طولانی شدن بهره‌برداری از خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان که ابتدا با نام خط لوله صلح شناخته می‌شد، رکورد جدیدی در پروژه‌های این‌چنینی محسوب می‌شود. ساخت این خط لوله که از‌سال 2002 میلادی آغاز شده است، با گذشت حدود ١٣سال هنوز به سرانجام مطلوبی نرسیده است. درحالی‌که ایران در داخل خاک خود به تعهداتش عمل کرده و تقریبا خط لوله گاز صادراتی را تا مرز پاکستان پیش برده، اما پاکستان هنوز اقدام جدی برای اتمام این پروژه در داخل مرزهای خود انجام نداده است.
برهمین اساس این کشور که به‌شدت به منابع تأمین انرژی به‌خصوص برای صنایع تولیدی و صنعت برق خود نیازمند است، همزمان با فعال نگهداشتن پروژه واردات گاز از ایران راه‌های دیگری را نیز دنبال می‌کند. به‌طوری که اخیرا وزیر نفت پاکستان از امضای یک قرارداد ١٦میلیارد دلاری برای واردات ١٥سال گاز مایع از قطر خبر داده است.طبق قراردادی که «شاهد خاقان عباسی» وزیر نفت پاکستان با مقامات قطری به امضا رسانده، اسلام آباد می‌تواند به مدت ١٥سال از این کشور گاز دریافت کند. براساس این قرارداد قطر هر هفته یک کشتی گاز مایع به پاکستان صادر می‌کند که بخشی از کمبود انرژی این کشور را جبران خواهد کرد. پاکستان و قطر در مذاکرات قبلی درباره جزییات این توافقنامه گازی به توافق رسیده بودند. بدین ترتیب براساس گفته‌های این مقام پاکستانی واردات گاز از قطر ماه آینده میلادی یعنی ماه دسامبر آغاز خواهد شد.
براساس توافق پاکستان و قطر، گاز مایع حمل شده توسط کشتی‌ها در کراچی ذخیره و از آن در صنایع مختلف و تولید برق استفاده خواهد شد. گفته می‌شود که ٣٠ چاه نفت دریایی و سیستم جدید در میدان گازی پارس جنوبی شامل این پروژه است. میدان گازی پارس جنوبی بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است که ایران و قطر به‌طور مشترک از آن بهره‌برداری می‌کنند و پاکستان نیز خواستار خرید گاز از این میدان است. میدانی که ایران هم در آن سهم دارد و هنوز نتوانسته برداشت مناسبی از آن داشته باشد.
به گزارش «شهروند» می‌توان گفت زیان دوسره ایران در این پروژه تکمیل شده است؛ چرا که هم از میدانی گاز برداشت می‌شود که ایران درآن سهم دارد و هم به کشوری گاز فروخته می‌شود که قرار بوده است مشتری ایران باشد. با این حساب و یک محاسبه سرانگشتی می‌توان گفت که سیاسی کاری پاکستان در این سال‌ها به برد دو بر هیچ قطر از ایران در این پروژه منجر شده است. پروژه‌ای که حاصل کم‌تدبیری گذشته در حوزه نفت بوده است. از یک سو عدم توسعه به‌هنگام پارس جنوبی منجر به برداشت دو چندان قطر شده و حالا هم منجر به فروش همین مخازن به کشوری شده است که قرار بود گاز ایران را خریداری کند.در این میان غفلت مدیران گذشته در اتصال خط لوله صلح و بدعهدی سیاسی پاکستانی‌ها حقایق تلخی است که باید سریعا توسط مدیران کنونی به آنها پاسخی درخور داده شود.
سرنوشت خط لوله‌ای پی چه می‌شود؟
درحالی که قرار بود ایران گاز میدان گازی پارس جنوبی را به پاکستان برساند، اما به نظر می‌رسد طولانی شدن بیش از حد این پروژه باعث شده تا اسلام‌آباد برای تأمین نیازهای فوری خود و برای تأمین انرژی به منابع دیگری تکیه کند. حال این‌که این نوع قراردادهای بلندمدت چه تاثیری در صادرات گاز ایران به پاکستان دارد موضوعی است که کارشناسان درباره آن نظرات مختلفی دارند. دراین زمینه «نرسی قربان» کارشناس ارشد انرژی در گفت‌وگو با «شهروند» اعتقاد دارد هرچند امضای قرارداد ١٦میلیارد دلاری میان پاکستان و قطر برای تأمین گاز است، اما این بدان معنا نیست که اسلام‌آباد پروژه واردات گاز از ایران از طریق خط لوله را رها کرده است.
به گفته این کارشناس با توجه به نیاز گسترده پاکستان به انرژی و طولانی شدن بهره‌برداری از خط لوله‌ای پی به نظر می‌رسد این کشور برای تأمین نیازهای فوری خود به انعقاد چنین قراردادی روی آورده است و در کنارآن واردات از ایران را نیز دنبال خواهد کرد. این درحالی است که مقامات پاکستانی نیز بارها بر خواست خود برای اتمام خط لوله موسوم به صلح تأکید کرده‌اند و بزرگ‌ترین مانع آن را اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران دانسته‌اند. دراین زمینه وزیر نفت پاکستان اظهار امیدواری کرده است که خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان تا ٢سال آینده به اتمام برسد. به گفته وی پاکستان هم اکنون برای تأمین انرژی مورد نیاز خود و کمبود گاز از گاز ال ان جی استفاده می‌کند. این درحالی است که این کشور روزانه به ٤ بیلیون فوت مکعب گاز نیاز دارد.
