200 سال پیش از میلاد وقتی هنوز رنگ برای پوشش و تزئین دیوارها کشف نشده بود، چینی‌ها نخستین قومی بودند که با چسباندن کاغذ برنج بر دیوار نوعی کاغذ دیواری را اختراع کردند.
کشفی که سال‌ها بعد «تسان‌لون» کشاورز چینی با مخلوط کردن پوست درخت و کنف، شکلی ملموس‌تر به آن بخشید. اما استفاده از کاغذ دیواری از قرن هفدهم میلادی به بعد در اروپا متداول شد. تکنیکی که ورود آن به ایران همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار اتفاق افتاد. وی که علاقه‌ای خاص به استفاده از شیوه‌های معماری و هنر مغرب زمین داشت، در زمان نوسازی کاخ گلستان با پوشاندن دیوارهای این کاخ با کاغذ دیواری‌های وارداتی در زمره نخستین کسانی قرار گرفت که از این محصول در ایران استفاده کردند. محصولی که سال‌ها بعد با کشف رنگ بازارش کساد شد و کمتر کسی حاضر بود تا از پوشش این محصول برای دیوارهای منزلش استفاده کند اما اکنون پس از مدت‌ها بازار استفاده از کاغذهای پرنقش و نگار دیواری رونق گرفته و طراحان این محصول دایره‌ای وسیع از طرح و رنگ را برای محصولات‌شان تدارک می‌بینند. طرح‌هایی که رفته‌رفته سلیقه مشتریان را هم تغییر داده است.
برای اطلاع از کم و کیف بازار کاغذ دیواری سری به خیابان سهروردی شمالی می‌زنیم، جایی که این روزها به‌عنوان بورس کاغذ دیواری در پایتخت شناخته می‌شود و شرکت‌ها و نمایندگی‌های مختلف کاغذدیواری به‌صورت فعال در آن متمرکز هستند. در راسته کاغذ دیواری‌فروشان سهروردی این محصول را می‌توان ۱۰درصد ارزان‌تر از دیگر فروشگاه‌های پایتخت تهیه کرد. وقتی وارد نخستین مغازه می‌شویم انبوهی از کتابچه‌های رنگارنگ روبه‌روی‌مان قرار دارند، بروشورهای خارجی که بیشتر محصولات‌شان آلمانی، ایتالیایی و چینی است و تک و توک هم محصولات امریکایی در بروشور جای داده شده است. در آلبوم‌ها، قیمت هر رول کاغذ دیواری که به‌طور معمول از ۴ متر شروع می‌شود متفاوت است. انواع اروپایی ۵۲ سانتی‌متر عرض دارد، اما عرض رول کاغذدیواری‌های امریکایی معمولا از ۵۳ سانتی‌متر تا ۱۰۶سانتی‌متر است. محسن رضوانی، صاحب مغازه در گفت‌وگو با صمت می‌گوید: بیشتر شرکت‌ها در این راسته، وارد کننده‌اند و کمتر جنس ایرانی را می‌توان در محصولات آنها مشاهده کرد. او می‌گوید: ۹۰درصد بازار در انحصار کاغذدیواری‌های چینی است، هرچند برخی از محصولات داخلی به خارج از کشور هم صادر می‌شود و کیفیت خوبی دارد، اما در مجموع، بیشتر تولیدات داخلی توان رقابت با محصولات مشابه خارجی را ندارد. البته با کمی جست‌وجو در بین فروشگاه‌ها می‌توان اجناس شرکت‌های ایرانی را هم یافت. تولیدات اندکی که قابلیت شست و شو دارند و رضایت خریدار را جلب می‌کنند.
کاغذ دیواری، صنعتی کم رنگ در ایران
این فعال بازار کاغذ دیواری که از وضعیت فروش محصولات ایرانی ناراضی است در این‌باره می‌گوید: کاغذ دیواری ایرانی، به‌طور معمول، بسته به طرز استفاده آن، اگر ضربه نخورد و مشکلی پیش نیاید تا ۱۰ سال عمر دارد اما کاغذدیواری خارجی شاید تا ۴۰ سال هم دوام داشته باشد چون هم قابل شست‌وشو است و هم با کیفیت‌تر. او می‌گوید تا جایی که من می‌دانم، شاید یکی، دو مورد از محصولات ایرانی با قابلیت شست‌وشو تولید می‌شود که آن هم تنوع کمی دارد. البته نوعی کاغذ دیواری هم تولید می‌شود که مخملی و پارچه‌ای است و می‌گویند به ایتالیا و آلمان صادر می‌شود. این مغازه‌دار توضیح می‌دهد: کشور ما به‌طور تقریبی صنعت کاغذدیواری ندارد؛ یکی از مهم‌ترین مواد اولیه کاغذ دیواری پودر وینیل است که از ایتالیا وارد می‌شود. ۵۰سال پیش اروپایی‌ها «پیپر» تولید می‌کردند که نوعی کاغذ نازک و قابل شست‌وشو است. ما تازه داریم این کار را انجام می‌دهیم. کارهای خارجی تنوع زیادی دارد، از نشان(برند)های اکلیلی و مخملی و الیاف گرفته تا کارهایی که نگین‌دار است. او اضافه می‌کند: تا همین چند سال پیش بهترین کاغذ دیواری تولید انگلیس بود اما حالا بیشتر این محصول چین وارد می‌شود که البته تحت لیسانس برخی از کشورها از جمله امریکا، آلمان و ایتالیاست و کیفیت و دوام خوبی دارد و قابل شست‌وشوست.
