ذخایر طلای هر کشور در حقیقت مقدار طلایی است که بانک مرکزی به‌عنوان کالایی ارزشمند ذخیره و حفظ می‌کند. از سوی دیگر نوعی ضمانت برای بازپرداخت پول سپرده‌گذاران، سهامداران یا بدهی همتایان و پشتوانه پول رایج ملی نیز است. براساس آمارهای بین‌المللی تخمین زده می‌شود تمام طلایی که تا پایان ٢٠١١ میلادی در سراسر جهان استخراج شده بود به ١٧١ هزار و ٣٠٠ تن می‌رسد. در آوریل ٢٠١٣، یک تن طلا قیمتی معادل ٤٨,٢ میلیون دلار داشت و ارزش کل طلای استخراج شده جهان در آن زمان به ٨.٢هزار میلیارد دلار رسید. در مجموع تخمین‌های مختلفی از مقدار طلای استخراج شده در جهان وجود دارد زیرا کسی دقیقا میزان و تاریخ شروع استخراج آن را نمی‌داند. از سوی دیگر برخی کشورها آمار کاملی از میزان استخراج خود اعلام نمی‌کنند و آن در قالب آمار محرمانه است. در کنار آن استخراج غیر قانونی طلا نیز به این روند دامن می‌زند. در همین راستا در اختیار داشتن ذخایر عظیم طلا خود نوعی قدرت اقتصادی در جهان به حساب می‌آید و یک ابزار اتکایی است.
میزان ذخایر طلای ایران مشخص نیست
براساس آمار موجود در سال ٢٠١٠ میلادی ذخایر طلای ایران به بالاترین حد خود رسید که این امر برای جلوگیری از فریز اموال در زمان تحریم‌ها بود. در سال ٢٠٠٩ میلادی هنگامی که قیمت طلا حدود ٦٥٦ دلار به ازای هر اونس بود سالانه چند صد تن طلا وارد کشور شد. براساس اخبار خبرگزاری ایرنا در آن زمان و هنگامی که قیمت طلا به ١٢٣٠ دلار به ازای هر اونس رسید، ارزش ذخایر طلای ایران به چند میلیارد دلار بالغ شد و در این دوره ایران ١٥درصد از ذخایر ارزی خود را به طلا تبدیل کرد. این در حالی بود که کشورهایی مانند هند و چین ١,٧درصد از ذخایر ارزی خود را به شکل طلا نگه می‌دارند.
در ژانویه ٢٠١٢ میلادی رئیس اتاق بازرگانی ایران اعلام کرد که ایران ٩٠٧ تن طلا در اختیار دارد که ارزش آن به ٥٤ میلیارد دلار در آن زمان می‌رسید؛ اما سرپرست وقت بانک مرکزی میزان ذخایر را ٥٠٠ تن اعلام کرد. در سال ٢٠١٤ نیز اخبار حاکی از آن بود که ذخایر طلای بانک مرکزی ایران فقط ٩٠ تن است. به هرحال آمار دقیق و مشخصی از میزان ذخایر شمش طلای ایران در دسترس نیست. همچنین تخمین زده می‌شود کل ذخایر معادن طلای ایران حدود ٣٢٠ متریک تن باشد. براساس برنامه کوتاه‌مدت تولید طلا به ٥ تن در سال و براساس برنامه بلندمدت این رقم به ٢٥میلیون تن در سال خواهد رسید. این در حالی است که به نوشته وب‌سایت تخصصی bullion street در سال ٢٠١٣ میلادی در رده‌بندی ذخایر طلای جهان، ایران دوازدهمین ذخایر بزرگ آسیا و چهل‌و‌دومین ذخایر طلای بزرگ جهان را در اختیار داشت.
آمریکا صاحب بزرگترین ذخایر طلای جهان
البته شناسایی صاحب بزرگترین ذخایر طلای جهان کار چندان مشکلی نیست. در این زمینه سازمان‌های مختلف آمارها را ارایه می‌کنند. براساس آمار موجود در نشریه اکونومیست بزرگترین ذخایر طلای جهان در سال ٢٠١٤ میلادی به کل اتحادیه اروپا تعلق داشت. این منطقه با ٢٢ کشور عضو، ذخایری به ارزش ٣٤٦میلیارد و ٧٢٠میلیون دلار در اختیار داشت. پس از آن نیز آمریکا با ذخایری به ارزش ٢٦١میلیارد و ٤٩٩میلیون دلار قرار دارد.
اما با گذشت دو سال از گسترش روند بهبود اقتصاد جهانی، جایگاه این دو کشور و منطقه در رده‌بندی بزرگترین ذخایر طلای جهان تغییر كرده است؛ به‌طوری که در حال حاضر آمریکا به بزرگترین دارنده ذخیره طلای جهان تبدیل شده است. در حقیقت ذخیره طلای آمریکا به اندازه ذخیره طلای سه کشور بعد از خود در رده‌بندی است. همچنین در میان کشورها آلمان، ایتالیا، فرانسه، چین و روسیه ازجمله بزرگترین دارنده ذخیره طلا در جهان هستند و در رتبه‌های بعدی این فهرست قرار دارند. صندوق بین‌المللی پول نیز ذخیره طلایی بیش از ایتالیا و کمتر از آلمان در اختیار دارد. به هر حال براساس اطلاعات هیأت جهانی طلا ذخایر طلای آمریکا ٨١٣٣,٥ تن تخمین زده می‌شود که ٧٤.٩درصد از ذخایر کل جهان را تشکیل می‌دهد.
پس از آمریکا، آلمان با ذخیره‌ای معادل ٣٣٨١ تن قرار دارد. این کشور یکی از بزرگترین اقتصادهای جهان و در حقیقت بزرگترین اقتصاد اتحادیه اروپا یا موتور اقتصادی این منطقه است. آلمان هم یکی از کشورهایی است که بخشی از ذخایر طلای خود را در گاوصندوق‌هایی خارج از مرزهای خود ذخیره کرده است. براساس اطلاعات موجود در ژانویه ٢٠١٣ میلادی این کشور تصمیم گرفت ٣٠٠ تن از ذخایر ١٥٠٠ تنی طلای خود را از آمریکا و ٣٧٤ تن از فرانسه را تا ٢٠٢٠ پس بگیرد تا نیمی از دارایی طلای خود را در فرانکفورت ذخیره کند. بخشی از طلای ذخیره شده در آمریکا در دهه‌های ١٩٥٠ و ١٩٦٠ میلادی توسط آلمان‌غربی خریده شده و هیچ‌گاه از آمریکا خارج نشد. در ٢٠١٣ میلادی فقط حدود ٥ تن از این میزان بارگیری شد که دلیل آن مشکلات لجستیکی بود؛ اما در سال ٢٠١٤ میلادی بانک مرکزی آلمان ٨٥ تن طلا را از نیویورک و ٣٥ تن از پاریس به سمت فرانکفورت بارگیری کرد. در ٢٠١٥ میلادی نیز ١١٠,٥ تن از پاریس و ٩٩.٥ تن از نیویورک خارج شد. پس از آلمان و در رده سوم صندوق بین‌المللی پول قراردارد. این سازمان بین‌المللی در سه ماهه نخست ٢٠١٦ میلادی ٢٨١٤ تن طلا در خزانه‌های خود داشت.
شیوا سعیدی| شهروند