طی سه هفته اخیر روند ارزش‌گذاری انواع ارز به ویژه دلار در بازار آزاد تغییر کرده و علاقه بسیاری بر افزایش قیمت‌ها دارد، قیمت‌هایی که در جریان برخی نوسانات روند نزولی نیز به خود گرفته‌اند اما این روند نزولی مقطعی بوده و خواست جمعی انواع ارز در بازار آزاد برای صعود جریان را به نفع خود تغییر داده است.
ثبت قیمت 3 هزار و 670 تومان برای هر دلار در صبح امروز نرخ این ارز را به بالاترین نرخ فروش از تاریخ 25 خرداد 92 رساند؛ آخرین بار در تاریخ 24 خرداد سال 92 قیمت دلار 3 هزار و 630 تومان بود، اما با اعلام نتایج ریاست‌جمهوری و بهبود انتظارات، قیمت این ارز در یک روز 160 تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت 3 هزار و 470 تومان رسید.
پس از دو سال، شاخص بازار ارز با رشد ملایم و آرام به محدوده قیمتی دو سال و نیم پیش نزدیک شده است. افزایشی که از یکسو با توجه به کاهش درآمدهای نفتی و تورم دور از ذهن نبود و ازسوی دیگر از شوک‌های گاه و بیگاه ارزی جلوگیری کرد. آنچه برای اقتصاد کشور مخرب است جهش ناگهانی نرخ ارز است که اتفاقا موتور اصلی آن، تثبیت نرخ اسمی ارز در شرایط تورمی است.قیمت دلار از اواخر هفته‌ای که گذشت راه صعودی در پیش گرفته و رکورد جدیدی را در 29 ماه گذشته برجای گذاشت. عواملی چون خروج ارز به سوی کشورهای همسایه مانند ترکیه، افزایش تقاضای ارزی زوار عتبات عالیات در آستانه اربعین و تحرکات سفته بازان بازار غیررسمی ارزیا همان معامله گران فردایی، در این زمینه اثر گذار بوده است اما روند افزایشی تا چه‌حد ادامه خواهد یافت وچه عواملی بر آن تاثیرگذار هستند.
عوامل موثر بر رشد نرخ دلار
برخی کارشناسان عواملی از جمله تراز تجاری منفی در ایران، کسری بودجه دولت، ریزش قیمت نفت و رابطه معکوس قیمت نفت با دلار، افزایش ارزش دلار در بازارهای جهانی با رایزنی ها برای افزایش نرخ بهره در آمریکا و رشد شاخص های اقتصادی آمریکا را از دلایل افزایش نرخ ارز در بازار آزاد می دانند.
به گفته کارشناسان در حال حاضر با توجه به پیش رو بودن ارائه بودجه سال 95 در مجلس همچنین مازاد تقاضاي ارزی نسبت به عرضه و افزایش ایندکس دلار در بازارهای جهانی و تثبیت آن بالای 100 هزار واحد همچنان دلار در بازار داخل به رشد خود ادامه مي‌دهد با این تفاوت که به دلیل تثبیت دلار در کانال 3600 تومانی توسط بانک مرکزی همچنین گزارش آژانس در اواسط آذر و احتمال اجرایی شدن برجام از اوایل دی این شیب صعود در هفته های آتی ملایم تر خواهد شد.
درهمین حال برخی دیگر ازکارشناسان وفعالان بازار با توجه به تجربه سال ها قبل معمولا آذر را ماهی می دانند که در آن نرخ دلار به سقف خود می رسد .
علت این مسئله را نیز ارائه بودجه سال 95، کسری بودجه دولت با توجه به ریزش قیمت نفت، کاهش درآمد نفتی دولت و همچنین رکود بخش اقتصاد ذکر می‌کنند. هرچند درصورتی که نرخ ارز در کشور ایران تحت یک اقتصاد باز بود در حال حاضر می‌توانست بالای مرز 4000 تومان باشد. اما با توجه به سیاست نرخ ارز خزنده در بانک مرکزی این نوسانات ارز کنترل می‌شود و بانک مرکزی با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه نرخ ارز را در محدوده مورد نظر خود تثبیت می‌کند. حال در این ماه علاوه بر طرح ارائه بودجه گزارش آژانس، شروع روند اجرایی برجام را از اوایل دی ماه پیش رو داریم همین امر موجب کاهش تقاضا و ترس خریداران و اصلاح قیمتی دلار خواهد بود.همچنین تثبیت قیمت نفت و عدم ریزش آن و کنترل تورم و نزدیک شدن به تورم تک رقمی بنا بر گزارش های صورت گرفته در آبان ماه , می‌تواند در این مسئله نیز کمک کند.پس شاید دلار در سال 95 حداکثر قیمت خود را در آذر ماه لمس کند. هرچند با توجه به شرایط اقتصادی دولت روند بلند مدت دلار صعودی خواهد بود.
با درنظر گرفتن کسری بودجه دولت ، ریزش قیمت نفت و کاهش درآمد صادراتی، همچنین رکود بخش تولید در اقتصاد، تراز تجاری منفی با کسر صادرات از واردات لایحه بودجه سال 95 در این ماه به مجلس می‌رود. به همین منظور قیمت دلار راه صعودی خود را قبل از ارائه لایحه در پیش گرفته اما این نکته حائز اهمیت است که عواملی همچون گزارش آژانس از عملکرد هسته ای در اواسط آذرماه و اجرایی شدن برجام از اوایل دی می‌تواند باعث احتیاط خریداران در خرید دلار در کانال 3600 تومانی شود.
افزایش تقاضا در بازار غیر رسمی
در حال حاضر به واسطه حضور در ماه‌های پایانی سال میلادی بازرگانان و تجار برای خرید کالا و تسویه حساب‌های گذشته خود میزان تقاضا و خرید دلار در بازار را افزایش داده‌اند که این موضوع در کنار حضور قاچاقچیان کالا به کشور حجم عرضه و تقاضا را دستخوش تغییر کرده است. به دلیل آنکه کالای قاچاق مالیات و حق گمرک پرداخت نمی‌کند قیمت تمام شده ارزان‌تری دارد و از آن رو که پول خرید کالای قاچاق دلار است قاچاقچیان دلار را در بازار آزاد به هر قیمتی خریداری می‌کنند که رویه خرید آن‌ها بر قیمت در بازار آزاد تاثیرگذار است. در همین رابطه سهراب اشرفی ،کارشناس بازار طلا و ارزدرباره اینکه آیا همزمان شدن زمان ارائه بودجه با ایام اربعین امام حسین (ع) وافزایش سفربه عراق حجم تقاضای دلار را افزایش داده است گفت: افراد در این سفر بیشتر دینار عراق را خریداری می‌کنند و در چند روز گذشته حجم خرید برای سفر به کربلا نرخ دلار و دینار عراقی را دستخوش تغییر نکرده است.
اما قاچاقچیان کالا دلار را از بازار ایران خریداری کرده و به کردستان عراق منتقل می‌کنند و در آنجا دینار را با قیمت ارزان‌تر نسبت به بازار ارز ایران خریداری می‌کنند و در بازار تهران با قیمت قابل توجهی به فروش می رسانند. اشرفی تاکید کرد: فعالیت قاچاقچیان کالا و ارز در بازار به صورت محسوس در ارقام کوچک نیست بلکه در جایی خارج از بازار ارز معاملات قاچاقچیان صورت می‌گیرد زیرا حجم معامله آن‌ها بسیار قابل توجه است و تنها تاثیرات این معاملات در بازار ارز قابل رصد و رویت است.