پاکستان دوستانه عمل نکرد
حسن مرادی کارشناس انرژی درگفت‌وگو با «شهروند» نظر متفاوتی دارد. به اعتقاد وی اقدام پاکستان برای انعقاد قرارداد پانزده ساله با قطر برای واردات گاز مایع طبیعی کار دوستانه‌ای محسوب نمی‌شود، چراکه بهتر بود مقامات این کشور با توجه به هزینه‌های کلانی که ایران برای احداث این خط لوله متقبل شده توان و اعتبار مالی خود را برای اتمام این خط لوله در داخل خاک خود متمرکز می‌کردند. با این وجود مرادی معتقد است که به‌دلیل هزینه‌های بالای گاز مایع بهترین روش برای پاکستان واردات گاز از طریق خط لوله است. به گفته وی حمل‌ونقل گاز مایع که از طریق کشتی انجام می‌شود و همچنین توزیع آن هزینه‌های مضاعفی نسبت به گاز طبیعی دارد.
گاز طبيعي عمدتا از متان تشكيل شده است و چنانچه تا منهاي 161 درجه سانتيگراد در فشار اتمسفر سرد شود به مايع تبديل مي‌شود و حجم آن به يك ششصدم حجم گاز اوليه كاهش مي‌يابد در نتيجه حمل آن در كشتي‌هاي ويژه به مراكز مصرف امكان‌پذير مي شود. اين روش از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه است ولي از طرف ديگر حمل آن تحت فشار زياد احتياج به مخازن بسيار سنگين با جدار ضخيم دارد كه امكان‌پذير نيست و از نظر ايمني توصيه نمي‌شود در نتيجه در فرايند توليد گاز طبيعي مايع، فشار آن را به اندكي بيش از يك اتمسفر كاهش مي‌دهند تا حمل آن آسان باشد. این درحالی است که ال ان جی امكانات بندري و ذخيره‌سازي در بنادر بارگيري و تخليه و همچنين ساخت كشتي‌هاي ويژه حمل ال ان جي احتياج به سرمايه‌گذاري هنگفتي دارد. در بندر مقصد گاز طبيعي مايع تخليه مي‌شود تا هنگام نياز به مصرف برسد قبل از مصرف گاز طبيعي مايع مجدداً به گاز تبديل مي‌شود. در فرايند تبديل مجدد به گاز سرماي زيادي آزاد مي‌شود كه مي‌توان از اين سرما مثلا براي انجماد موادغذايي يا مصارف ديگر تجاري استفاده كرد.
خط لوله صلح در یک نگاه
خط لوله صلح نام خط لوله گاز صادراتی ایران
به هند و پاکستان بود که براساس تفاهم‌های انجام شده، ایران متعهد می‌شد که تا مدت 25 سال، گاز خود را با قیمت توافقی به هند و پاکستان بفروشد. این مسیر اقتصادیترین روش تأمین انرژیشبه قاره هند است. براین اساس حتی مذاکراتی پیرامون پیوستن ترکمنستان و قطر به ایران برای تأمین گاز طبیعی این پروژه بزرگ مطرح شده است. باوجود جذابیت‌هایی که این طرح نه‌تنها از جنبه تأمین انرژی برای شبه قاره هند دارد، بلکه به‌عنوان یک عامل کاهش تنش در روابط بین هند و پاکستان نیز به شمار می‌رود، هندوستان تحت فشارهای آمریکا اعلام کرد که از این طرح کناره‌گیری می‌کند.
ساخت این خط لوله که از‌سال ۲۰۰۲ شروع شد، قرار بود در‌سال ۲۰۱۴ به بهره‌برداری برسد که با کنار کشیدن هند از این پروژه و تعلل پاکستان در ساخت خط لوله در داخل این کشور، نیمه‌کاره رها شده‌است.پاکستان علت عدم شروع فعالیت را ناتوانی در تأمین هزینه‌ها عنوان کرده است و از شرکت‌های ایرانی، روسی و چینی درخواست کرده است به‌عنوان مجری ساخت خط لوله مشارکت کنند. ایران درخواست اعطای وام ۵۰۰میلیون دلاری به پاکستان را رد کرد و بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دولت یازدهم ایران اعلام کرد تا زمانی که هند به‌عنوان دومین مصرف‌کننده گاز این خط لوله اعلام آمادگی نکند، ایران تمایلی به بهره‌برداری از این مسیر انتقال نخواهد داشت. طول این خط لوله درخاک ایران ۱۱۰۰ کیلومتر و درپاکستان ۷۸۰ کیلومتر است.
سیاسی‌کاری پاکستان برای برد اقتصادی قطر در پارس‌جنوبی
| کد خبر : ۱۷۱۳۱ | شنبه، ۲۳ آبان ۱۳۹۴ - ۰۷:۲۹:۲۷ | ۲۳۳۸ بازدید |
طولانی شدن بهره‌برداری از خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان که ابتدا با نام خط لوله صلح شناخته می‌شد، رکورد جدیدی در پروژه‌های این‌چنینی ...