براساس یک فرضیه جالب، میزان فساد با ثروت رابطه مستقیمی دارد. به عبارت دیگر هرگاه فساد درجامعه‌ای بیشتر می‌شود، منحنی رشد اقتصادی آن نیز نزولی می‌شود. اما هنگامی که اقشارجامعه به ثروت دست می‌یابند، این روند تغییر می‌کند و پرداختن به فساد اهمیت بیشتری می‌یابد. براین اساس کشورهایی که کمترین میزان فساد را در شاخص «ادراک فساد» کسب کرده‌اند، جزو ملت‌های ثروتمند به حساب می‌آیند.
درکشورهای حوزه اسکاندیناوی (با امتیاز ٨٦ و بالاتر میان ٠ تا ١٠٠ امتیاز) و بقیه بخش‌های اروپای غربی پس از کشورهایی مانند سنگاپور (٨٩ امتیاز) و نیوزلند (٩١ امتیاز) کمترین میزان فساد در دنیا وجود دارد. در آمریکای لاتین که کشورهایی فقیر و ثروتمند درکنار هم قرار گرفته‌اند، شیلی (ثروتمندترین کشور این منطقه) بهترین شاخص ادراک فساد (٧٣ امتیاز) را دارد. ازسوی دیگر در پاراگوئه، هندوراس و نیکاراگوئه، این شاخص وضع بسیار بدی دارد (امتیاز این کشورها حدود ٢٤ است).
کشورهای حوزه بریکس نیز دراین زمینه عملکرد گوناگونی دارند. امتیاز برزیل درشاخص ادراک فساد ٤٣ است که وضع بهتری نسبت به چین دارد. چین در سال ٢٠١٣ میلادی ٤٠ و در سال ٢٠١٤ میلادی ٣٦ امتیاز کسب کرده بود. این کشور تا سال گذشته توانسته بود از همسایه فقیرش یعنی هند امتیاز بیشتری کسب کند. روسیه که از لحاظ سرانه درآمد به برزیل نزدیک‌تر است، فقط ٢٧ امتیاز در این شاخص به دست آورده است. دلیل این امر احتمالا سیستم الیگارشی این کشور است. ازسوی دیگر آفریقای‌جنوبی که درآن دریافت رشوه ازسوی مقامات سیاسی مشهور است، حتی با وجود کاهش عملکرد اقتصادی شاهد کاهش میزان فساد نسبت به یک‌دهه قبل بوده است، به‌طوری که امتیاز این کشور طی ١٠سال گذشته از ٤٤ به ٥١ رسیده است.
همچنین سومالی، افغانستان و سودان همگی امتیازی کمتر از ١٥ دارند. اندونزی زمانی ١٩ امتیاز داشت، اما اکنون بهبود یافته و در این شاخص ٣٤ امتیاز کسب کرده است.
بنگلادش نیز یک نمونه موفق در زمینه کاهش فساد است که حتی از هند پیشی گرفته است. امتیاز این کشور از ١٢ در سال ٢٠٠٣ میلادی به ٢٥ در سال ٢٠١٤ میلادی رسیده است. همچنین تنها کشور فقیر با امتیاز بیشتر از ٦٠، بوتان است که در زمینه کاهش فساد به موفقیت‌های زیادی دست یافته است. ازسوی دیگر هیچ کشور ثروتمندی در رتبه‌بندی شاخص ادراک فساد با امتیاز کمتر از ٤٠ وجود ندارد. به‌گونه‌ای که ایتالیا و یونان ٤٣ امتیاز کسب کرده‌اند.
بهترین شاخص ادراک فساد از آن ثروتمندان
در نمونه هند میزان فساد طی سالیان بهبود یافته است. شاخص ادراک فساد این کشور از ٢٧ در ٢٠٠٢ میلادی به ٣٥ در ٢٠٠٧ میلادی رسید. هرچند این امتیاز به دلیل رسوایی‌های متعدد در سال ٢٠١١ به ٣١ واحد رسید، اما از ٢٠١٤ میلادی دوباره به ٣٨ افزایش یافته است. چنین امتیازی سبب می‌شود هند در مقابل کشورهایی مانند پرو و تایلند وضع بهتری داشته باشد. «ویوک دیهیجا» از دانشگاه کارلتون در این زمینه فرضیه‌ای ارایه می‌کند. براساس این فرضیه فساد منحنی‌ای را دنبال می‌کند که تا حدودی شبیه روندی است که سیمون کوزنتس (Simon Kuznets) اقتصاددان درباره نابرابری ارایه کرده است.
براساس این منحنی فساد در اقتصاد تا سطح خاصی بالا می‌رود، سپس ثابت می‌شود و درنهایت با عبور درآمد از آستانه‌ای خاص، پایین می‌آید.فرضیه کوزنتس درباره نابرابری درآمد طی سال‌های اخیر مورد پرسش‌های زیادی واقع شده است، زیرا برخی از پیشرفته‌ترین کشورها شاهد افزایش نابرابری درآمد و رشد قابل توجه ثروت بوده‌اند، اما درخصوص فساد، نمی‌توان انکار کرد که بهترین امتیازات درشاخص ادراک فساد به ثروتمندترین کشورها تعلق دارد و بدترین امتیازها به فقیرترین کشورها اختصاص دارد.
وعده وای‌فای رایگان برای برنده شدن در انتخابات
برای درک بهتر این روند کارشناسان نشریه «کوارتز»، روند منحنی فساد و ارتباط آن با ثروت را درهند بررسی کرده‌اند. در این زمینه باید تحولات جامعه را درنظر گرفت تا متوجه شویم درحوزه درآمد و ثروت افراد چه اتفاقی می‌افتد.
