فصل دوم نمایشگاه‌های دی ماه هم به پایان رسید. سومین نمایشگاه بین‌المللی خشکبار، آجیل و میوه‌های خشک ایران نیز یکی از 3 رویداد تخصصی سایت تهران بود که اگرچه سن و سال زیادی نداشت اما در یکی از بهترین سالن‌ها (خلیج‌فارس) برگزار شد و جذب مخاطب مطلوبی هم داشت.
علیرضا آموخته از مجریان نمایشگاهی است که حدود ۲ دهه سابقه حضور در صنعت نمایشگاهی را داراست و در شهرهای مختلفی چون تهران، اصفهان، شیراز، بندرعباس و... به عنوان مجری رویدادهای مختلف فعال بوده است. وی اکنون ۳ سال است که در تهران به عنوان مدیر برگزاری نمایشگاه آجیل و خشکبار شناخته می‌شود. در خلال برپایی این نمایشگاه فرصتی دست داد تا گپی مفصل با او بزنیم. با صمت همراه باشید:
عادت داشتیم که با شنیدن نام نمایشگاه آجیل و خشکبار به یاد جشنواره‌ها و بازارهای عرضه مستقیم کالا بیفتیم. چرا باید چنین موضوعی به عنوان یک رویداد تخصصی در تقویم نمایشگاهی جای بگیرد؟
تولید و صادرات خشکبار مرغوب یکی از مزیت‌های مهم کشور ما است و می‌توان آن را در زمره مهم‌ترین اقلام صادرات غیرنفتی قرار داد. همواره در کنار فرش ایرانی، می‌توان از پسته ایرانی هم نام برد. البته فرش دستباف در اولویت و کانون توجه بوده و کمتر به خشکبار اهمیت داده شده است. متاسفانه امروز هویت و ماهیت بسیار محدودی برای خشکبار در نظر گرفته شده و من فکر می‌کنم این نمایشگاه نیز بسیار دیر آغاز به کار کرده است.
شاید اگر مثل فرش دستباف روی خشکبار هم حساسیت داشتیم اکنون این رویداد هم بیش از ۲۰ دوره قدمت داشت. به هر حال این اتفاق در حال رخ دادن است و ما برای این محصولات سودآور که به طور تقریبی در تمام ایران می‌توان رد پایی از آنها را پیدا کرد، یک نمایشگاه بین‌المللی و تخصصی داریم. پس باید آن را به فال نیک گرفت.
آیا نمایشگاه‌های مواد غذایی مانند آگروفود نتوانستند در این زمینه تاثیرگذار باشند و به رشد تولید و صادرات این محصولات کمک کنند؟
به طور مقطعی و در ابعاد بسیار محدود شاید این اتفاق افتاده باشد. اما نیاز به یک رویداد مستقل بود. به هر حال ما از ۳ سال قبل پیشنهاد ایجاد یک نمایشگاه مستقل را به سازمان توسعه تجارت ارائه کردیم و بسیار از این امر استقبال شد، در حدی که در دوره نخست، جلسات شورای سیاست‌گذاری این نمایشگاه در دفتر امور ترویج تجارت شکل گرفت و انجمن‌های مختلف و فعالان حوزه خشکبار در این جلسات حضور داشتند.
بنابراین من معتقدم که هدفگذاری‌ها برای برپایی این نمایشگاه به‌طور قطع کار درستی بوده و باید استمرار داشته باشد. یک بخش ماجرا به فعالیت‌های خارجی و حضور هیات‌های تجاری مربوط است که شاید غیراز نمایشگاه از هیچ طریق دیگری قابل دسترسی نباشد. یک بخش عمده آن هم به توسعه فعالیت فعالان اقتصادی در این زمینه بازمی‌گردد. متاسفانه در این زمینه با مشکل نبود صادرکنندگان فعال مواجه هستیم.
ما تولیدکنندگان بسیار خوب و قدرتمندی در کشور داریم که سال‌های سال است در زمینه خشکبار فعال هستند اما فعالیت آنها کاملا سنتی است. یعنی از ابزارها و فناوری‌های روز دنیا در تولید، بسته‌بندی یا هر بخش دیگری استفاده نمی‌کنند. به‌طور قطع برگزاری این نمایشگاه‌ها می‌تواند در پر کردن خلأهای حرفه‌ای موثر واقع شود.
فعالان سنتی به‌طور قطع در برابر حضور نمایشگاهی هم مقاومت خواهند کرد. آیا شما موفق به جذب این تولیدکنندگان سنتی بوده‌اید؟
تا اندازه‌ای بله. برخی از این تولیدکنندگان با توضیحات و جلسات مختلفی که داشتیم قانع شده‌اند و در این ۳دوره به مراتب بر تعدادشان افزوده شده است. اما جذب همه آنها به‌طور قطع زمان زیادی خواهد برد. بسیاری از این واحدهای فعال سود خود را بدون حضور در بازارهای خارجی کسب می‌کنند و هیچ‌وقت نیازی به معرفی و تبلیغ بیشتر نبوده است. بنابراین تغییر دادن این طرز فکر نیاز به چندسال زمان دارد تا آرام آرام آنها را متوجه اهمیت حضور در بازارهای بین‌المللی و تضمین سودآوری آینده کنیم.