رضوانی ادامه می‌دهد: مردم، بیشتر به دنبال نشان(برند) خارجی‌اند از جمله نوع ایتالیایی که گران‌تر است و کسانی که می‌توانند پول بیشتری برای کاغذدیواری هزینه کنند، به سراغ آن می‌روند. برخی هم کالای چینی را در سبد خرید خود جای داده‌اند. اگر اجناس ایرانی دوام بیشتری داشته باشد، قابل شست‌وشو باشد و از تنوع بیشتری برخوردار باشد، مصرف‌کنندگان بیشتری را جذب خواهد کرد. حالا که کم‌کم توجه به خرید کاغذدیواری بیشتر می‌شود، تولیدکنندگان داخلی هم باید با افزایش کیفیت محصولات‌شان و دادن تنوع بیشتر، بتوانند جای خود را در این بازار باز کنند. او درباره تفاوت انواع کاغذدیواری به نکاتی اشاره می‌کند ازجمله اینکه کارهای ایتالیایی و آلمانی بیشتر برجسته است و این امر، زیبایی و نقش و رنگ کاغذ را به‌خوبی نشان می‌دهد. ضخامت این کارها هم بیشتر است. نصب کارهای امریکایی بهتر است و درز بین کاغذها مشخص نمی‌شود.
از ۲۰ هزار تومان تا ۷ میلیون تومان
«سعدی» یکی دیگر از فروشندگان کاغذ دیواری در این باره به صمت می‌گوید: تا همین چند سال پیش، مردم استفاده از رنگ را برای پوشش دیوارها ترجیح می‌دادند اما اکنون ۷، ۸ سالی است که استفاده از کاغذ دیواری در منازل پا گرفته است. او کیفیت اجناسی را که در بازار موجود است بسیار متفاوت می‌داند و می‌گوید: کاغذ دیواری با الیاف گیاهی که پایه‌گذار آن امریکایی‌ها بودند و جنسش فوم یا فلز (آلومینیوم) است قابل شست‌وشو بوده که خیلی گران است و گاهی تا ۵ یا ۶ میلیون و بالاتر هم قیمت دارد. اما بیشتر مردم ترجیح می‌دهند از کارهای کلاسیک استفاده کنند که پلی‌استر است و از ۴۰هزار تومان به بالا قیمت دارد. قیمت نوع مخمل هم از ۲۵۰هزار تومان به بالاست. سعدی ارسال کاغذ دیواری به شهرهای متعدد ایران را از دیگر فعالیت‌های این صنف عنوان می‌کند و می‌گوید: به برخی از شهرهای جنوبی کاغذ دیواری می‌فرستیم. نشان(برند) خوب به نام افراد معروف طراحی می‌شود و اغلب از جنس درجه یک است و از رولی ۳۰۰ هزار تومان تا ۵ تا ۶ میلیون تومان قیمت دارد. در این بازار، کاغذهای چینی از ۴۰هزار تومان تا ۲۰۰هزار تومان، کاغذهای امریکایی از ۱۹۰هزار تومان تا ۵۰۰هزار تومان، آلمانی از ۱۵۰هزار تومان تا ۵۰۰هزار تومان، نشان(برند) ایتالیایی از ۱۳۰هزار تومان تا ۷میلیون تومان - که خیلی لوکس به شمار می‌رود و افرادی خاص از آن استفاده می‌کنند ـ و کاغذهای ایرانی به‌طور معمول از ۲۰هزار تومان تا ۶۰هزار تومان قیمت دارند.
تاسیس کارخانه در پیچ و خم بوروکراسی اداری
اما بهروز چوداری‌میلانی، رییس اتحادیه تزئینات داخلی ساختمان در گفت‌وگو با صمت می‌گوید: درحال‌حاضر تنها ۲ شرکت در ایران مشغول تهیه و تولید کاغذ دیواری هستند اما کالاهای تولید شده آنها توان چندانی برای رقابت با رقیبان قدرتمند خارجی را ندارد و در سطحی نازل‌تر از اجناس خارجی قرار دارد. او کیفیت محصولات تولید شده ایرانی را در مقایسه با کالای چینی نیز کمتر می‌داند و می‌گوید: علاوه بر کیفیت اجناس ایرانی متنوع نبودن تولیدات هم از دیگر مشکلات شرکت‌های ایرانی است که نمی‌تواند نظر مثبت مشتری را جلب کند. وی می‌گوید: تولیدکنندگان ایرانی تنها ۱۵درصد از نیاز داخلی کشور را برآورده می‌کنند. میلانی همچنین درباره وضعیت احداث کارخانه ساخت کاغذ دیواری که قرار بود در ۲، ۳ ماه آینده در شهرک خاوران احداث شود به صمت توضیح می‌دهد: درگیر گذراندن مراحل اداری ساخت کارخانه هستیم. او ابراز امیدواری می‌کند با راه‌اندازی این کارخانه و تکمیل ظرفیت‌های تولید آن بخش عمده‌ای از نیاز داخل تامین شود و نیاز به حجم گسترده واردات این محصول نیز از بین برود. به گفته وی با راه‌اندازی کارخانه تولیدی داخل به‌روزترین ماشین‌آلات دنیا در صنعت کاغذ دیواری در این کارخانه مورد استفاده قرار خواهد گرفت و اگر ۳ خط از کارخانه به‌صورت ۳ شیفت فعالیت داشته باشند، نیاز داخلی را جوابگو خواهد بود.