اینکه بتوانند ما را از این فناوری بهره‌مند کنند.
ما امروز بین کشورهای مختلف رقابت ایجاد کردیم نه اینکه آنها برای ما تعیین تکلیف کنند». به گفته او، در حوزه حمل‌ونقل نیز ناوگان هوایی، کشتی‌رانی و ریلی در حال بازسازی هستند. او افزود: «فراموش نکنیم در شرایط عادی، مذاکره و اجرای یک قرارداد چند میلیاردی سال‌ها طول می‌کشید؛ برای مثال قرارداد فولاد مبارکه برای مذاکره پنج سال طول کشید اما ما در پنج ماه توانستیم بسیاری از این قراردادها را به مراحل خوبی برسانیم. موانع، مخالفت‌ها، کارشکنی‌ها و شیطنت‌ها را فراموش نکرده‌ایم و قرارمان نبود که اختلافات مبنایی و اصولی‌مان را با دیگران حلوفصل کنیم». ظریف درباره شرایط توسعه گردشگری در کشورمان گفت: «مبنای فکری ما حفظ عزت ایران است و ما برهمین‌اساس هیچ‌وقت به طور یک‌جانبه با هیچ کشوری لغو روادید نمی‌کنیم و تنها لغو روادید به صورت دوجانبه اتفاق خواهد افتاد و در این مسیر عزت ایرانی برای ما اولویت دارد».
اختلافات جناحی سرمایه‌گذاران را ناامید نکند
وزیر امور خارجه با بیان اینکه «به برکت مقاومت و حضور مردم در پای صندوق‌های رأی امید دشمنان نظام اسلامی ناامید شده است» از نمایندگان خواستار شد: «اجازه ندهید این فضای مبارکی که به برکت خون شهدا به وجود آمده دستخوش اختلافات جناحی شود و سرمایه‌گذاران داخلی را ناامید کند و برای سرمایه‌گذاران خارجی نیز این‌گونه القا کند که محیط ایران همچنان با تحریم مواجه است». او در ادامه اظهار کرد: «قرارمان نبود که تحریم‌های شرکت‌های آمریکایی را برداریم. همان‌طور که می‌بینید وزیر خارجه آمریکا به‌جای اینکه با قلدری بگوید ما تحریم می‌کنیم ناگزیر از گفتن آن است و می‌گوید که ما تلاش می‌کنیم که تحریم‌ها را برداریم. بحث بر این است که برای اینکه بر ایران تحریم بگذارند امروز فرار می‌کنند از این اتهام که تحریم‌ها را علیه ایران ادامه دهند». ظریف تأکید کرد: «مبانی قدرت جمهوری اسلامی ایران، استکبارستیزی و حرکت ضدسلطه است؛ به همین دلیل است که عربستان و صهیونیست‌ها علیه ما تلاش می‌کنند و ما از اصول خود یعنی حمایت از مقاومت و تلاش علیه استکبارستیزی کوتاه نمی‌آییم و ما در گذشته نیز این را بارها گفته‌ایم و اگر امروز برخی تحریم‌ها و فشارها علیه ما اعمال می‌شود به دلیل همین مبنای فکری است و ما به خاطر چند دلار از اصولمان عدول نمی‌کنیم».
دعاوی حقوقی ایران علیه آمریکا
مصادره اموال ایران به بهانه پرداخت غرامت به قربانیان حملات تروریستی، یکی از مسائل حوزه دیپلماسی بود که دیروز نمایندگان درباره آن از ظریف سؤال کرده بودند و لاریجانی از ظریف خواست به این موارد نیز پاسخ دهد. وزیر خارجه کشورمان دراین‌باره گفت: «اقدامات لازم برای برخورد با دست‌اندازی غیرقانونی به اموال جمهوری اسلامی ایران انجام شده و به‌زودی دعاوی حقوقی جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده در دیوان بین‌المللی دادگستری جاری خواهد شد و به دنیا نشان خواهیم داد که اقدام آمریکا قانون‌شکنی بوده است». او همچنین درخصوص رسوایی اخیر عربستان در سازمان ملل خاطرنشان کرد: «اتفاقی که افتاد که قطعا باعث شرمندگی سازمان ملل است، تکرار اتفاقات گذشته است که امروز با نمود قدرت ایران و فروکش‌کردن هیاهوها نمود بیشتری پیدا کرد و توجه کنیم که عربستان هیچ‌گاه تغییر نکرده است و این رفتارها به خاطر قدرت جمهوری اسلامی ایران است و فضاحت‌های این کشور که پشت غبار ایران‌هراسی و ایران‌ستیزی سال‌ها پنهان شده بود دیگر قابل کتمان نیست». ظریف تأکید کرد: «اگر آنها نخواهند از تروریست‌ها و افراطی‌ها که روزی دامن آنها را خواهند گرفت، حمایت کنند و اگر نخواهند یمن را به خاک و خون بکشند و اگر بخواهند برخی رفتارهایشان را اصلاح کنند ما مشکلی با کشورهای همسایه و دوست نداریم و عربستان هم زیر این چتر قرار می‌گیرد و اینکه امسال حج را لغو کردیم به خاطر تأکید بر روی عزت و صحت حجاج‌مان بود».
