قطر روزانه 500000 بشکه، ایران صفر!

درحال حاضر روزانه حدود 450 میلیون مترمکعب گاز در پارس جنوبی تولید می شود که این رقم در سال 1396 مقرر است به 750 میلیون متر مکعب در روز برسد اما در رگ های پارس جنوبی علاوه بر گاز، نفت نیز جاری است؛ نفتی که قطر از طریق میدان مشترک با ایران مرتب و به طور روزافزون برداشت می کند و ما هنوز به قطره ای از نفت مشترکمان دست نیافته ایم.

میادین مشترک به دلیل اشتراک منابع، همواره مورد توجه بوده و هستند و بارها مسوولین خبر برداشت از میدان نفتی مشترک ایران و قطر در آینده ای نزدیک را اعلام کرده اند، خبری که هنوز رنگ واقعیت به خود را نگرفته است.

استخراج نفت از لایه پارس جنوبی تبدیل به آرزویی دیرینه شده که همچنان در حد خواسته باقی مانده است درحالی که قطر بیش از یک میلیارد بشکه نفت از میدان مشترک برداشت کرده است. اکنون وزارت نفت در دولت یازدهم نیز وعده برداشت از لایه نفتی پارس جنوبی را مانند مسوولان پیشین داده است. پس از 11 سال تلاش و وعده، بار دیگر نگاه به سال های آتی و آینده ای نزدیک برای رسیدن به نفت در این میدان است.بر اساس اخبار منتشر شده، پیش از این در پایان تیرماه سال 1391 مدیرعامل نفت و گاز پارس از استخراج نفت از لایه پارس جنوبی ظرف 10 روز آینده خبر داده و اکنون که بیش از دو سال از آن زمان می گذرد و با وجود تولید روزانه حدود 500 هزار بشکه نفت توسط قطر، ما هنوز نتوانسته ایم به استخراج نفت برسیم.

 از سوی دیگر بر اساس وعده های تازه وزات نفت، در سال 1396 به تولید نفت می رسد و هدف نهایی تولید روزانه 35 هزار بشکه نفت است، درحالی که عربستان در تلاش است ظرفیت تولید در این میدان را به بیش از 700 هزار بشکه در روز برساند.در واقع قطر 25 سال پیش و از اوایل دهه 90 میلادی آغاز به تخلیه چاه های نفت میدان مشترک کرده است و در ایران قرارداد توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی در اسفند 1383 به امضاء رسید که سه دولت اخیر برای رسیدن به نفت در این میدان تلاش کرده اند و این تلاش ها همچنان ادامه دارد.

 خبرهایی چون تاخیر در بهره برداری از فازهای پارس جنوبی، اختلاف های ایجاد شده در اجرای پروژه ها، گم شدن سرمایه در پارس جنوبی و ... به قدری به گوش آشنا است که کمترکسی از شنیدن این اخبار تعجب می کند اما تاخیر در برداشت نفت از میادین مشترک و عقب ماندگی ایران مبحثی است که به دلایل گوناگون زیاد به آن پرداخته نمی شود و در میان خبرهای گازی پارس جنوبی فراموش شده اند.

تاسف برانگیز است که در کشورما کلنگ زنی مدیران و وعده های آن ها مورد نقد است به گونه ای که گویی در این میان زمان اهمیتی ندارد و به سادگی با تاریخ بازی می شود؛ بنابراین در پی بی اهمیت کردن زمان، تعهد مسوولین  رنگ می بازد و هر مدیری به راحتی یک تاریخ متفاوت را برای به نتیجه رسیدن پروژه و استخراج نفت از لایه نفتی پارس جنوبی اعلام می کند تا جایی که حتی  تصدی گری زنگنه نیز این امر را مستثناء نکرده است.

چند سالی است که برای برداشت نفت از لایه پارس جنوبی، گزینه های خرید کشتی FPSO، ساخت خط لوله 55 کیلومتری نفت به میدان بلال و ساخت یکسری تاسیسات در این منطقه، بازسازی و تغییر کاربری کشتی FSU (مستقر در میادین نفتی سروش و نوروز) از مهمترین پیشنهادهای در دست بررسی بوده و بر اساس سخنان فاضل جمال زاده، مدیرعامل شرکت بین المللی حفاری بالاخره در سال جاری مقرر شد که کشتی FPSO خریداری شود. کشتی ای که یک سال پیشتر خرید آن توسط رکن الدین جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، نوید داده شده بود و مقرر بود کارهای مربوط ساخت و خرید کشتی در سال جاری پایان یابد؛ به گفته وی در بهار سال 1393، توسعه لایه نفتی پارس جنوبی هنوز تکمیل نشده و مانند اتومبیلی می ماند که بدنه دارد اما موتور ندارد! براین اساس مقرر بود که تا پایان سال 1393 طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی تکمیل شود. حتی یک شرکت مالزیایی نیز برای ساخت و تأمین شناور ویژه فرآورش، ذخیره سازی و صادرات نفت (FPSO) اعلام آمادگی کرده بود.

پس از آن در تیرماه اول سال 1391، موسی سوری، مدیر عامل شرکت نفت و گاز پارس از استخراج نفت از لایه پارس جنوبی ظرف یک هفته آینده (درمردادماه) خبر داده و اظهار کرد که در حال حاضر به طور همزمان فعالیت دو دستگاه دکل حفاری دریایی در لایه نفتی پارس جنوبی آغاز شده است و به زودی چاه‌های در حال حفاری در لایه نفتی پارس جنوبی به نفت می‌رسد!

