صنعت هواپیماسازی، یکی از صنایعی است که همیشه با دقت نظر بیشتری از سوی فعالان دنبال می‌شود. فعالان این صنعت با رویای تصاحب جایگاه رقبای خود در بازارهای بین‌المللی، هر روز به دنبال طرح ایده‌ها و فناوری‌های تازه‌ای در این صنعت می‌روند.
در این میان همچنان طبق روال سال‌های گذشته، فرانسه و امریکا گوی سبقت را از دست رقبا ربوده‌اند. هرچند در طول چند سال گذشته، تعداد کشورهای فعال در صنعت هواپیماسازی بیشتر از قبل شد، به طوری که در کنار امریکا و فرانسه، کانادا، برزیل، روسیه، چین و بسیاری از کشورهای اروپایی نیز با گام نهادن در این صنعت به دنبال تصاحب سهم خود از بازارهای جهانی هستند. در سال ۲۰۱۵میلادی صنعت هواپیماسازی نیز مانند تمامی صنایع با فراز و نشیب‌های بسیاری مواجه شد و همانطور که انتظار می‌رفت، بیشترین فراز و نشیب این صنعت میان دو غول بزرگ فرانسوی و امریکایی یعنی «ایرباس» و «بوئینگ» بود.
بوئینگ از ایرباس پیشی گرفت
شرکت امریکایی هواپیماسازی بوئینگ به عنوان بزرگترین شرکت هواپیماسازی جهان در این سال با ۳۳۱ سفارش به ارزش ۴۳ میلیارد دلار، حدود ۹۰ هواپیما از رقیب اروپایی خود عقب افتاده بود. بوئینگ برای جبران این عقب‌ماندگی سراغ امضای قرارداد با هواپیماسازان چینی رفت تا بتواند با تسخیر خطوط هوایی چین به عنوان دومین کشور پر رونق در زمینه حمل و نقل هوایی پابه‌پای رقیب اروپایی خود پیش برود. بوئینگ با امضای قراردادی به ارزش ۴ میلیارد و ۵۶۰ میلیون دلار با شرکت چاینا ایسترن چین، متعهد شد که در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ میلادی، ۵۰ هواپیمای B۷۳۷ بوئینگ را به چینی‌ها تحویل دهد. اما ایرباس که سال پر رونقی را تجربه کرده بود تا میانه سال ۲۰۱۵ میلادی توانسته بود سفارش‌های خود را به ۴۲۱ هواپیما به ارزشی معادل ۵۰ میلیارد یورو برساند. در همین زمینه «جان‌لتی» مدیر ارشد عملیاتی شرکت ایرباس گفت: ما قصد داریم که با ساخت هواپیماهای بزرگتر تا ۱۵ سال آینده ترافیک هوایی هواپیماهای ایرباس را به دو برابر افزایش دهیم.
علاوه بر این تنها چند ماه بعد شرکت هواپیماسازی ایرباس به عنوان سازنده بزرگترین هواپیمای جت مسافربری جهان توانست با دریافت سفارش تولید ۵۳۰ هواپیمای مسافرتی از سوی آژانس هواپیمایی «ایندی‌گو» رکورد دریافت سفارش خود را بشکند. این بیشترین میزان سفارش یکباره‌ای بود که این غول هواپیماسازی فرانسوی تاکنون در تاریخ خود تجربه کرده است، به طوری که برآوردهای انجام شده نشان داد که «ایندی‌گو» برای خرید خود از «ایرباس» باید هزینه‌ای معادل ۲۶/۵ میلیارد دلار یعنی حدود ۲۴ میلیارد یورو بپردازد. اما این تنها موفقیت‌های هواپیماسازان فرانسوی در سال ۲۰۱۵ میلادی نبود؛ چین نیز یکی از کشورهایی بود که با سفرهای هوایی، میزان سفارش‌های خود را افزایش داد. بنابر اعلام رادیو بین‌المللی چین، این کشور در سالی که گذشت بیش از ۲۴ درصد هواپیمای تولیدی ایرباس را خرید.
