بورس اوراق بهادر كه طي دو سال گذشته حال‌و احوال چندان مناسبي نداشت وكج دار و مريز روزهايش را سپري مي كرد به نظر مي رسد كه كم كم در آستانه فراموش كردن گذشته است . در ابتداي هفته جاري و در آستانه اعلام خبر اجرایی شدن برجام همزمان با سفر وزیر امور خارجه به وین برای قرائت بیانیه مشترک، بازار سرمایه واکنش شدیدی نشان داد و بعد از مدت ها از رشد بیش از هزار واحدی برخوردار شد وپس از قطعي شدن لغو تحريم ها ديروز نيز با 444 واحد افزایش به رقم 66 هزار و 562 واحد رسید وركورد جديدي از خود به جا گذاشت .با اين حال اين پرسش پيش مي آيد كه بازار سرمايه اين روند را حفظ خواهد كرد وبازهم دست به ثبت ركورد جديدي خواهد زد يا خير.آیا این رشد هیجانی است یا دلیل منطقی دارد، آیا رکود حاکم بر بازار سرمایه که ضرر بسیاری از بازیگران بازار را در پی داشته از بین رفته است؟
استقبال از لغو تحريم ها
در همين رابطه مهرداد خالقی، تحلیلگر بازار سرمایه عنوان کرد: پس از حصول توافق در تیر ماه سال جاری، عملا به واسطه تشدید ریزش قیمت نفت و کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی و کامودیتی محور بودن بورس تهران، شرایط مناسبی را تجربه نکردیم؛ روزها یکی پس از دیگری در حال سپری شدن بود و تقریبا خیلی‌ها دیگر از برگشت بازار ناامید شده بودند.
تا اینکه با شروع دی ماه و زمزمه‌هایی از کاهش نرخ بهره بین بانکی و همچنین در پیش بودن اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌ها کم کم کفه تقاضا در بازار بهبود یافت. وی ادامه داد: مطابق معمول بازار ابتدا به سراغ نمادها و صنایع کوچک رفت و کم کم یخ بازار آب شد و با ورود نقدینگی به رگ‌های بازار شاهد رشد دسته جمعی نمادهای بازار بودیم، سپس با مشخص شدن نرخ خوراک پتروشیمی‌ها که بیش از 28 درصد ارزش بازار بورس را تشکیل می‌دهند به باقی نمادها پیوستند و به این ترتیب پس از ماه‌ها، بغض بازار ترکید و حالا چند روزی است که شاهد گام‌های 1000 واحدی شاخص کل هستیم.
وي ادامه داد: هر چند در حال حاضر گزارش‌های 9 ماهه را در پیش داریم که قاعدتا چندان هم دلچسب نخواهند بود اما از آنجا که بازار آینده شرکت‌ها را می‌خرد، ظاهرا در مقطع کنونی سهامداران به استقبال آثار رفع تحریم‌ها می‌روند؛ رفع تحریم‌هایی که بیشتر آثارش در میان‌مدت و بلندمدت قابل مشاهده خواهد بود تا کوتاه‌مدت.وي همچنين با اشاره به اينكه شرکت‌های ما مجبور نیستند از این پس مواد اولیه خود را با قیمت بالاتر تامین کنند و هنگام فروش هم تخفیفات ویژه برای فروش محصول بدهند، در پيش بيني از روند بازارگفت: بازگشایی ال‌سی می‌تواند باعث شود شرکت‌ها تامین مالی با نرخ پایین داشته باشند و به این ترتیب مشکل کمبود نقدینگی بسیاری از شرکت‌ها می‌تواند حل شود. همه این موارد در نهایت منجر به کاهش بهای تمام شده شرکت‌ها و در برخی موارد باعث افزایش مبلغ فروش شرکت‌ها به واسطه افزایش ظرفیت تولید می‌شود. با این حال باید توجه کرد که هنوز بخشی از بازار درگیر افت قیمت محصولات خود در بازارهای جهانی هستند. هنوز نرخ سود بانکی 20درصد است؛ بنابراین از بازار نباید انتظارات عجیب (خصوصا در کوتاه‌مدت) داشت.
