وزیر راه و شهرسازی یکی از منتقدان سرسخت طرح مسکن مهر است وهمواره از هر فرصتی برای ابراز نظرخود استفاده میکند .دیروز نیز فرصتی دیگر بود تا ضمن انتقاد مجدد از طرح مسکن مهر ،سیاست های شهرداری را نیز زیر سوال برد. عباس آخوندی که در«پانزدهمین همایش سیاستهای توسعه مسکن در ایران» سخن می گفت، با اشاره به اینکه پروژه مسکن مهر جای دفاع کردن ندارد گفت: اگر در خصوص پروژه مسکن مهر و مشکلات آن صحبت نکنم، هر لحظه ممکن است مجدداً گرایشهای عوامفریبانه باز هم چنین طرحهای خانمانسوزانهای را ارائه کنند.
وی با اشاره به بازدیدهایی که از کشورهای سوسیالیستی مثل چین و روسیه داشته است، گفت : حتی در آنجا هم در این حد افراطی، کالایی کردن انسان تحت عنوان پروژه مسکن مهر که در دولت قبلی کلید خورد را ندیدم و متأسفانه هنوز هم عدهای در پی این هستند که فارغ از جنبههای مالی که این پروژه دارد، از جنبههای فرهنگی و اجتماعی پروژه مسکن مهر دفاع کنند. آخوندی رویکرد حوزه مسکن در ایران را دچار نگاهی افراطی و تفریطی دانست و گفت: این رویکرد در دو بخش مسکن مهر و شهرفروشی به خوبی قابل مشاهده است. در واقع حق نفس کشیدن مردم در حال فروش است و کسی احساس نمیکند که شهر به او تعلق دارد. وزیر راه وشهرسازی در ادامه با اشاره به اینکه متأسفانه کل شهر تهران به یک کارگاه بیپایان و بیهدف تبدیل شده و معلوم نیست با این حجم ساخت و ساز، آیا میتوان میزان رفاه و آسایش مردم را بهدست آورد گفت : شهرداری تهران ۶۵ درصد درآمد خود را از فروش عوارض ساختمانی به دست میآورد. ساخت و ساز در تهران دیگر بس است و شهرداریها فکری به حال درآمد خود کنند. وی افزود: دو اقدام افراط و تفریطی داریم که اقدام چپگرايانه مثل مسکن مهر و اقدام سوداگرانه رهاشده فروش آینده نفت و آینده فرزندانمان است.
مقابله با مداخله گسترده دولت
آخوندی اضافه کرد: شهر تهران که به یک شهر بیقواره تبدیل شده، دوستداشتنی نیست درحالی که میتوانست آرامش داشته باشد، پس با قاطعیت میگویم در پی این هستیم که این بحثها باز شود که با شهرفروشی که در دهه 60 و با مداخله گسترده دولت در زندگی خصوصی مردم که در دهه 80 شکل گرفت مقابله کنیم. آخوندی در بخش دیگری از سخنانش به عدم عدالت اجتماعی در ایران اشاره کرد وگفت :ما جزو معدود کشورهایی هستیم که عدم عدالت شهری در کشورمان برجسته شده و شمال شهر گران قیمت و پایین شهر کیفیت نازل زندگی دارد.
وی همچنین با بیان اینکه نمیتوان بحث مسکن را از بحث حرکت و حملونقل منفک کرد ادامه داد: شهر و حملونقل یک مفهوم یکپارچه است، حال میبینیم وقتی این دو موضوع ازهم تفکیک میشود، رابطه مرکز شهر و پیرامون را از دست میدهیم.در بخش حملو نقل نیز وقت زیادی از شهروندان در ترافیک میگذرد. ما در کشور فاقد حمل و نقل مرکزی حومه هستیم و مشکل در این زمینه روز به روز پیچیدهتر میشود. از جهتی زمان لازم برای تملک واحدهای مسکونی میانگین ۱۲ سال بود كه این عدد برای اقشار کم درآمد از ۲۰ سال هم گذشته است.
جان سختی رکود
وزیر راه وشهرسازی ادامه داد: همه این اتفاقات در یک محیط اقتصادی با رکود تورمی شدید اتفاق افتاد، اکنون که تورم کنترل شده این رکود است که جانسختی میکند. در چنین محیط اقتصادی که تنگنای مالی بسیار گسترده شده ناتوانی نهادهای مالی در وامدهی، قدرت پایین خرید مردم و قدرت ضعیف پسانداز شهروندان نیز بر مشکل افزوده است اما با وجود همه این واقعیتهای عینی باید برای رفع مشکل تامین مسکن مردم چارهای بیندیشیم.