توسعه صنعت هواپیماسازی در چین
صنعت هواپیماسازی این کشور نیز بیکار نمانده و چینی‌ها به سرعت در حال توسعه خطوط هواپیماسازی خود هستند. چینی‌ها در این سال عزم خود را جزم کردند تا به صنعت هواپیمایی خود توسعه ببخشند. در همین زمینه سونگ جونگ پینگ، کارشناس علوم و فنون دفاعی چین در گفت‌وگو با یورونیوز گفت: چین باید فناوری تحقیق و تولید در صنعت هواپیمایی داشته باشد، چراکه شرکت‌های غربی بسیاری از فناوری‌های مهم و پیشرفته را انحصاری کرده‌اند. به همین دلیل اگر با استفاده از فناوری آنها هواپیمایی تولید کنیم، در فروش آنها به کشورهای دیگر با محدودیت‌هایی مواجه می‌شویم و نمی‌توانیم در این زمینه با شرکت‌های غربی رقابت کنیم؛ بنابراین باید به تحقیق و توسعه فناوری خود در این زمینه بپردازیم. چشم‌بادامی‌ها صنعت هواپیمایی را «گل صنعتی» می‌نامند و معتقدند که تولید هواپیمای بزرگ مسافربری، سطح تولید یک کشور در زمینه ماشین‌آلات، مواد الکترونیک، شیمیایی و فناوری عالی و جدید را نشان می‌دهد. این روند به رشد اقتصادی یک کشور بسیار کمک می‌کند. ۱۷ مارس ۲۰۱۵، مقامات چینی از ساخت هواپیمای AG۶۰۰ به عنوان بزرگترین هواپیمای دوزیست جهان که برای آتش‌نشانی و امدادرسانی آبی به‌کار می‌رود توسط شرکت هواپیماسازی چن دو چین خبر دادند و اعلام کردند: این هواپیما در نیمه نخست سال ۲۰۱۶ میلادی نخستین پرواز خود را انجام می‌دهد. هرچند که این کشور پیش از این نیز تلاش کرده بود تا با تولید هواپیمایی کاملا داخلی قدرتنمایی کند، اما تا به حال موفقیت چندانی به دست نیاورده بود، به همین دلیل به دنبال راه‌های تازه‌تری در این صنعت رفت. چین مدتی قبل از هواپیمای تجاری C۹۱۹ رونمایی کرد. ظواهر امر نشان‌دهنده یک هواپیمای کامل و هوشمند است و برخی از کارشناسان آن را یک موفقیت دیگر در مسیر جاه‌طلبی‌های این کشور و تسخیر جهان می‌دانند و پیش‌بینی می‌کنند که پس از ورود C۹۱۹ به بازار، میزان کل فروش آن به ۲ هزار هواپیما و تا ۲۰ سال آینده به ۶ هزار هواپیما برسد. این در حالی است که اکنون شرکت هواپیمایی تجاری چین سفارش‌نامه خرید ۵۱۷ هواپیمای C۹۱۹ را دریافت کرده است.
ترکیه و روسیه در راه رونق هواپیماسازی
اما داستان هواپیماسازان جهان در سال ۲۰۱۵میلادی تنها به امریکا و فرانسه و چین ختم نمی‌شود، روسیه و ترکیه نیز دو کشوری هستند که در این سال برنامه‌های تازه‌ای را برای ورود و توسعه صنایع هواپیماسازی خود در پیش گرفتند. با نگاهی به این سوی آسیا، تحولات تازه‌ای در صنعت هواپیماسازی ترکیه نیز به چشم می‌خورد، در نیمه دوم این سال، ترکیه قراردادی را با یک شرکت هواپیماسازی امریکایی برای مشارکت در تولید هواپیما در خاک ترکیه به امضا رساند. این قرارداد با هدف تولید دو نوع هواپیما با ظرفیت‌های ۳۲ و ۷۰ مسافر امضا شد و قرار است تا سال ۲۰۲۳ میلادی به بهره‌برداری برسد. روسیه نیز به عنوان یکی از هواپیماسازان قدیمی جهان که به دلیل مسائل سیاسی تا حدودی با رکود تولید مواجه شده بود، در این سال با ارائه طرح‌های تازه‌ای مانند «ایلیوشین» و «سوپر جت سوخو ۱۰۰» توانست صنعت هواپیماسازی خود را احیا کند. چندی پیش نیکلای تالیکوف، رییس شرکت هواپیماسازی روسی ایلیوشین از برنامه این شرکت برای از سرگیری تولید انبوه هواپیمای مسافربری ایلیوشین ۹۶ در این کشور خبر داد و گفت: مقدمات از سرگیری تولید انبوه هواپیمای مسافربری «ایلیوشین-۹۶» فراهم می‌شود و این هواپیما بار دیگر در روسیه تولید خواهد شد. ایلیوشین-۹۶ از معدود هواپیماهای مسافری است که تاکنون سقوط نکرده و کارشناسان دلیل آن را طراحی پیشرفته بدنه، مواد به‌کار رفته و موتورهای آن می‌دانند که سبب شده رییس‌جمهوری روسیه نیز از آن استفاده کند. با این‌همه صنعت هواپیماسازی روسیه نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان همچنان به غول‌های این صنعت یعنی ایرباس و بوئینگ وابسته است و همچنان مقداری از نیازهای خود را از این دو شرکت هواپیماسازی تامین می‌کند. در مجموع و در یک نگاه می‌توان چنین برداشت کرد که هرچند بسیاری از کشورهای جهان در صنایع هواپیماسازی گام نهاده‌اند، اما شاید همچنان حق با چشم‌بادامی‌ها بوده و استفاده از فناوری ایرباس و بوئینگ منجر به انحصاری شدن چرخه این صنعت شده باشد. سال ۲۰۱۵ میلادی در یک نگاه سالی پر از طرح و ایده تازه برای هواپیماسازان جهان به شمار می‌آید؛ ایده‌هایی که بیشتر در سال ۲۰۱۶ میلادی به اجرا در خواهد آمد و ثمره تلخ یا شیرین آن به کام ایده‌پردازان صنایع هوایی جهان خواهد نشست.
* منبع:
Dw
CRI
Euronews