شب، آرامش کویر یا مناطق خالی از سکنه و نگریستن به آسمان نیلی که هر از گاهی، یک شهاب‌سنگ از خود ردی نورانی باقی می‌گذارد، از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌هایی است که بسیاری از انسان‌ها را به خود فرامی‌خواند.
بسیاری از علاقه‌مندان به این زیبایی خیره‌کننده، برای تماشای آن رنج سفر را به جان می‌خرند. با این حال، شهاب‌سنگ‌ها فقط زیبا نیستند، بلکه برخی از آنها ارزش معدنی و علمی زیادی برای بخش معدن جهان دارند. شهاب‌سنگ‌هایی که با زمین برخورد می‌کنند، می‌توانند حاوی عناصر نادری باشند که در سطح زمین به ندرت یافت شده و ارزش اقتصادی بالایی دارند. علاوه بر این موضوع، بررسی و مطالعه روی این اجرام آسمانی می‌تواند باعث افزایش سطح دانش انسان از زمین و آسمان شده و معدنکاری فضایی را در سال‌های آینده تسهیل کند. در کنار این مزایا، گاهی برخورد یک شهاب‌سنگ می‌تواند اثرات مثبت یا منفی قابل‌توجهی بر ذخایر معدنی کشورها هم داشته باشد. شاید بتوان شهاب سنگ‌ها را سفرایی از فضا دانست که مواد معدنی موجود در سیارات و سیارک‌ها را به ما معرفی می‌کند. بی‌دلیل نیست که اوباما چند روز پیش، لایحه فعالیت معدنی شرکت‌های امریکایی در فضا را امضا کرد.!
شهاب‌سنگ‌ها، راهی به سمت فضا
سیارک‌های موجود در کمربند سیارک‌ها حاوی مواد معدنی بسیار زیادی می‌باشند. براساس یک تخمین علمی، ارزش تمام مواد معدنی موجود در کمربند سیارک‌ها برای هر انسان روی زمین معادل ۱۰۰ میلیارد دلار است. البته شکی نیست که استخراج این معادن درحال‌حاضر بیش از این هزینه دارد. شهاب‌سنگ‌هایی هم که به زمین سقوط می‌کنند دارای مقادیر بسیار ناچیزی از این مواد معدنی هستند که این مواد اطلاعات بسیار زیادی را از منظومه شمسی در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد. به همین دلیل مراکز خرید و فروش شهاب‌سنگ‌ها در برخی از کشورها دایر شده که مشتریان اصلی این مراکز بیشتر اوقات موزه‌ها و مراکز پژوهشی‌اند که نمونه‌های مهم تازه یافت شده را خریداری می‌کنند. نشانی اینترنتی www. meteorite. com و www. imo. net نمونه‌ای از چنین مراکزی است که به خرید و فروش شهاب‌سنگ‌ها می‌پردازند. همچنین در این سایت‌ها اطلاعات جامعی را درباره شهاب‌سنگ‌ها می‌یابید.
شهاب‌سنگ‌ها سفیران فضایی مواد معدنی
در کنار اهمیتی که شهاب‌سنگ‌ها برای مطالعات نجوم و معدنی فضایی دارند، برخی از آنها ارزش اقتصادی قابل توجهی هم دارند. دسته‌ای از شهاب‌سنگ‌ها که به عنوان شهاب‌های سنگی- آهنی شناخته می‌شوند. این شهاب‌سنگ‌ها از ۹۱ درصد آهن و ۹ درصد نیکل، کبالت و پاره‌ای عناصر دیگر تشکیل شده‌اند. این موضوع در حالی است که نیکل موجود در سنگ‌های زمینی، به‌تدریج به سمت هسته آن حرکت کرده‌اند و نیکل موجود در پوسته بسیار اندک است. به همین دلیل، در صورتی که بقایای شهاب‌سنگ‌های سنگی-آهنی بیش از چند تنی یافت شود، می‌تواند ارزش اقتصادی بسیار زیادی داشته باشد. تاکنون و در چند قرن گذشته، بسیاری از این گونه شهاب‌سنگ‌ها در جهان کشف شده و اکنون در موزه‌های مختلف نگهداری می‌شوند. علاوه بر جنبه اقتصادی این دسته از شهاب‌سنگ‌ها و این موضوع که به دانشمندان نشان داده‌اند هسته زمین از آهن و نیکل تشکیل شده، بسیاری از آنها به دلیل دارا بودن برخی از مواد معدنی مانند «اولیوین» بسیار زیبا و قیمتی هستند.
دسترسی به عناصر نادر خاکی
رضا موسوی، کارشناس اکتشاف معدنی در گفت‌وگو با صمت، ارزش اقتصادی برخی از شهاب‌سنگ‌ها را تایید کرد. وی گفت: تعدادی از این اجرام آسمانی دارای عناصر نادر خاکی هستند که در زمین به ندرت یافت شده و ارزش بالایی دارند. از طرفی ممکن است برخی از این شهاب‌سنگ‌ها میزان بسیار زیادی از فلزات گرانبها را در خود داشته باشد. ولی از نظر حجم نمی‌توان گفت که ارزش اقتصادی دارند یا خیر. بیشتر شهاب‌سنگ‌هایی که به زمین می‌رسند، حجم و جرم اندکی دارند و استفاده معدنی از آنها، صرفه اقتصادی ندارد. موسوی افزود: به طور معمول این اجرام آسمانی، بیشتر به منظور تحقیق و پژوهش روی آنها مورد توجهند و تنها برخی از موارد نادر یافت شده از این سنگ‌ها هستند که ارزش اقتصادی قابل توجهی دارند و استفاده معدنی از آنها مدنظر قرار می‌گیرد.
