پس از اینکه عربستان تصمیم به قطع پروازهای خود به ایران را گرفت، کشور بحرین هم روز گذشته اعلام کرد که قصد قطع روابط حمل‌و‌نقل هوایی با ایران را دارد، البته ایران هم در واکنش به این سیاست عربستان دست بر نقطه‌ضعف سعودی‌ها گذاشت و سیاست ایران هم این است که تا اطلاع ثانوی پروازهای حج از سوی ایران در تحریم بماند. به‌طور قطع نخستین حوزه‌ای که از روابط سیاسی تأثیر می‌پذیرد، اقتصاد است.
پس از مناقشات اخیر ایران و عربستان که با اعدام شیخ نمر توسط سعودی‌ها شروع شد و با حمله عربستان به سفارت ایران در یمن ادامه پیدا کرد، روابط ایران و عربستان و چند کشور عربی از جمله بحرین وارد فصل جدیدی از تحریم‌های منطقه‌ای شد که این تنگناها و تحریم‌ها به آسمان دو کشور هم رسید و در نخستین واکنش‌ها عربستان اعلام قطع پرواز با ایران را کرد که مقامات سازمان هواپیمایی با بیان اینکه این قطع پروازها هیچ تأثیری در اقتصاد هوایی ایران نمی‌گذارد و رئیس سازمان هواپیمایی کشور با تأکید بر اینکه قطع پروازهای عربستان تأثیری در اقتصاد ایرلاین‌های ایرانی ندارد، گفت: در حال حاضر چهار پرواز هفتگی از دمام عربستان به ایران انجام می‌شود و از ایران به دمام در هفته هفت الی هشت پرواز انجام می‌شود که قطع این تعداد پرواز تهدیدی برای اقتصاد ایرلاین‌های ما محسوب نمی‌شود.
اما پس از آن دولت ایران تصمیم به لغو موقت پروازهای حج گرفت که این تصمیم ایران می‌تواند در شرایطی که اقتصاد نفتی کشورهای خاورمیانه بسیار افت کرده، درآمدهای سعودی‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. حال پس از عربستان، بحرین اعلام کرده که پروازهایش را به ایران قطع می‌کند و قرار است از 24 دی‌ماه پروازهای ایران و بحرین تعلیق شود.
درآمدی که پر کشید
نماینده شرکت هواپیمایی گلف‌ایر بحرین در ایران صبح روز گذشته با ارسال نامه‌ای به سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد که پروازهای این کشور به مقاصد ایران از ۱۴ ژانویه (پنجشنبه ۲۴ دی‌ماه) تا اطلاع‌ثانوی به حالت تعلیق درمی‌آید. محمد خداکرمی، معاون عملیات سازمان هواپیمایی درباره این اقدام بحرینی‌ها در گفت‌وگو با «فرصت امروز» گفت: نماینده شرکت گلف‌ایر بحرین روز گذشته این خواسته خود را به سازمان هواپیمایی ارسال کرده است و از تاریخ مزبور هم روابط هوایی دو کشور به حالت تعلیق درمی‌آید.
وی با بیان اینکه این شرکت هواپیمایی بحرین در هفته 14 پرواز به ایران برقرار می‌کند، ادامه داد: در مقایسه با این تعداد ایرلاین‌های ایرانی 9 پرواز به بحرین دارند بنابراین زیان این تحریم بیشتر متوجه شرکت گلف‌ایر است و اینکه ایرلاین‌های ایران 9 پرواز را از دست بدهند تأثیری در اقتصادشان ندارد و بحرین یکی از پرتردد‌ترین مقاصد خود را از دست داد.
البته درحالی‌که مسئولان از دست رفتن 9 پرواز به بحرین و هشت پرواز به دمام عربستان را بی‌تأثیر در اقتصاد هوایی و اقتصاد ایرلاین‌ها می‌دانند، عده‌ای از کارشناسان معتقدند تحریم باعث زیان هر دو طرف می‌شود و ایران هم بخشی از درآمدهای خود را از دست می‌دهد که البته این زیان بیشتر متوجه کشورهای عربی می‌شود چراکه سهم بیشتری در آسمان ایران داشتند.
حمید نجف، کارشناس حمل‌و‌نقل هوایی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه این قطع روابط اقتصاد هوایی هر دو کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد، گفت: این اتفاق بیشتر گریبان سعودی‌ها و بحرینی‌ها را می‌گیرد و اگر این قطع روابط ادامه داشته باشد، تحریم پروازهای حج از سوی ایران به قوت خود باقی می‌ماند در این صورت ایران درآمدزایی 900 میلیون دلاری سعودی‌ها از حج ایرانی‌ها را تحریم کرده است و عربستان در شرایطی که با کسری بودجه قابل توجهی مواجه است، درآمد 900 میلیون دلاری از حج تمتع و عمره حجاج ایرانی‌ها را از دست می‌دهد.
وی با بیان اینکه در طول یک سال گذشته یک میلیون و 800هزار مسافر بین ایران و عربستان از طریق هواپیما جابه‌جا شده‌اند، گفت: فراموش نشود که با لغو سفرهای حج، ایرلاین‌های ایرانی هم ضرر خواهند کرد و بیش از 50 درصد این جابه‌جایی‌ها توسط سه ایرلاین کشورمان انجام می‌شود.
چرخش بازار به سمت سایر مقاصد زیارتی
به گفته نجف، این نخستین باری نیست که پروازهای بین دو کشور ایران و عربستان به حالت تعلیق درمی‌آید و در تجربه‌های گذشته دیدیم که هر بار این روابط قطع می‌شود پرواز به سایر مقاصد زیارتی کشورهای همسایه افزایش می‌یابد و اگر این روند ادامه داشته باشد به‌طور قطع پرواز به مقاصد جایگزین افزایش خواهد یافت و پیش‌بینی می‌شود با احتمال کاهش تنش‌ها در سوریه، پروازهای ایران به این مقصد افزایش یابد و به‌طور قطع شاهد افزایش سفرهای زیارتی به عراق خواهیم بود.
وی ادامه داد: بنابراین این پروازها تا حدی می‌تواند زیان واردآمده به ایرلاین‌ها را جبران کند اما همچنان تقاضا برای حج وجود خواهد داشت بنابراین معتقدم این شرایط نمی‌تواند برای بازه زمانی طولانی‌مدت باشد و هر کشور به برقراری ارتباط هوایی با یکدیگر نیاز دارد اما در این مدت منافع این قطع ارتباط بین سایر کشورهای حوزه خلیج‌فارس توزیع خواهد شد.
نازیلا مهدیانی - فرصت‌امروز