بازگشت به روال منطقي، سال آينده
حسن قاسمی از تحليلگران وفعالان بازار سرمايه نيز درباره رشد بازار سرمایه گفت:قیمت سهام طی چند ماه اخیر افت کرده بود اما طی دو،سه هفته اخیر در آستانه اجرای برجام جو روانی ایجاد شده باعث افزایش قیمت سهام شد.روند بازار سرمایه تغییر کرده اما اینکه آیا این روند ماندگار خواهد بود یا خیر تا حدودی جای تردید دارد، زیرا قیمت برخی سهام که وابسته به قیمت های جهانی نفت، مواد معدنی و فولاد بوده، رشد نکرده است.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به انتشار گزارش های 9 ماهه شرکت ها طی روز های آتی، تصریح کرد:در گزارش هایی که تا کنون منتشر شده ، مشخص است که اتفاقی نیفتاده بعید می دانم که رشد خاص قابل مشاهده‌اي در گزارش های دیگر باشد، بنابراین به نظر می رسد روال دو هفته گذشته با شیب آرام تر ادامه خواهد یافت.وي با بیان اینکه با رشد تک سهم ها رشد بازار ادامه خواهد یافت، اضافه کرد:البته ممکن است کاهش مقطعی نیز صورت بگیرد اما همان‌طور که اشاره کردم اگر حجم معاملات 10 الی 20 درصد نسبت به حجم فعلی کاهش یابد، بازار به تدریج به روال عادی باز خواهد گشت و از ابتدای سال آینده شاهد روال منطقی بازار سرمایه خواهیم بود.قاسمی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی حجم معاملات مناسب است، تاکید کرد:فاکتورهای اقتصادکلان نشان می دهد که شرایط رکودی بر اقتصاد کشور حاکم است و در نتیجه بازار در مورد برخی سهام رشد نخواهد داشت.
به وجود آمدن انتظار عقلاني
در همين حال دبیر کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ، بهروز خدارحمی معتقد است: در حال حاضر پس از اجرایی شدن برجام، دوران جدیدی در اقتصاد کشور و به ویژه بازار سرمایه تشکیل شده است و این موضوع به این معنا نیست که دوره قبلی به پایان رسیده باشد بلکه با اجرایی شدن برجام، رفع تحریم‌ها و ایجاد سوئیفت، انتظارات عقلایی در بازار به وجود آمده که این موضوع منجر به جلوگیری از یکسری اقدامات که می‌توانست آسیب‌های جدی به بازار داشته باشد، شده است.
وی در ادامه افزود: به عبارتی دیگر، بازار سرمایه با اجرایی شدن برجام به‌صورت عملی، شروع به حرکت در مسیری مثبت کرده است که مذاکرات با سرمایه‌گذاران خارجی پیش‌زمینه ورود به فاز اجرایی و رشد ادامه‌دار در بازار خواهد بود. خدارحمی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر بازار سرمایه در مرحله‌ای از رشد قرار دارد که به واسطه تعامل‌های بین‌المللی از پتانسیل رشد بالایی برخوردار است که با بهره‌گیری از نظرات تحلیلگران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، می‌توان سهام ارزنده‌ای برای سرمایه‌گذاری در بلندمدت معرفی کرد.
رشد هيجاني يا منطقي ؟
به‌طورکلی دو فاکتور اصلی در رشد بازارهای مالی دخیل است؛ از یک جهت سودآوری واقعی شرکت‌ها منجر به رشد بازار خواهد شد و از سوی دیگر انتظارات به‌عنوان فاکتوری تعیین‌کننده در تعیین جهت بازار شناخته می‌شود، به‌طوری‌که خوش‌بینی‌ها یا بدبینی‌ها می‌تواند به‌عنوان عاملی موثر در بازار قلمداد شود. به نظر می‌رسد با رفع تحریم‌ها و آمادگی اقتصاد کشور برای صعود، فصل جدیدی در بورس تهران نیز ایجاد شده است که می‌تواند معادلات قبلی را تغییر دهد و پس از دو سال رکود شاهد احیای بازار سهام باشیم.
در این شرایط دو نظریه از سوی فعالان بازار مطرح است؛ گروهی معتقدند رشد اخیر بازار هیجانی است و نسبت به دوران رکودی اخیر کمی حباب‌گونه حرکت می‌کند، اما برخی دیگر می‌گویند چون جایگاه اقتصاد کشور تغییر کرده، بنابراین وضعیت بورس نیز متحول شده و نباید شرایط کنونی را با وضعیت گذشته بازار مقایسه کرد. در واقع با توجه به آنکه نرخ تورم رو به کاهش بوده و تصمیم بر آن است که نرخ سود سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک نیز متناسب با آن کاهش یابد و همچنین خوش‌بینی‌‌هایی که به آینده اقتصادی کشور به وجود آمده است، انتظار نسبت P/ E(نسبت قیمت به سود) بالاتری نیز می‌توان از بازار داشت. موضوعی که فرضیه حبابی شدن بازار در شرایط کنونی را مردود اعلام می‌کند. در عين حال براي ادامه دار بودن رشد بنگاه هاي اقتصادي بايد زمينه هاي رشد ورونق فراهم شودكه لغو تحريم ها مي تواند به مثابه يك گام جدي ومحكم تلقي شود اما تمام راه ها به لغو تحريم ها ختم نمي شود.
* قانون