گل‌فروشان که زیباترین و گرانبهاترین ساخته طبیعت را به مردم می‌فروشند، در مقابل، با پول فراهم آمده چه می‌خرند که ارزش برابر داشته باشد؟
و... گل‌فروش‌های شیرازی وقتی نرگس‌ها را دسته‌بندی می‌کردند تا به گروه‌های جوان و عاشق، دامادها و عروس‌های آینده بدهند، خود می‌دانستند زیباترین تابلوی زنده طبیعت را عرضه می‌کنند و در این میان آنانی که زمین خوب و سرمایه لازم و باغبان پیر شده در گلستان‌ها را داشتند بسیاری از بخش‌های صنعتی و تولیدی و کارگاهی را با ارزان کردن و به قول خودشان «آتش زدن به مال» می‌فروختند و یک باغ گل راه می‌انداختند تا در کنار تولید انواع گل‌های مورد علاقه جامعه، حتما «نرگس» را هم به صورت دائمی در گلخانه‌های‌شان پرورش بدهند و این حرکت نتیجه‌اش فراهم آمدن صنعتی شد که در آن بسیاری از جوان‌ها و افراد مسن از راه پرورش و تولید و عرضه به نان و نوایی رسیدند و می‌رسند. همان‌گونه که بسیاری از مردم جوامع شهری و حتی روستایی می‌دانستند، در کار تولیدات باغی و طبیعی، هر نوع میوه و نیز صیفی‌جاتی، فقط در ایام مشخص و وابسته به فصل‌هایی از سال روی بساط میوه و سبزی‌فروش‌ها عرضه می‌شد و غیراز این همیشه باعث تعجب می‌شد، در هر فصل نوعی گل موردتوجه قرار می‌گرفت و حالا در همه فصل‌های سال همه نوع گل در دسترس است، فرق معامله در پولی است که بابت هر شاخه یا دسته گل پرداخت می‌شود، جماعت گل‌شناس اما با پول کافی در حساب بانکی و در جیب می‌دانند که مثلا گل به شدت خوشبو و زیبایی به نام «موگه» هم گران است و هم پرستیژ و شخصیت بالای فرد اهداکننده را نشان می‌دهد و دیگر گل‌های باغی و باغچه‌ای و گلخانه‌ای که از آب و آفتاب و گرمای لازم گسترش می‌یابند، از گل‌فروشی‌های بزرگ و مشهور تهران گرفته تا گل‌فروشی‌های سرراه بهشت‌زهرا و همچنین فروشنده‌های کوچک‌سال دختر و پسر و... همه‌جا هست، بوی خوب دارد و از نظر اقتصادی هم برای همه اقشار جامعه مقرون به‌صرفه است.
به هر حال این درست است که هلند به عنوان بزرگترین تولیدکننده «گل» در جهان امروز شهرت دارد که حتی با قبول سفارش یک سبد گل را از منطقه تولید و بسته‌بندی به گیرنده‌ای در آن‌سوی جهان در فرصتی کم می‌رساند و به‌طور معمول حاکمان و مدیران اقتصادی و اجتماعی و همچنین ثروتمندان بی‌حاشیه و پرحاشیه و مزون‌دارهای مشهور، از جمله مشتریان مراکز فروش گل در این کشور هستند که در مقابلش شهر گل ایران یعنی محلات فقط در زمینه مدیریت و استفاده از فنون مشتری‌یابی و مشتری‌شناسی کمبود دارد، وگرنه یک شاخه گل محلاتی می‌تواند هم زیبا و دلفریب باشد و هم به مراتب بوهای خوش متصاعد شده از مثلا گل محمدی و حتی رز چند رنگ و... بهتر از نمونه هلندی است.
جاذبه‌های هلند ایران
گلستان‌های محلات ازجمله جاذبه‌های دیدنی شهر محلات در استان مرکزی است که در فصل‌های مختلف سال مسافران زیادی را به‌سوی خود جذب می‌کند. به‌دلیل کثرت گلخانه‌ها و باغ‌های پرورش گل در محلات، این شهر به نام‌هایی مانند هلند ایران معروف شده است. محلات به‌عنوان بزرگترین شهرستان کشور از لحاظ سطح زیرکشت گل، مهد پرورش گل و گیاهان زینتی در کشور و پایلوت گلکاری کشور است و رتبه نخست را ازلحاظ تنوع تولید گل در کشور داراست. هنر گلکاری و پرورش گل به‌عنوان یک فعالیت اقتصادی از سال ۱۳۰۰ آغاز شده و شهر محلات به‌عنوان پایه‌گذار، ایجادکننده و توسعه‌دهنده این صنعت نقش مهمی داشته‌است.