شرایط امسال از دوره گذشته خیلی بهتر بود. ما رشد کمی و کیفی داشتیم. یعنی هم متراژمان افزایش یافت و هم شرکت‌های قدرتمندی ما را همراهی کردند. اگرچه زمانی که برای ما در نظر گرفته شد اصلا مناسب نبود و به دلیل برخورد با تعطیلات کریسمس بخشی از مخاطبان خارجی را از دست دادیم اما حدود ۲۵ درصد رشد را شاهد بودیم. یعنی از ۸۰ شرکت سال ۹۳ به ۱۰۰ شرکت در سال ۹۴ رسیدیم. اکنون دیگر می‌توان گفت که نمایشگاهی در زمینه خشکبار داریم که آرام آرام دارد هویت می‌گیرد و در آینده می‌تواند خودش به‌طور مستقل یک هویت و نشان(برند) برای رشد تولید و صادرات خشکبار باشد.
در ابتدای صحبت‌هایتان خشکبار را هم‌ردیف فرش دستباف قرار دادید. همچنین به اهمیت حضور کشورهای خارجی اشاره کردید. وقتی با مدیران برگزاری نمایشگاه فرش دستباف صحبت کرده بودیم، معتقد بودند برای بکر ماندن این صنعت نباید هرگز اجازه داد پای مشارکت‌کنندگان خارجی به نمایشگاه‌های فرش داخلی باز شود. چراکه می‌تواند بکر بودن و انحصاری بودن فرش ایرانی را تحت‌شعاع قرار دهد. بنابراین نمایشگاه فرش دستباف همواره در تمام دوره‌ها به صورت ملی برگزار شده است. درباره خشکبار ایرانی آیا چنین خطری وجود ندارد؟ با توجه به اینکه بازار ما سنتی است و البته در همین قالب سنتی هم تولیدکنندگان مخاطب مطلوب خود را دارند، اینکه شما به صورت بین‌المللی فعال باشید، زمینه فتح بازارهای داخلی از سوی خارجی‌ها فراهم نخواهد شد؟
تا اندازه‌ای با شما موافق هستم و از نظر من ممکن است این خطر وجود داشته باشد. البته درباره فرش دستباف همواره خطر سرقت طرح‌ها وجود داشته و دارد. با توجه به اینکه هر شهری با تکیه بر طرح‌های انحصاری خود سابقه‌ای بسیار طولانی در زمینه بافت فرش‌های مختلف دارد بنابراین نباید اجازه داد که هنر دست بافنده به راحتی در اختیار خارجی‌ها قرار بگیرد چراکه امکان کپی‌برداری وجود دارد.
از طرفی ما نیازمند این نیستیم که دار قالی، نخ فرش، چله و ابزاری مانند اینها را از کشورهای خارجی وارد کنیم. هر چیزی که برای بافت فرش نیاز داریم در داخل کشور تامین می‌شود. اما درباره خشکبار شرایط تا حدودی متفاوت است. اگرچه زمینه کشت و تولید خشکبار در کشور ما از نظر سنتی و با توجه به شرایط اقلیمی کاملا مهیاست اما صنعتی شدن تولیدات این محصول در کشورهای مختلف باعث شده که ما مجبور به پوست‌اندازی برای تغییر در روند تولید محصولات باشیم.
این موضوع به‌ویژه در زمینه بسته‌بندی محصولات مورد تاکید است. ما ضعف بسیار زیادی در بسته‌بندی داریم که متاسفانه همواره محصولات ما را برای صادرات در معرض خطر قرار می‌دهد. به‌طور مثال پسته ایرانی آرام آرام در حال از دست دادن جایگاه خود در جهان به خاطر بسته‌بندی غیرحرفه‌ای است. بنابراین ما نیاز داریم که دانش فنی لازم برای ارتقای وضعیت تولید و بهبود اوضاع بسته‌بندی را از کشورهای صاحب نام به کشور خودمان وارد کنیم.
حضور کشورها و شرکت‌های معتبر خشکبار در نمایشگاه‌های ایرانی به‌طور قطع می‌تواند این مشکل را رفع کند. بنابراین ما هم به مشارکت‌کنندگان مختلف برای همکاری در برگزاری این رویداد نیاز داریم و هم به هیات‌های مختلف تجاری برای بازدید از بخش‌های مختلف نمایشگاه. به‌طور قطع مسئولان دولتی و خصوصی فعال در زمینه خشکبار اگر حمایت همه‌جانبه‌ای از صادراتی شدن این محصولات داشته باشند، به زودی قادر خواهیم بود جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کنیم.
امسال حضور کشورهای خارجی در این نمایشگاه به چه شکل بود؟
از کشورهای عراق، افغانستان، سوریه، لبنان، هند و یونان هیات‌های تجاری و بازدیدکننده در نمایشگاه داشتیم. از کشور ترکیه نیز یک پاویون به عنوان مشارکت‌کننده با ما همکاری کرد. همانطور که گفتم زمان نامناسب نمایشگاه و مقارن شدن آن با تعطیلات کریسمس باعث شد تا جذب مشارکت‌کنندگان و مخاطبان خارجی ما با مشکل مواجه شود. امیدوارم در سال‌های آینده بتوانیم زمان برپایی این رویداد را تغییر دهیم.