همه می‌گویند تحریم لغو شده به‌جز برخی دوستان داخلی
ظریف همچنین در جریان حضور خود در صحن علنی مجلس و در پاسخ به سؤالات نمایندگان که از سوی علی لاریجانی از تریبون مجلس قرائت می‌شد، درباره اینکه چرا بانک‌های خارجی تمایلی به همکاری با ایران ندارند، گفت: به یاد داشته باشید که در دوران تحریم‌ها بانک‌های بزرگ برای همکاری با ما میلیاردها دلار جریمه شده‌اند. این، فضای روانی منفی‌ای علیه ارتباط با ایران ایجاد کرده که باید آن را بشکنیم. از سویی به اروپا و آمریکا فشار می‌آوریم تا به این بانک‌ها اعتماد بدهند که کارکردن با ایران مشکلی ندارد و دیگر آنها را تهدید نکنند. از سوی دیگر بکوشیم که راهمان را با بانک‌های دنیا باز کنیم. مسیر سوم این است که فضای رقابت میان بانک‌ها ایجاد کنیم که احساس کنند اگر با ایران همکاری نکنند، از قافله عقب می‌مانند. متأسفانه تنها جایی که می‌گویند تحریم هنوز وجود دارد، در داخل ایران است! در هیچ کجای دنیا نمی‌گویند که ما در تحریم هستیم و فقط می‌گویند که مراقبت کنید! بنابراین نباید تبلیغات اشتباهی در داخل کشور کنیم. به گفته او، مهم‌ترین عامل در تقویت سرمایه‌گذاری خارجی، ایجاد فضای امن در داخل است که نباید آن را خدشه‌دار کنیم.
متن آخرین جلسه استماع مجلس آمریکا را بخوانید
ظریف در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه بعد از توافق هسته‌ای، تحریم‌هایی علیه اشخاص و افراد اضافه شده است، این با توافق هسته‌ای منافات دارد، چگونه این مسئله پیگیری شده است؟ افزود: حتی یک تحریم در حوزه هسته‌ای اضافه نشده است. او ادامه داد: در حوزه‌های غیرهسته‌ای نیز تحریمی اضافه نشده است بلکه افراد جدیدی را وارد فهرست کردند که تنها در حوزه موشکی بوده و ما نیز پاسخ آنها را داده‌ایم. ما در حوزه موشکی با طرف غربی مذاکره نکردیم. وزیر امورخارجه گفت: از دوستان تقاضا می‌کنم گفت‌وگویی را که در آخرین جلسه استماع مجلس آمریکا در حوزه موشکی بود بخوانید، در این گفت‌وگو به نمایندگان وزارت خارجه می‌گویند شما یک ممنوعیت قطعی بر برنامه موشکی ایران را به یک برنامه آبکی تبدیل کرده‌اید و دست ایران را برای تبدیل‌شدن به قدرت موشکی بازگذاشته‌اید و طرف مقابل پاسخ ندارد. ظریف افزود: اگر دوست داشتید من این گفت‌وگو را در اختیار شما قرار می‌دهم که ببینید چه میزان می‌توانید به جمهوری اسلامی و مقاومت مردم افتخار کنید، متأسفم که این گفت‌وگوها در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد تا مردم ببینند که نمایندگان مجلس آمریکا به اعضای وزارت خارجه خود می‌گویند شما از ایرانی‌ها رودست خوردید و آنها توانستند شما را وادار کنند تا از مواضعتان کوتاه بیایید.
پاسخ ظریف به تکرار برخی دلواپسی‌ها
همچنین در پایان سخنان ظریف، برخی از نمایندگان به بیان نظرات خود پرداختند و دراین‌میان حجت‌الاسلام سالک، گفت: «در مقابل ظلمی که به ما شد باید مشخص شود چقدر به نفع کشور پیش رفته‌ایم؛ در جریان جنگ تحمیلی، امام خمینی(ره) بحث مذاکرات را یادآور شده و گفتند مسئله جنگ را در میدان جنگ حل می‌کنیم، نه پای میز مذاکره. امروزه اقتصاد مقاومتی را در میدان عمل و با سرمایه‌گذاران متعدد و با معیار باید پیش برد و نه با مذاکره. این سؤال مطرح است که در جریان برجام و پسابرجام چه چیزی به دست نظام و مردم رسید؟». ظریف نیز در پاسخ به او با بیان اینکه من عضو تیم مذاکره‌کننده در زمان تهیه قطع‌نامه ٥٩٨ بودم و آن کار را به دستور امام انجام دادیم و مذاکرات هسته‌ای هم با دستور رهبری انجام شد، از سالک خواست به سخنان دقایقی قبل رجوع کند که در آن به لزوم صرف زمان برای به‌نتیجه‌رسیدن مذاکرات اقتصادی اشاره شده بود. او در سخنان خود گفته بود برای مثال مذاکرات مربوط به احداث کارخانه فولاد مبارکه پنج سال طول کشیده و چطور دوستان انتظار دارند که در پنج‌ماهی که از اجرای برجام گذشته، مذاکرات اقتصادی به نتیجه برسد؟ ظریف البته تأکید کرده بود ما توانستیم در پنج ماه بسیاری از این قراردادها را به جای خوبی برسانیم.
یکی دیگر از نمایندگان مخالف که پشت تریبون آمد، حاجی دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر بود. او از اینکه گزارش اجرای برجام طبق قانون به مجلس ارائه نشده حرف زد و ظریف در پاسخ تصریح کرد: «اولین گزارش طبق قانون در روز ٢٧ فروردین، یعنی سه ماه بعد از آغاز اجرا تقدیم صحن مجلس شد و گزارش دوم هم رأس زمان مقرر، یعنی روز ٢٧ تیر، آماده ارائه به مجلس خواهد بود».