مشکلات حوزه حمل‌ونقل ایران سال‌هاست که تمامی ندارد؛ هر روزبخشی از آن رونمایی می‌شود و سال‌هاست که با نارضایتی مردم گذران ایام می‌کند، اما انتقاد از این بخش باید با توجه به موجودی این حوزه باشد. به صورت نمونه، در بخش هوایی ایران ٢٥٠ فروند هواپیما وجود دارد که ارزش این تعداد به‌طور متوسط بین ١ تا ٢,٥ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این رقم در بهترین حالت معادل پول خرید ٢٥ فروند ایرباس ٣٢٠ نو یا ١٠ فروند ایرباس ٣٣٠ و معادل ٩ فروند بوئینگ ٧٧٧ یا ١٢ فروند بوئینگ ٧٣٧ نو است.
این موضوع به وضع حمل‌ونقل هوایی منحصر نمی‌شود. حالا نزدیک ٩ دهه از قدمت راه‌آهن در ایران می‌گذرد و با این وجود سطح خطوط ریلی کشور تنها به حدود ١٠٩ هزارکیلومتر می‌رسد. این درحالی است که در بخش ریلی نیز هنوز قطارهایی تردد می‌کنند که بالاتر از نیم‌قرن قدمت دارند و مربوط به دهه‌های ابتدایی راه‌اندازی صنعت ریل در منطقه هستند. نیم‌نگاهی به وضع ناوگان جاده‌ای نشان می‌دهد در این بخش هم تعریفی نداریم و درحال حاضر ١٢٨ هزار کامیون فرسوده با عمر ٢٥ سال در جاده‌های کشور تردد می‌کنند، همچنین ٢٠ هزار اتوبوس با میانگین عمر ١٢سال درکشور داریم که ٧هزار دستگاه آن فرسوده به شمار می‌آیند و ٣٨ هزار مینی‌بوس با عمر متوسط 24 سال درکشور تردد دارند که ٢٧ هزار مینی‌بوس فرسوده محسوب می‌شوند. به این ترتیب و بنا به اعلام سازمان راهداری کشور ٧١ درصد از کل ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای درکشور فرسوده و قراضه است. از خطوط زمینی و هوایی که بگذریم، در بخش دریایی نیز وضع به مراتب بحرانی‌تر است و بنا به گفته عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی در سال گذشته حتی یک کشتی بین‌المللی در بنادر ایران تردد نداشته است. در این وضع و درحالی که بودجه عمرانی کشور یکی از بغرنج‌ترین شرایط خود را پشت سر می‌گذارد، وزارت راه‌وشهرسازی دولت یازدهم پس از سال‌ها آزادسازی نرخ‌گذاری در راه‌های کشور را کلید زد تا جنگ رسمی با بحران قراضه‌ها در حمل‌ونقل ایران جدی شود.
بحث قیمت یا مخالفت با بهسازی ریشه‌ای
جنگ ناگریز با قراضه‌های حمل‌ونقل (وسایل حمل و نقل فرسوده) حالا برای توسعه این بخش حیاتی و ضروری است اما به هرحال مخالفانی دارد که معتقدند باید قیمت‌ها را کنترل کرد و بالا نبرد!
همین موضوع، با واکنش‌های تند مخالفان دولت مواجه شد و محلی شده است تا بحث‌های عامه فریب کلید بخورد. بحث‌هایی که به قیمت تأکید دارد و نمی‌گوید که کنترل و سرکوب قیمت‌ها بحران قراضه‌های حمل‌ونقل ایران را رقم زده است. با این حال عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی تنها راه نجات راه‌های ایران را از وضع موجود، آزادسازی قیمت‌ها و اصلاح بازار حمل‌ونقل دانسته و تأکید می‌کند: برای آزادسازی قیمت‌ها در کلیه بخش‌های حمل‌ونقل مصمم است.
قیمت‌گذاری دستوری سرکوب توسعه است
آخوندی که این روزها شرایط پرکاری را پشت سر می‌گذارد و میزبان وزرای حمل‌ونقل ١٥ کشور جنوب، جنوب‌غرب و آسیای مرکزی است، همچنان بابت آزادسازی نرخ بلیت هواپیما مورد تهاجم منتقدان است اما او که به بهانه روزهای پرکارش بیشتر از گذشته درجمع خبرنگاران حاضر است، از اصلاح بازار حمل‌ونقل به سختی دفاع می‌کند و دیروز درحاشیه مراسم رونمایی از قرارداد ٢٠٠ واگن مسافربری جدید به رسانه‌ها اعلام کرد: مهم‌ترین نکته برای افزایش سرمایه‌گذاری موضوع آزادسازی بازار است و وزارت راه‌وشهرسازی به اصلاح بازار و آزادسازی قیمت‌ها در کلیه بخش‌های حمل‌ونقل مصمم است.
او قیمت‌گذاری دستوری را سرکوب توسعه و سرمایه‌گذاری توصیف کرد و گفت: این قیمت‌گذاری باعث شده سرمایه‌گذاری در ایران سرکوب شود و به جای شکل‌گرفتن فضای رقابتی تنها انحصارها شکل پیدا کند، این درشرایطی است که اگر دولت می‌خواهد حمایتی انجام دهد، باید آن را به شکل یارانه مستقیم ارایه کند و از منتقدان هم خواهش می‌کنم افق بلندمدت را درنظر داشته باشند و به توسعه ناشی از سرمایه‌گذاری فکر کنند.
