موضوع جويشگرهاي بومي مانند شبكه ملي اطلاعات از ملزومات دسترسي داخلي به بخش اعظمي از اطلاعات مورد نياز كاربران اينترنتي ايران است. جست‌وجوگرهايي
كه گفته مي‌شود كاربران استقبال خوبي از آنها نكرده‌اند و همچنان با جست‌وجو گرهاي خارجي نياز خود را بر طرف مي‌كنند مساله‌يي كه با اعتراض برخي از مسوولان ارتباطي مواجه شده است.
به گزارش ایران جیب به نقل از تعادل، همانطور كه شبكه ملي اطلاعات به عنوان شبكه‌يي ارتباطي كه اختيار كامل تراكنش‌هاي آن در چرخه مديريت ايران باشد از الزامات و برنامه‌هاي وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات سازمان‌هاي مربوط است، پيگيري جويشگرهاي بومي براي افزايش حجم خط و زبان فارسي در فضاي اينترنت و پشتيباني از محتواي بومي نيز در راستاي شبكه ملي اطلاعات در زمره اين فعاليت‌هاست. در حال حاضر، ابزارهاي جست‌وجوي سامانه‌هاي اطلاعاتي در كشور بطور عمده محدود به جويشگرهاي خارجي يا ابزارهاي جست‌وجوي موجود در بانك‌هاي اطلاعاتي و پورتال‌هاست، اما با انجام پروژه جويشگر بومي، به بسياري از نيازمندي‌هاي كاربران ايراني پاسخ داده مي‌شود.
علي‌اصغر انصاري - معاون سازمان فناوري اطلاعات - از سال 1390 به توانمندي شركت‌هاي داخلي براي راه‌اندازي موتور جست‌وجو با اين خصايص كه داراي شاخصه‌هاي امنيت، بررسي، تعامل بالا با كاربران و پالايش بوده و تطابق كامل با كدهاي فارسي داشته باشند بر روي اسناد فارسي كار جست‌وجو و پويش را انجام دهند اعتقاد داشت.
«گرگر» و «پارسي‌جو» موتورهاي جست‌وجوي ملي هستند كه قدمت آنها به حدود 10 سال نيز مي‌رسد و «يوز» نيز جديدترين جويشگر بومي است، اما ظاهرا اين جويشگرها آنچنان كه بايد مورد استقبال عمومي قرار نگرفته‌اند و همچنان تمايل مردم براي مراجعه به موتور گوگل بيشتر است.
محمود واعظي - وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات - معتقد است بايد توقع خود را از موتورهاي جست‌وجو مشخص كنيم و البته انتظار دارد اين موتورها در يك فضاي رقابتي توجه و اعتماد كاربر را به خود جلب كنند، بتوانند بخشي از نيازمندي‌هاي مردم را از طريق توانمندي داخلي تامين كنند و مردم براي يافتن پاسخ سوالات خود به موتورهاي جست‌وجويي مراجعه كنند كه محتواي داخلي را ارائه مي‌دهد. همانطور كه به گفته برات قنبري - معاون برنامه‌ريزي وزارت ارتباطات - ساخت جست‌وجوگر «يوز» تا به حال هزينه‌يي 7ميليارد توماني داشته و راه‌اندازي موتورهاي جست‌وجوي «گرگر» يا «پارسي‌جو» نيز قاعدتا هزينه‌هاي اينچنيني داشته است، به اعتقاد كارشناسان برنامه‌نويسي ساخت و بهينه‌سازي روي موتورهاي جست‌وجو بسيار سخت و گران است و سرمايه‌گذاري‌هاي چندين برابر هزينه كنوني و معادل 170ميليارد تومان مي‌طلبد.
اما در حال حاضر دو موتور جست‌وجوي «پارسي‌جو» و «يوز» در ايران فعاليت دارند كه توسط شركت‌هاي دانش‌بنيان تاسيس شده و نگه‌داري مي‌شوند. پارسي‌جو تحت حمايت دانشگاه يزد و جويشگر يوز محصول شركت دانش‌بنياني است كه از طريق سازمان فناوري اطلاعات گرنت پژوهشي گرفته و گسترش آنها نيازمند حمايت دولت است.
موتورهاي جست‌وجوي بومي در كشورهاي مختلف دنيا، محبوبيت فراواني در سطح جوامع دارند. اين تجربه در كشورهاي كره جنوبي، چين، روسيه، جمهوري چك و ويتنام با موفقيت همراه بوده و روز به روز با استقبال گسترده‌تري از سوي مردم روبه‌رو مي‌شود.
به اعتقاد خيرانديش پرس‌وجوي كاربران در فضاي وب به 3دسته كلي تقسيم مي‌شود: جنبه دريافت معلومات و اطلاعات متنوع دارد، براي يافتن يك سايت خاص است و در نهايت جست‌وجوهاي تراكنشي كه براي انجام هدفي خاص در راستاي رفع نياز خود انجام مي‌دهيم كه بيشتر كاربردي هستند و كمتر جنبه اطلاعاتي دارند، ازجمله دانلودها و خريدها.