اشتغال‌زایی ۴۰ درصدی
هم‌اکنون بیش از ۷۰۰ واحد گلخانه‌ای در این شهرستان وجود دارد و حدود ۴۰درصد جمعیت محلات در بخش گل و گیاه مشغول‌به‌کار هستند. محلات دارای آب‌وهوایی مطلوب برای کشت‌های گلخانه‌ای نیز هست، زیرا بررسی عواملی مانند میانگین دمای ماهانه، شدت تابش و تعداد روزهای یخبندان نشان داده که این منطقه برای توسعه کشت گلخانه‌ای بی‌نظیر است و این امر نتیجه واقع شدن در مرکز جمعیتی کشور، احاطه شهرستان به‌وسیله کوه‌های بلند و بافت شنی منطقه است. این شهرستان بزرگترین گلزارهای کشور را در خود جای داده است و ۱۰۰ درصد گل‌های فصلی و نشایی کشور در این شهرستان تولید می‌شود. تولید ۷۰۰ نوع کاکتوس، تولید گل‌های داوودی در قالب بیش از ۸۰۰ رنگ با اعمال تغییرات ژنتیکی و تولید و صادرات گل زیبای ژِربِرا (ژِروِرا) از دیگر توانمندی‌های خاص این شهرستان درزمینه تولید گل‌های زینتی است. سالانه ۲میلیون گل گلدانی و ۲۰میلیون گل شاخه‌بریده در سطح ۹۰۰ هکتار از اراضی و گلستان‌های این شهر تولید و در سطح کشور و خارج از کشور عرضه می‌شود. ازجمله گل‌هایی که در این شهر کاشته می‌شود می‌توان به گل‌های آپارتمانی شامل انواع پوتوس، کرتن، دیفنباخیا، انواع فیکوس (ابلق)، پیرومیا (پیله‌آ)، گل‌های شاخه‌ای که شامل انواع گلایل، میخک، زنبق، انواع لیلیوم، ارکیده، کوکب، جعفری، همیشه بهار، انواع داوودی، ژربرا (ژرورا) جامزونی، آماریلیس، انواع درختچه‌های زینتی شامل گل کاغذی، رز، نسترن، نخل زینتی، گل محبوبه شب، گاردنیا و انواع نشا و بذر گیاهانی ازجمله میمون، انواع بنفشه، اطلسی ایرانی و خارجی، گل پریوش و انواع نهال گیلاس، هلو، گردو، اقاقیا، زالزالک و آناناس اشاره کرد. از ویژگی‌های گل‌های محلات این است که نه‌تنها از بوی ماندگار و دل‌نشینی برخوردار است، بلکه ازنظر رنگ و شکل زیبایی خاصی دارد و به طبیعت نزدیک‌تر است.
باغ گل محلات حدود۳۰۰مجموعه گلخانه دارد و یکی از اماکن گردشگری است. این شهر آرمیده در آغوش گل‌های زرد میخک و شقایق‌های سرخ وحشی؛ از توابع استان مرکزی، به دلیل شهرتش در پرورش گیاه زینتی به «هلند ایران» معروف شده است. این شهر به‌دلیل قرار گرفتن در دامنه کوهستان، وجود باغ‌ها، مزرعه‌های پرورش گیاهان زینتی و همچنین دور بودن از مراکز و کارخانه‌های آلاینده هوا، از سوی گردشگران خارجی به «بهشت افسانه‌ای» نیز شهرت پیدا کرده است. محلات با داشتن چیزی حدود ۹۰۰ هکتار اراضی زیر کشت، به‌عنوان شهر گل ایران مطرح شده و نکته جالب اینکه بیشتر گلفروش‌هایی که در پایتخت و شهرهای دیگر وجود دارند نیز «محلاتی» هستند. محلاتی‌ها که در جنوب شرقی استان مرکزی زندگی می‌کنند، از سال‌های دور در پرورش انواع گل پیشقدم بوده‌اند. در همین حال سالانه بیش از ۲۲میلیون شاخه گل گلدانی و شاخه‌ای تنها از گلخانه‌ها و اراضی گلخیز محلات به بازار کشور عرضه می‌شود. در یکهزار هکتار از گلزارهای این شهرستان ۱۲۰ نوع گل از گونه‌های میخک، گلایل، مریم، داوودی، زنبق، کاکتوس، مینا، رز، پتوس، محبوبه شب، ختمی، انواع زنجیره مو، پاپیتال، نیکوس، بنجامین، دیفن باخیا، انواع بذر بنفشه و انواع درختچه‌های گل‌آور و... پرورده می‌شود. در حال حاضر افزون بر ۳ هزار نفر به صورت رسمی در قالب ۷۰۰ واحد تولید و پرورش گل و گیاهان زینتی در شهرستان محلات مشغول به کار هستند.
پیشینه‌ای به وسعت گلکاری ایران
پرورش گل در محلات، از پیشینه دیرینه‌ای برخوردار است، به گونه‌ای که سابقه پرورش گل در محلات نزدیک به پرورش گل در ایران است. تاریخچه گلکاری در ایران به ۸۵ سال پیش بازمی‌گردد. نخستین بار فردی مسیحی از اهالی تهران به نام «پرتیوار» که گلکاران محلات معتقدند از هلندی‌های مقیم پایتخت بوده است، به اتفاق چند نفر از هموطنانش در باغ خود در تهران با وارد کردن بذر گل از هلند اقدام به پرورش گل در ایران کرد. سرکارگر استخدام شده از سوی «پرتیوار» از اهالی محلات به نام «یحیی خان» بود که در آن سال‌ها برای کار به تهران رفته و پس از بازگشت به دیار خود، کشت گل‌ها را در محلات به شکلی حرفه‌ای رواج داد. به گواهی تاریخ تا ابتدای دهه ۱۳۴۰ تعداد کارگران گل در محلات ۴ نفر و در فاصله سال‌های ۴۰ تا ۷۵ تعداد واحدهای گلخانه‌ای ۲۵ واحد بود که در امر پرورش گل‌های آپارتمانی فعالیت داشتند.