یکی از این رویدادها که در این زمینه باید به آن پرداخت، شهرنشینی است که پیش‌بینی می‌شود طی ٣دهه آتی در هند گسترش یابد. احتمال کمی وجود دارد شرکت‌کنندگان در انتخابات سیاسی که ساکن شهرها هستند، به نمایندگانی رأی دهند که حومه‌نشینان به آنها رأی می‌دهند. به‌عنوان مثال در دهلی‌نو، انتخابات دولتی به‌طورکلی به موضوعاتی مانند امنیت زنان و فساد، هوای پاک و ذخیره برق قابل اطمینان، حمل‌ونقل عمومی قابل اعتماد و خدمات‌درمانی بهتر اختصاص دارد. حال آن‌که بیشتر رأی‌دهندگان در مناطق فقیرنشین حومه مانند بیهار براساس خطوط و مرزهای مذهبی جامعه خود رأی می‌دهند.حزبی که در اوایل ٢٠١٥ برنده انتخاب دهلی شد، نه‌تنها قول داد وای‌فای رایگان برای مردم فراهم کند، بلکه وعده آب پاک و یارانه برای برق را نیز به مردم داد. این روند نشان می‌دهد برنامه‌های رفاهی رایگان دولت‌ها همچنان پرطرفدار است.
دوره رشد هند شروع نشده است
موضوع دومی که باید به آن پرداخته شود، رشد طبقه متوسط است. «هابرماس» اقتصاددان نیز به این نکته اشاره کرده است. درهند هم مانند بقیه کشورهای جهان طبقه متوسط و نئوکلاس به‌ویژه در مناطق شهری درحال افزایش است. این امر به‌طورحتم دریایی از تغییرات در ماهیت و میزان پاسخگویی مسئولان را رقم خواهد زد. علاوه برآن حدود ٤٠درصد احزاب انتخاباتی پارلمانی پایگاهی قدرتمند در میان رأی‌دهندگان شهرنشین دارند. این امر نشان می‌دهد گسترش طبقه متوسط در شهرهای کوچک و بزرگ به ایجاد فضای سیاسی بازتری منجر شده است. آنها فعالیت‌های اجتماعی و شهری بیشتری دارند و علاوه برآن، برای ابراز خواسته‌های خود از ابزارهای رسانه‌ای قدرتمندتر و پرسروصداتری استفاده می‌کنند. البته رده‌های بالای طبقه سیاسی پدیدارشدن این روندها را نادیده می‌گیرند.
همان‌طور که «بی‌جی پاندا اودیشا بیجو جانتادال»، نماینده آینده‌نگر هند درباره دوران طلایی رشد می‌گوید، دوره رشد هند هنوز شروع نشده است. در این‌جا این سوال به وجود می‌آید که با توجه به طولانی‌بودن زمان انتظار برای عملکرد نیروهای اجتماعی و اقتصادی آیا راه‌حلی برای پرداختن به موضوع فساد وجود دارد که در کوتاه‌مدت جواب دهد؟ پاسخ به این سوال مثبت است و فناوری بخشی از آن را تشکیل می‌دهد. به‌ویژه هنگامی که مشکل فسادهای مالی کوچک باشد که به مثابه سنگریزه‌هایی در مسیر تقابل دولت و مردم است.
فناوری، امید هند برای کاهش فساد
اکنون بسیاری از اقتصاددانان تأکید دارند بخش اعظم پولی که دراین طرح‌ها هزینه می‌شود، به‌طور اشتباه صرف می‌شود یا در بخش انتقال گم می‌شود. یا آن‌که مشمول چنان مخارج سنگینی می‌شود که دریافت‌کننده و ذی‌نفع آن فقط بخش کوچکی از آنچه دولت می‌پردازد را دریافت می‌کند. «راجیو گاندی» دراین‌باره می‌گوید: مردم فقط ١٥درصد یارانه‌ها را دریافت می‌کنند. درهمین رابطه «جیوتوپریو مولیک» وزیر موادغذایی غرب بنگال در اواخر ٢٠١٤ ادعا کرد، ١٩میلیون کارت دریافت سوخت و موادغذایی یارانه‌ای را که تقلبی بوده، باطل کرده است. این درحالی است که طبق آمار سرشماری ٢٠١١ در این ایالت ٢٠میلیون خانوار ساکن بوده‌اند. با این کار حدود ٣هزار کرور در هزینه‌ها صرفه‌جویی شده است. کارت‌های تقلبی به‌طور تصادفی ساخته نمی‌شوند و این تخلفات معمولا طوری طراحی می‌شود که در پایین‌ترین رده توسط خودروهای دولتی خوانده شود. دزدی فرآورده‌های نفتی و تقلب در این نوع محصولات را نمی‌توان یک دزدی یا جرم ساده دانست. این روند به حمایت سیاسی نیاز دارد.
بنابراین احتمالا مزایای افراد مختلفی در این میان درگیر است. اکنون فناوری در برنامه Aadhaar به ابر سفید امید تبدیل شده است. در نظریه این امر فقط منحصرا سبب می‌شود انتقال وجه نقد جایگزین برنامه فعلی شود که نیازمند فرآیند پرهزینه تکثیر سیستم‌های توزیع، اجتناب از تحریف محصول و عامل بازارها و کاهش هزینه‌های کلی است که در نتیجه به صرفه‌جویی کلان در سیستم‌های دولتی منجر می‌شود. در این میان راه‌حل‌های مبتنی بر فناوری (به‌طور مثال برای ارایه کارت‌های یارانه، گواهینامه و پاسپورت، پرداخت مالیات و دسترسی آسان به سوابق املاک) سبب می‌شود فرآیندها ساده‌تر، سریع‌تر و شفاف‌تر باشد. در نتیجه تمایزی آشکار در تقابل شهروندان و دولت به وجود خواهد آمد.
* شهروند