بازار پوشاک کودک، بازاری رنگارنگ و چشم‌نواز که نه‌تنها پدرها و مادرها، بلکه می‌تواند حتی آنهایی را که فرزندی ندارند، پشت ویترین مغازه‌ها میخکوب کند. نگاه کردن به ویترین فروشگاه‌های لباس کودک می‌تواند تداعی‌کننده معصومیت و سادگی دوران کودکی باشد، اما این بازار پیچیدگی‌ها و مشکلات خاص خود را هم دارد؛ پیچیدگی‌هایی که بیشتر ناشی از وفور قاچاق است، به‌طوری که 40 درصد لباس بچگانه‌ای که در ویترین مغازه‌ها می‌بینیم به شکل قاچاق وارد می‌شود. این در حالی است که کالاهای قاچاق بسیار ارزان هستند و قیمت آنها تا 50 درصد پایین‌تر از قیمت پوشاک تولید داخل است.
اما تا پیش از اعمال تحریم‌های سنگین، ایران در مورد صادرات پوشاک کودک حرفی برای گفتن داشت و از حدود 500 میلیون دلار صادرات پوشاک حدود یک‌سوم آن یعنی رقمی نزدیک به 170میلیون دلار مربوط به پوشاک کودک بود اما پس از سنگین شدن تحریم‌ها میزان صادرات پوشاک به حدود 150میلیون دلار نزول کرد که حدود 50 میلیون دلار آن مربوط به پوشاک کودک است.
در این گزارش در گفت‌وگو با سعید حسین‌زاده، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات صنایع نساجی و پوشاک ایران و منصور منصوری، مدیرعامل گروه تولیدی آی‌نور بیبی، واردات، صادرات، قاچاق، روش ماندگاری در بازار پوشاک کودک با وجود مشکلات موجود و... را بررسی کرده ایم.
قاچاق؛ مشکل اصلی تولیدکنندگان
سعید حسین‌زاده، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات صنایع نساجی و پوشاک ایران عمده‌ترین مشکلات بازار پوشاک کودک را قاچاق و مشکل فرهنگی می‌داند و می‌گوید: پوشاکی که به شکل قاچاق وارد کشور می‌شود به حد بسیار زیادی بازار ما را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مسئله دیگر این است که به دلیل مشکل فرهنگی موجود در جامعه و تمایل مردم به خریداری پوشاک خارجی، برخی تولیدکنندگان پوشاک کودک مجبور هستند اجناس خود را به اسم کالای خارجی تولید و عرضه کنند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر حدود 90 درصد بازار پوشاک در اختیار کالای قاچاق است و این موضوع فشار زیادی را به تولیدکنندگان داخلی وارد می‌کند، اظهار می‌دارد: میزان قاچاق کلی پوشاک به کشور بیش از 5میلیارد دلار و میزان واردات رسمی حدود 30 میلیون دلار است و کمتر از یک درصد پوشاکی وارداتی از طریق مبادی رسمی وارد می‌شود.
قاچاق 2 میلیارد دلار پوشاک کودک
به گفته حسین‌زاده، 40درصد پوشاک قاچاق مربوط به پوشاک کودکان است و سالانه 2 میلیارد دلار لباس بچگانه به صورت قاچاق وارد بازار کشور می‌شود و از آنجا که برای این پوشاک هیچ‌گونه عوارضی پرداخت نمی‌شود، با قیمت بسیار نازل و تا 50 درصد پایین‌تر از پوشاک تولید داخل به فروش می‌رسد. به این ترتیب در شرایطی که حمایت دولتی و تسهیلات بانکی هم وجود ندارد، تولیدکنندگان پوشاک کودک به سختی و در شرایط نابرابر مشغول فعالیت هستند و اگر میزان قاچاق کاهش یابد، تعداد تولیدکنندگان افزایش قابل توجهی خواهد یافت و میزان تولیدات رشد خواهد کرد.
چون افراد با ذوق و شوق بسیاری در زمینه تولید پوشاک کودک مشغول فعالیت هستند که در صورت مهیا شدن شرایط، می‌توانند بخش عمده‌ای از نیاز بازار داخلی را تأمین کنند و بخش دیگری از نیاز بازار از طریق واردات مبادی رسمی و به میزان منطقی تأمین و با قیمت واقعی عرضه شود.