نقطه قوت موتورهاي جويشگرهاي بومي پاسخ دادن به جست‌وجوهاي تراكنشي در قالب سرويس‌هاي خاص است در حالي كه استفاده كنوني كاربران از گوگل و ياهو جنبه دريافت اطلاعات و پيدا كردن سايت‌هاي مختلف را دارد.
براي مثال موتورهاي بومي كشور كره جنوبي، 97درصد از سهم بازار جست‌وجو را در اختيار دارند و مردم براي حل نيازهايي اعم از خريد، گوش دادن آهنگ، سفر و غيره در قالب سرويس‌هاي كاربردي متنوع از اين موتور استفاده مي‌كنند، در حالي كه دانشجويان و اساتيد براي پيدا كردن مقالات انگليسي به موتورهاي غير كره‌يي مانند گوگل مراجعه مي‌كنند.
در اين راستا، آبان ماه سال 1394 نسخه پنجم موتور جست‌وجوگر پارسي‌جو رونمايي شد تا اين موتور جست‌وجوگر وارد مرحله تجاري‌سازي شود.
به اعتقاد جهانگرد - معاون وزير ارتباطات و رييس سازمان فناوري اطلاعات - براي استقلال يك شبكه ملي، چهار سرويس مرور‌گر، ابزارهاي جست‌وجو، سرويس ايميل و شبكه‌هاي اجتماعي نياز است كه در آن صورت مي‌توان خدمات كافي ارائه داد و در حال حاضر ايران با داشتن 64 درصد موتورهاي جست‌وجو در منطقه داراي مقام اول بومي‌سازي موتور جست‌وجو است و سپس تركيه با 56درصد و مصر با حدود 47درصد در مقام‌هاي دوم و سوم قرار دارند.
از طرفي محمد خوانساري - رييس پژوهشگاه ارتباطات و فناوري اطلاعات - نيز معتقد است امروزه يكي از مهم‌ترين مسائل، اتصال زندگي فيزيكي مردم به عرصه مجازي است و براي مبارزه هوشمندانه بايد به فناوري‌هاي پايه تسلط داشت و سالم‌سازي فضاي مجازي، حفظ حريم خصوصي افراد و مقابله با تسلط بيگانگان با حفظ ارزش‌هاي اسلامي از الزامات است و اهميت پويش‌گر بومي پارسي‌جو نيز همين است.
خسرو سلجوقي -رييس شوراي راهبري جويشگر بومي- نيز وضعيت اقتصادي جويشگرهاي موجود را حساس مي‌داند و معتقد است عدم حمايت به‌موقع از اين سرويس موجب خسارت شده و اگر پروژه‌هاي مهمي نظير جويشگرهاي متني مورد حمايت قرار نگيرند ادامه اين خدمات دچار خطرپذيري خواهد شد.
همچنين ابوالحسن فيروزآبادي -دبير شوراي عالي فضاي مجازي- معتقد است در شرايطي كه دانشجويان ايراني از تحصيل در برخي رشته‌ها منع مي‌شدند يا مشكلاتي مانند منع سوخت‌رساني به هواپيماهاي مسافربري و بيمه نكردن نفتكش‌هاي ما وجود داشت، موتورهاي جست‌وجو و پيام‌رسان‌هاي آنها به روي ما باز و طبق گزارش‌هاي الكسا، سايت‌هاي پرمراجعه در ايران سايت‌هاي امريكايي بود و اين نشان مي‌دهد جامعه ارتباطات و فناوري اطلاعات ايران در اين زمينه ناكارآمد عمل مي‌كند.
رييس مركز ملي فضاي مجازي با اشاره به شبكه ملي اطلاعات مي‌گويد: اين شبكه بايد با خصايص حكومت و سرزمين ما شكل بگيرد و عقب‌ماندگي ما در اين حوزه بايد با جويشگر و پيام‌رسان بومي جبران شود و جبران اين امر بايد توسط مردم، بخش خصوصي، دانشمندان و متخصصين صورت بگيرد و بر عهده دولت نيست.
وي همچنين معتقد است جويشگر بومي نياز به پژوهش‌هاي بنيادي دارد و دولت و وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات بايد در جهت تشويق بخش خصوصي براي شكل‌گيري جويشگر بومي تلاش كند زيرا بخش‌هاي خصوصي از بازيگران عمده توليد محتوا هستند. همچنين از آنجايي كه هر قومي ذائقه خاص خود را در استفاده از فضاي مجازي دارد، بايد سياست‌هايي اتخاذ كرد كه جويشگرهاي بومي مورد توجه مردم قرار بگيرد و از آنها استفاده كنند.
محمد خوانساري -رييس پژوهشگاه ارتباطات و فناوري اطلاعات- نيز جويشگرها را ابزار ارتباطي مردم با محتواي توليدشده ايراني و توليد محتوا را موتور محركه حوزه فناوري اطلاعات مي‌داند و بيان مي‌كند: سازمان‌هاي خدماتي مثل 118، شهرداري‌ها و غيره بايد با درگاه ورود مردم يا همان جويشگرها تجميع شود و همچنين باز كردن محتوا از ابزارهايي است كه باعث ايجاد خلاقيت مي‌شود.