ارزش علمی شهاب‌سنگ‌ها
محمد جواد ترابی، کارشناس نجوم هم در گفت‌وگو با صمت بر ارزش علمی شهاب‌سنگ‌ها تاکید کرد. وی افزود: این سنگ‌ها بیشتر از جنس سنگی یا فلزی یا سنگی- فلزی هستند. بررسی مواد تشکیل دهنده شهاب‌سنگ‌ها نشان می‌دهد که منشا آنها چیست. به عنوان مثال ممکن است منشا این شهاب‌سنگ‌ها کره ماه یا مریخ باشد. این اجرام سرگردان، ممکن است میلیون‌ها سال در فضای سیاره‌ها چرخیده و پس از آن به زمین اصابت کرده باشند. چیزی که به زمین رسیده را شهاب‌سنگ می‌نامیم. بیشتر این اجرام از زمان تشکیل منظومه شمسی یعنی حدود ۵ میلیارد سال پیش تشکیل شده‌اند و اطلاعات زیادی را از آن زمان برای انسان بازگو می‌کنند.
ترابی تصریح کرد: برخی از این سیارک‌ها سرگردان بوده و برخی از شرکت‌های خصوصی جهان مدعی شده‌اند که در آینده می‌توانند در آنها اقدام به معدنکاری کنند. بررسی و مطالعه شهاب‌سنگ‌ها می‌تواند بشر را در افزایش اطلاعات خود در این زمینه یاری کند.
بازار داغ شهاب‌سنگ‌ها
این کارشناس معدنی به نکته اشاره کرد که با وجود اهمیت علمی شهاب‌سنگ‌ها، بعضی از آنها، حاوی مواد و عناصری هستند که در زمین به ندرت یافت می‌شوند و از این طریق ارزش اقتصادی هم پیدا می‌کنند. در کنار این موضوع که به ندرت اتفاق می‌افتد می‌توان به بازار داغ خرید و فروش شهاب‌سنگ اشاره کرد که درحال‌حاضر هم در جهان وجود دارد. ترابی تشریح کرد: اکنون بسیاری از افراد را می‌توان در جهان مشاهده کرد که به جست‌وجو و فروش شهاب‌سنگ‌ها می‌پردازند و نمی‌توان گفت که شغل عجیب و غریبی دارند. افراد بسیاری در کشورهای دیگر به این حرفه مشغول هستند. آنها در صحراها (که شن روان وجود دارد و سنگ‌ها خود را نشان می‌دهند و هیچ عامل دیگری منشا ایجاد سنگ نیست) به جست‌وجوی اجسام آسمانی می‌پردازند. برخی از افراد هم در قطب جنوب به این کار اقدام می‌کنند. آنها لایه‌های یخ را حفاری و جست‌وجو می‌کنند و در صورت یافتن سنگ در آن منطقه تا حدی زیادی اطمینان دارند که شهاب‌سنگ پیدا کرده‌اند.
وی به درآمدهای بالای فعالان این حوزه اشاره کرد و گفت: به همین دلیل است شهاب‌سنگ‌ها در بازار جهان جنبه زینتی و لوکس پیدا کرده‌اند. شرکت‌ها و افراد بسیاری اقدام به یافتن این شهاب‌سنگ‌ها و بقایای آنها کرده و در آنها به دنبال سنگ‌های قیمتی می‌گردند. با این حال، به دلیل آنکه شهاب‌سنگ‌ها پیش از اصابت به زمین و در برخورد با جو، بیشتر حجم و جرم خود را از دست داده و می‌سوزند، باقیمانده‌های آنها بسیار اندک است. این باقیمانده‌های اندک را شرکت‌های فعال در این حوزه بررسی می‌کنند تا در صورت وجود سنگ‌های قیمتی، اقدام به فرآوری آنها و فروش به علاقه‌مندان کنند. این کارشناس نجوم از این موضوع خبر داد که بسیاری از افراد هستند که برای خرید این گونه سنگ‌ها اشتیاق نشان می‌دهند و حتی گاهی بدون آنکه سنگ فرود آمده بر سطح زمین از ویژگی خاصی برخوردار باشد، تنها به این دلیل که جسمی آسمانی است،
ارزش یافته و باز هم مشتریان خاص خود را دارد. این شرایط حتی برخی از سودجویان را به این فکر انداخته که سنگ‌های بسیار معمولی زمینی را به عنوان شهاب‌سنگ به علاقه‌مندان و مشتریان خود بفروشند. ترابی در پایان تصریح کرد: با این حال، بسیاری از این شهاب‌سنگ‌ها ارزش اقتصادی و معدنی قابل‌توجهی ندارد. قسمت عمده‌ای از شهاب‌سنگ‌ها پس از ورود به جو زمین اکسید می‌شوند و حجم قابل‌توجهی از آن باقی نمی‌ماند. به همین دلیل، حتی اگر در آنها بتوان عناصر و مواد معدنی ارزشمندی هم پیدا کرد، میزان آن بسیار اندک است.