صادرات 50 میلیون دلار پوشاک کودک
اما تحریم‌هایی که از حدود پنج سال پیش تشدید شد، صادرات نسبتا خوب ایران در پوشاک کودک را هم تحت‌الشعاع قرار داد. حسین‌زاده با اشاره به اینکه پیش از تشدید تحریم‌ها سالانه حدود 500میلیون دلار پوشاک از کشور صادر می‌شد، می‌گوید: از این حجم حدود یک‌سوم آن یعنی 170میلیون دلار مربوط به پوشاک کودک بود. اما پس از تشدید تحریم‌ها و در سال‌های اخیر میزان صادرات پوشاک حدود 150میلیون دلار بوده که حدود 50میلیون دلار آن به پوشاک کودک مربوط می‌شود.
تا پیش از اعمال تحریم‌های سنگین، ایران در زمینه پوشاک کودک در کنار بازارهای اروپایی، کشورهای آسیای میانه، افغانستان و کشورهای حوزه خلیج‌فارس را در اختیار داشت، اما در چند سال اخیر که تحریم‌ها شدید شده فقط توانسته بازارهای همسایه را تغذیه کند، آن هم به‌صورت غیرمستقیم و سنتی و بدون اینکه برای صادرات گشایش ال‌سی انجام شود.
در حال حاضر کشورهای آذربایجان، روسیه، قزاقستان، افغانستان و عراق جزو بازارهای ایران هستند ولی با توجه به لغو تحریم‌ها تولیدکنندگان بر آن شده‌اند که بازاریابی انجام دهند و بازارهای جدیدی را به دست آورند. به گفته حسین‌زاده، کشورمان در شرایط پساتحریم می‌تواند به حجم قبلی صادرات لباس بچگانه دست پیدا کند، زیرا برندهای خوب و تولیدکنندگان باذوقی در زمینه پوشاک کودک فعال هستند.
سخن تولیدکننده
در همین ارتباط منصور منصوری، مدیرعامل گروه تولیدی آی‌نور بیبی از تولیدکنندگان پوشاک کودک نیز به «فرصت امروز» می‌گوید: در حال حاضر شرایط برای سرمایه‌گذاری در زمینه پوشاک کودک تقریباً مهیا است.حتی با اینکه معضل قاچاق بسیار جدی شده اما تولیدکنندگان چینی نتوانسته‌اند در زمینه پوشاک رده سنی نوزاد دوساله با تولیدکنندگان ایرانی رقابت و استاندارد و الگوسازی خوبی برای این رده سنی پیاده کنند.
هر چند تولیدکنندگان کشور ترکیه کارهای خوبی ارائه می‌دهند اما چون قیمت محصولات آنها به‌گونه‌ای نیست که با تولید داخلی رقابت کنند، بنابراین در این زمینه برگ برنده در اختیار تولید داخلی است. کیفیت، ثبات بالا، دقت و ظرافت نکاتی است که اگر هر تولیدکننده‌ای آنها را رعایت کرد و رضایت مشتریان را در نظر بگیرد، مشتری به راحتی و با خیال آسوده می‌تواند محصولات آن شرکت را خریداری کند. خوشبختانه در ایران تولیدکنندگانی وجود دارد که توانستند رضایت مشتریان را جلب کنند.
منصوری در مورد استراتژی برای رقابت در شرایط پساتحریم و در صورتی که سرمایه‌گذاران خارجی وارد شوند نیز می‌گوید: این موضوع باعث می‌شود که رقابت بین تولیدکنندگان ایرانی و تولیدکنندگان خارجی به وجود بیاید و ما تمام توان و نیروی خود را به کار بگیریم تا در رقابت عقب نمانیم. تولیدکنندگان خارجی در زمینه مواد اولیه از ما جلوتر هستند و ما مشکلاتی در زمینه مواد اولیه داریم. اما در هر صورت باید در این عرصه رقابت باقی بمانیم.
مدیرعامل آی‌نور بیبی در پاسخ به این سوال که آیا به کسی پیشنهاد می‌کند که در این عرصه سرمایه‌گذاری کند، می‌گوید: اگر فردی تجربه کافی نداشته باشد نمی‌تواند به یکباره وارد این عرصه شود، بلکه باید با فنون کار آشنا باشد. البته زمینه‌هایی وجود دارد که تولید داخلی در آن ضعیف است و آن تولید لباس‌های مجلسی است که تولیدکنندگان خارجی در این زمینه از ما جلو هستند و شاید تولید داخلی توان تولید این لباس‌ها را داشته باشد اما زمانی‌که مشکلات کار را در نظر می‌گیرند از این موضوع خودداری می‌کنند. این نکته را هم اضافه کنم که در این زمینه مشکل تولیدکنندگان داخلی مربوط به تهیه مواد اولیه است.