به گفته وی، یکی از این دکل‌ها در منطقه مشترک و دیگری در لایه نفتی غیر مشترک حفاری را آغاز کردهاست؛ تاکنون ( تیرماه سال 1391) حفاری در این میدان نفتی از مرز یک هزار و 500 متر عبور کرده و پیش‌بینی می‌شود تا چند روز آینده چاه‌های در حال حفاری در لایه نفتی پارس جنوبی به نفت برسد. استخراج نفت از لایه پارس جنوبی که از هفته آینده آغاز می‌شود از بخش مشترک است و همزمان با انجام عملیات حفاری، طراحی، ساخت و نصب سازه‌های دریایی این لایه مشترک نفتی توسط پیمانکاران داخلی آغاز شده است.این درحالی است که در بهار سال جاری علیرضا ضیغمی، مدیر طرح لایه نفتی پارس جنوبی در شرکت نفت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که با نصب اولین سکوی دریایی این میدان مشترک نفتی زمینه برای حفاری چاه‌ها و آغاز تولید نفت فراهم شده است.

به گفته فاضل جمالزاده، مدیرعامل شرکت بین المللی حفاری (زیر پوشش شرکت توسعه پتروایران)، دومین دکل ملکی شرکت که پیشرفته ترین و روزآمدترین دکل موجود در ناوگان حفاری حاضر در آبهای کشور است، در خردادماه سال جاری وارد آب های ایران شد؛ در طراحی و ساخت دکل جدید اصلاحات متعددی برای بهبود در عملکرد و کارآیی آن به عمل می آید و این دکل نخستین عملیات خود را در حفاری لایه نفتی پارس جنوبی انجام خواهد داد؛ دکل مذکور در منطقه لایه نفتی پارس جنوبی مستقر شده و در حال آماده سازی خود برای آغاز عملیات حفاری در این میدان است.

بر اساس سخنان جمال زاده، پیش بینی می شد با پایان عملیات راه اندازی تجهیزات سکوی لایه نفتی پارس جنوبی که اردیبهشت ماه به دریا حمل و با موفقیت نصب شد، شرایط لازم برای استقرار دکل حفاری DCI-٢ در جوار سکوی لایه نفتی برای آغاز عملیات حفاری ظرف چند هفته آینده فراهم شود.تناقض خبری در توسعه لایه نفتی پارس جنوبی از وضعیت خود میدان اسفناک تر است به گونه ای که مشاهده می شود در فروردین ماه 1392 با روشن شدن مشعل لایه نفتی، خبر موفق بودن تولید آزمایشی از اولین چاه لایه های نفتی پس از اتمام عملیات حفاری و تکمیل چاه های طرح توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی منتشر شد و پس از 2 سال نیم بار دیگر  خبر تکمیل چاه‌ها منتشر و وعده دیدار نفت این میدان، سال 1395 اعلام می شود.

به گزارش جماران، لایه نفتی پارس جنوبی در سال 1367 و در فاصله تقریبی 100 کیلومتری ساحل ایران در خلیج فارس در مجاورت مرز مشترک آبی ایران و قطر کشف شده است؛ این میدان بالغ بر 1.6 میلیارد بشکه نفت درجا ذخیره دارد و بین دو کشور ایران و قطر، مشترک و اولین چاه اکتشافی آن در سال 1377 حفاری شده است.بر این اساس طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی با اعتباری بالغ بر یک میلیارد دلار هدف گذاری و در همین راستا ، سفارش یک فروند شناور پالایشگاهی (FPSO)  با اعتباری حدود 42٠ میلیون دلار در این طرح پیش بینی شده است. در فاز نخست این طرح که برای تولید روزانه 35 هزار بشکه نفت برنامه ریزی شده است، 213میلیون دلار سرمایه گذاری شده است و در فاز دوم این طرح ، پس از بررسی رفتار میدان در صورت توجیه اقتصادی آن ، برای تولید 54 هزار بشکه در روز اجرا خواهد شد .

قرارداد توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت توسعه پترو ایران به عنوان پیمانکار در اسفند 1383 امضا شده است. فاز نخست این طرح با حفاری 6 چاه افقی جدید شامل 3 چاه تک شاخه ای آغاز شد.بر اساس وعده های جدید ایران قصد دارد تا دو سال آینده و در آخرین سال کاری دولت یازدهم، تولید نفت از لایه گازی پارس جنوبی را آغاز کند درحالی که قطر این راه رویایی را 25 سال پیش طی کرده و اکنون اهداف کلان تری را در سر می پروراند.

سال به سال گذشته و وعده های مسوولین کشورمان مانند بشکه های نفت قطر همچنان رو به افزایش است بنابراین باید دید آیا دست وزارت نفت ایران به طلای سیاه پارس جنوبی می رسد یا این میدان مشترک را به سان سال های گذشته به قطر واگذار می کنیم. باید به قطر خرده بگیریم که توانمند است و هر روز برداشت از چاه های مشترک را افزون می کند یا خود را سرزنش کنیم که پس از 11 سال همچنان در انتظار آینده نزدیک برای تولید نفت از پارس جنوبی به سر می بریم؟