در حال حاضر نیز محلات به‌عنوان یکی از مراکز تولید انواع گل‌های زینتی در آسیا، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به‌عنوان نمونه جایزه برتر نمایشگاه بین‌المللی «اوزاکا» ژاپن که ۴سال پیش برگزار شد، به پرورش‌دهندگان گل «گلایل» محلات تعلق گرفت. جشنواره گل و گیاه، همه ساله و در اوایل شهریور در شهرستان محلات برگزار می‌شود. در همین حال رضا مهربانی، مدیرعامل اتحادیه گل و گیاه کشور با بیان اینکه توانمندی‌های محلات برای تولید گل و گیاه و صادرات آن بسیار بالاست، می‌گوید: شهرستان محلات در زمینه تولید گل‌های «پتوس و شیفر» مقام نخست کشور را داراست. به گفته این مقام مسئول، ایران یک‌صدم سطح زیر کشت گل و گیاه زینتی جهان را در اختیار دارد و شهرستان محلات بزرگترین تولیدکننده گل و گیاه زینتی کشور است.
پایانه‌ای برای گل‌ها
کار احداث دهکده گل و گیاه محلات نیز با واگذاری به ۱۰۰ واحد تولیدی، مراحل اجرایی خود را می‌گذراند. با این حال نبود امکانات مناسب تولیدی، از مهم‌ترین مشکلات صادرکنندگان گل محلات است. در حال حاضر بیش از یکهزار و ۱۷۰ هکتار از اراضی شهرستان محلات به پرورش گل‌های گوناگون اختصاص یافته و در مجموع یک‌چهارم سطح زیر کشت گل کشور به این شهرستان تعلق دارد. شهرستان محلات به سبب آب‌وهوا و استعداد مناسب برای پرورش گل و گیاه، جایگاهی بکر برای صادرات و جذب بازارهای جهانی گل‌وگیاه است. به این دلیل وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بازرگانی باید نسبت به ایجاد زیرساخت‌های تولید گل و گیاه، راه‌اندازی دهکده گل و ایجاد پایانه گل توجه بیشتری به خرج دهند.
بازنگری در قوانین صادرات گل و گیاه، مشارکت بیشتر اتحادیه گل و گیاه کشور در زمینه برپایی نمایشگاه‌های داخلی، اختصاص جوایز به تولیدکنندگان فعال و نمونه در امر صادرات گل و گیاه، بهره‌گیری از فناوری‌های جدید در تولید و پرورش گل و گیاه، تبدیل کشت سنتی به مکانیزه، سرعت بخشیدن به پروژه‌های تولیدی و ایجاد تسهیلات گمرکی و کاهش کارمزد تسهیلات بانکی، از دیگر مواردی است که می‌تواند در بهبود شرایط صنفی و حرفه‌ای گلکاران ایران موثر باشد. ضمن اینکه در محلات سالانه بیش از ۱۵۰میلیون شاخه گل صادر می‌شود اما از شاخصه‌های دیگر این شهر، می‌توان به چشمه آب معدنی آن با قطر نیم متر و خروجی ۱۵ لیتر در ثانیه اشاره کرد که آب آن از دل کوه می‌جوشد و سپس به دریاچه‌ای در بوستان سرچمه می‌ریزد. در این دریاچه آبشاری قرار دارد که روزگاری نه‌چندان دور، تنها سنگ آسیاب محلات را به گردش درمی‌آورد، اما جدای از طبیعت زیبای محلات، باید از مناطق تاریخی که این شهر را به‌عنوان شهر گردشگری مطرح کرده است، نام برد.
پرورش گل در محلات
با شناخت واقعیت‌های مربوط به کاشت و برداشت گل در شهرهای مختلف ایران، نوروز امسال قصه دیگری هم توجه همگان را به خود جلب کرد، کاری که یک پزشک جراح ایرانی با حرکتی زیبا و زمینه‌سازی و استفاده از گل «لاله» چندرنگ و سنبل معروف به سفره هفت‌سین و با یاد و خاطره مادرش کرد، بسیار چشمگیر بود و هنوز هم هست، این پزشک ایرانی با استفاده از گل و گلکاری در بخشی خلوت از شهرک غرب، دست به نوعی ابتکار در جذب گردشگر زد، شاید ماجرایش را کم و بیش شنیده باشید اما با نگاهی از سر تحقیق و بررسی در ستایش نام «مادر» این اتفاق را خواندنی و شنیدنی کرده است.