18میلیون در وضعیت نامطلوب
آخوندی افزود: ۱۸ میلیون از ۵۵ میلیون جمعیت شهرنشین در وضعیت نامطلوب زندگی به سر میبرند و کیفیت زندگی آنها قابل قبول نیست. اگر پروژههای مسکن مهر پیرامون شهرهای جدید نیز تکمیل شود این آمار افزایش مییابد.
وی ادامه داد:از روز اول معتقد بودم در شرایط سختی که قرار داریم با راه حلهای سادهانگارانه نمیتوان کاری از پیش برد و راهحلهای دوپینگی هم جواب نمیدهد بلکه باید راه حلی ساختاری و نهادی برای حوزه مسکن داشت. مدتها بحث من این بوده است که برای حل مشکل باید نهادهای مالی ایجاد شود. برای شهرهای جدید به مدلهای مالی خاصی نیاز داریم که باید جداگانه به آن بپردازیم. وزیر راه وشهرسازی افزود: برای اینکه بتوانیم هم تجهیز مالی کنیم هم قدرت خرید و ساخت را افزایش دهیم به صندوق تسهیلات نیاز داریم. مدتها است در ایران درباره انواع تضامین بحث میکنیم. اگر کسی خانهای پیش خرید میکند باید سروقت آن را تحویل بگیرد از سوی دیگر صندوق تضمین کیفیت نیز در حوزه مسکن نداریم. تضمین تامین مالی در این بخش باید برای خریدار و فروشنده تامین شود و اگر فروشندهای خانه ای را پیش فروش میکند باید مطمئن باشد جریان مالی ساخت آن تامین میشود. وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه برای خروج از این وضعیت به انواع نهادهای مالی نیاز داریم گفت: انواع نهادهای بازار و بورس، صندوق پس انداز، نهادهای مالی پروژه محور و بازار محور برخی از همین نهادهای مالی مورد نیاز هستند.
اعلام وضعیت فوق العاده
آخوندی گفت: وضعیت بخش مسکن در اقتصاد تبدیل به چالش و در عین حال فرصت شده است. چالش از آن جهت که با رکود مواجهیم و فرصت از آن جهت که مسکن بزرگترین محرک اقتصاد است. اکنون در سختترین شرایط اقتصادی بعد از انقلاب هستیم و بارها گفتم اگر مسئول مدیریت اقتصاد ایران بودم وضعیت فوقالعاده اعلام میکردم. باید جامعه را برای شاخصهای کلان و خرد تصمیمهای بنیادین آماده کرد و در این شرایط فقط حرفهای دلخوش کننده نزنیم زیرا وضعیت را بدتر میکنیم. وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه برخی رسانهها اعلام کردند در بخش مسکن مازاد عرضه وجود دارد گفت: پیچیدگی مسکن این است که کالای استاندارد نیست و نمیتوان مانند خودرو از یک مدل آن ۱۰۰ هزار دستگاه ساخت. هر واحد مسکونی با دیگری متفاوت است. شهرهای مختلف و مناطق بالا و پایین نیز با یکدیگر متفاوت هستند و باید بررسی شود این مازاد عرضه در چه شرایطی و در چه مناطقی وجود دارد. وی با بیان اینکه مسکن حوزه ای نیست که در آن بتوان به آمارهای کلی اعتماد کرد گفت: در مسکن جنبه محلی اهمیت دارد. وقتی میخواهیم در حوزه اقتصاد کلان بحث کنیم برخی میگویند در بخش مسکن عرضه زیاد است و نباید به عنوان موتور محرک به آن نگاه کرد. این صحبتها معلول نگاهی است که برخی مسکن را کالای همسان میبینند درحالی که مسکن کاملا به زمین وابسته است و ماهیتی محلی دارد.
وی یافتن راه حلی برای این مشکل را دشوار دانست و گفت: از آنجایی که هرکس از یک منظر به موضوع نگاه میکند برخی میخواهند اولویت را از بخش مسکن بردارند. برخی به فکر مداخله دولت هستند که این مداخله راه حلی مانند مسکن است. از سویی دیگر عده ای میگویند باید ساخت و ساز به هر نحوی شروع شود که این موضوع به شهر نشینی منجر میشود. آخوندی یافتن نقطه تعادل در این بین را دشوار دانست و گفت: ما بحث نهادها در بخش مالی را مطرح کردیم و معتقدیم باید از تمام ظرفیتهای بازار پولی و بانکی در بازار سرمایه و داراییهایی که قابلیت نقد شدن فوری در وزارتخانه را ندارند استفاده کنیم و وزارتخانه زمینهای زیاد، انواع امتیازها، ظرفیتهای زیادی پیرامون جادهها و همینطور در بنادر و فرودگاهها دارد که قابلیت نقد شدن فوری ندارند و باید از آنها استفاده کرد.