وزیر راه‌وشهرسازی تأکید کرد: تنها راه حمایت از مصرف‌کنندگان پایین نگه‌داشتن اجباری قیمت‌ها نیست که این فضا به فرار سرمایه و استهلاک ناوگان و خدمات‌رسانی منجر می‌شود و انحصار رشد می‌کند بلکه توسعه سرمایه‌گذاری و رقابتی‌کردن خدمات و افزایش کیفیت نیز نوعی حمایت از حقوق شهروندی و مصرف‌کننده است که در بستر آزادسازی قیمت‌ها رخ می‌دهد. آخوندی با اشاره به تشدید آلودگی هوا در روزهای اخیر توضیح داد: اگر برای حمل‌ونقل حومه ۱۰سال پیش برنامه‌ریزی می‌شد، الان با این حجم از مشکلات روبه‌رو نبودیم؛ چراکه حدود ۹۰۰ تا یک‌میلیون وسیله نقلیه هر روزه از حومه به تهران وارد شده و همین مقدار از تهران به حومه می‌رود و در این وضع اگر همین میزان خطوط مترو را نداشتیم و چند میلیون مسافر مترو از اتومبیل استفاده می‌کردند، الان با وضع کشنده‌ای روبه‌رو بودیم.
او ادامه داد: اگر در یک‌دهه گذشته عزم جدی برای مبارزه با آلودگی داشتیم، الان می‌توانستیم ٣٠درصد از ترافیک خودرو را به حمل‌ونقل ریلی منتقل کنیم و این به معنی ٣٠درصد آلودگی کمتر هوا بود.
وقتی قدرت منطقه‌ایم
که با صدها شرکت قدرتمند مذاکره کنیم
وزیر راه‌وشهرسازی همچنین با اشاره به تنگناهای بودجه‌ای کشور و تشدید این تنگناها با سقوط قیمت نفت گفت: دولت توان مالی کافی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها را ندارد و برای استفاده از بخش خصوصی نیز با بازار پر نقص و قیمت‌گذاری دستوری مواجه هستیم که موجب فرار سرمایه‌گذاران می‌شود.
آخوندی با اشاره به حجم سرمایه‌گذاری انجام‌شده برای نوسازی ناوگان ریلی افزود: ۲۰۰ قرارداد واگن مسافری که هم‌اکنون برای ناوگان ریلی امضا شد به معنی ۸۰۰میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است و ۴۵۰ واگن حمل سوخت یعنی ۱۰۵میلیارد تومان سرمایه‌گذاری که همه اینها درشرایط سخت ازسوی بخش خصوصی انجام شده است. این درحالی است که ما تا سال ١٤٠٠ حداقل به ٢٨٠٠ واگن دیگر نیاز داریم.
وزیر راه‌وشهرسازی همچنین با اشاره به موقعیت استراتژیک ایران و قدرت ایران در آب‌های منطقه تأکید کرد: قدرت تنها به معنی حاکمیت نیست ما وقتی قدرتمند هستیم که ببینیم صدها شرکت قدرتمند درآن طرف میز با ما مذاکره می‌کنند و اگر ما به دنبال قدرت دریایی بزرگ برای خود هستیم، باید به مسئولیت خود درحضور بخش خصوصی قدرتمند درحوزه دریایی و بندری توجه کنیم.
آخوندی ادامه داد: وقتی ۴۰درصد مردم بندرعباس، به‌عنوان یکی از بزرگترین شهرهای بندری، حاشیه‌نشین هستند، ما نمی‌توانیم یک قدرت دریایی باشیم، چراکه تمرکز جمعیت در شهرهای ساحلی جنوبی تنها ۴.۸نفر در کیلومترمربع است. پهلوگیری ١٦ خطوط کشتیرانی بین‌المللی در بنادر ایران و در سال جاری و حذف قطارهای بالای ٥٥سال از ناوگان ریلی از دیگر اخبار تازه‌ای بود که آخوندی به آن اشاره کرد.
در تهران و در نشست منطقه‌ای اسکاپ مطرح شد
کاهش هزینه ترابری، با زیرساخت مشترک و منطقه‌ای
شهروند| چهارمین نشست منطقه‌ای اسکاپ برای دومین دوره پیاپی به میزبانی ایران آغاز به کارکرد. در این نشست وزرای حمل‌ونقل ١٥ کشور جنوب، جنوب‌غرب و آسیای میانه
گرد هم آمده‌اند تا با پیداکردن راهکارهای مشترک به حمل‌ونقل یکپارچه و کم‌هزینه‌تر دسترسی پیدا کنند. حسین عاشوری معاون بهره‌‌برداری و سیر و حرکت شرکت راه‌آهن ایران دراین‌باره به «شهروند» توضیح داد: این نشست با هدف‌گذاری حمل‌ونقل یکپارچه در منطقه برگزار می‌شود و نماینده حمل‌ونقل ١٥ کشور با سرمایه‌گذاری مشترک تلاش می‌کنند به یک زیرساخت مشترک و منطقه‌ای برسند و از آن طریق اقتصاد ملی خود را در زمینه حمل‌ونقل و ترانزیت کالا تقویت کنند. او ادامه داد: عبور ایمن و کاهش هزینه مبادله و تجارت کالا و همچنین کاهش هزینه مسیرهای محلی و توسعه راه‌ها از مهم‌ترین چشم‌اندازهای این نشست است که ایران به‌عنوان یک دروازه مهم عبور کالا و دسترسی آسیا به اروپا از طریق همسایگی با ترکیه موقعیت ممتاز و ویژه‌ای دارد. در این نشست علاوه بر نمایندگانی از کشورهای نپال، میانمار، هند، پاکستان، افغانستان، بنگلادش، ترکیه، قزاقستان، تاجیکستان، قرقزیستان، ازبکستان، آذربایجان، نمایندگانی نیز از بانک جهانی، سازمان همکاری‌های اکو، بانک توسعه آسیایی و سازمان همکاری‌های اقتصادی شانگهای حضور دارند.