تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از متوسط درآمد - هزینه ایرانیان در سال 93 نشان می‌دهد متوسط هزینه ماهانه یک خانوار شهری حدود یک‌میلیون و 957 هزار تومان و متوسط درآمد ماهانه حدود 2 میلیون و 10 هزار تومان بوده است.
همچنین متوسط درآمد اظهارشده سالانه یک خانوار شهری 241 میلیون و 318 هزار ریال بوده که نسبت به سال قبل، 18 درصد افزایش داشته، این درحالی است که میزان هزینه‌ها 14 درصد افزایش داشته، به این معنی که درآمدها 4 درصد با رشد همراه بوده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند رونق بخشیدن به بازار و افزایش درآمد مردم، مستلزم افزایش قدرت خرید مردم است که در وضعیت کنونی در چرخه‌ای از رکود گرفتار شده است.
تفاوت چندان ملموس نیست
درباره این پرسش که تفاوت درآمد و هزینه خانوارها با تفاوت 4 درصد تا چه اندازه در زندگی مردم ملموس است، جواد صلاحی استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: میانگینی که از سوی مرکز آمار اعلام شده، درحقیقت میانگین کل کشور است، چه‌بسا در بسیاری از شهرها به‌ویژه شهرهای بزرگ این آمار خیلی بیشتر و در برخی شهرهای کوچک نیز این آمار کمتر باشد. از این‌رو این ارقام هزینه و درآمد نسبی به‌شمار می‌روند. صلاحی با اشاره به این موضوع که درآمد و هزینه خانوار را باید براساس تورم آن سال در نظر گرفت، یادآور شد: براساس آمار رسمی تورم سال گذشته حدود 15 درصد بوده است. البته باید به این موضوع نیز توجه داشت که تورم را براساس چند کالای خاص که بیشتر در طبقه بالا خرید و فروش می‌شود، اعلام می‌کنند. بنابراین این میانگین درآمد و هزینه خانوارها ممکن است به‌طور حتم دربرگیرنده آن کالاها نباشد. وی در ادامه تاکید کرد: پس باید توجه کرد که نرخ تورمی که اعلام می‌شود، درحقیقت نرخ تورم قشر ثروتمند جامعه است، یعنی تورم قشر فقیر بیشتر از آمار اعلام‌شده می‌شود.
از این‌رو ما چندان شاهد افزایش درآمد خانوارها بیش از هزینه‌های آنها نیستیم. چراکه اگر درآمد خانوارها افزایش می‌یافت باید به سمت تقاضا می‌رفت، اما ما شاهدیم که تقاضا سیر نزولی داشته و سبب تعمیق‌تر شدن رکود شده است. این استاد دانشگاه با اشاره به این موضوع که افزایش درآمد خانوارها چندان ملموس نیست، خاطرنشان کرد: باوجود کاهش تقاضا، بیکاری درحال بیشتر شدن است، بنگاه‌های صنعتی درحال تعطیلی و واحدهای بزرگ شاهد افزایش موجودی انبار خود هستند. صلاحی در ادامه تاکید کرد: با این شرایط پس باید این‌گونه برداشت کرد که مردم در حال پس‌انداز هستند تا در آینده سرمایه‌گذاری کنند. این درحالی است که بانک‌ها دچار مشکل شده‌اند. بورس با مشکل روبه‌رو شده است و بازار ارز با توجه به ثباتی که دارد، نقدینگی را به سمت خود نکشیده است. درنهایت اینکه این میانگین متعلق به قشر ثروتمند است، چراکه هزینه‌های قشر فقیر بیشتر از درآمد آنهاست. وی درنهایت بر افزایش قدرت خرید برای بهتر شدن وضعیت بازار تاکید کرد و گفت: افزایش قدرت خرید مردم نیازمند بهره‌وری واحدهای تولیدی است تا سودآوری بنگاه‌ها افزایش یابد. در شرایط رکودی باید با ارائه وام، قدرت خرید مردم را افزایش داد. از سوی دیگر می‌توان سرمایه‌گذاری کرد و سبب اشتغالزایی شد. در حقیقت عوامل خروج از رکود سبب افزایش قدرت خرید مردم خواهد شد. یعنی افزایش قدرت خرید مستلزم راهکارهای خروج از رکود است.
قدرت خرید را افزایش دهیم
تفاوت بین درآمد و هزینه‌هاست که قدرت خرید مردم را کاهش داده و سبب کاهش تقاضا و رکود در بازارهای مختلف شده است. پس با افزایش درآمدها می‌توان قدرت خرید مردم را افزایش داد. در این رابطه علی صادقین، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در یک شرایط ایده‌آل به‌طور معمول افزایش قدرت خرید مردم از قدرت بنگاه‌ها نشات می‌گیرد، چراکه معقول به‌نظر نمی‌رسد دولت به شکل مستقیم به مردم یارانه پرداخت کند. در حقیقت اشتغالزایی در جامعه است که موجب افزایش قدرت خرید مردم می‌شود، چراکه اشتغال به ایجاد درآمد و نشر آن در جامعه و درنهایت به توسعه ظرفیت بنگاه‌ها کمک می‌کند.
درنهایت تمام این عوامل با درآمدی که از طریق اشتغال ایجاد می‌شود و توزیع آن در سطح جامعه، منجر به افزایش درآمدها و قدرت خرید نیروی کار می‌شود. وی در ادامه با اشاره به این موضوع که اگر قرار به ارائه تسهیلات است باید این تسهیلات به سمت تولید سوق داده شود، تاکید کرد: با ارائه تسهیلات به بخش تولید می‌توان درآمدزایی بیشتر ایجاد کرد تا سبب گسترش درآمد در جامعه و درنهایت افزایش تقاضا در بین مردم شد. این کارشناس اقتصادی یادآور شد: اگر این بسته با دقت کافی به سمت بنگاه‌ها برود، به‌طور قطع سبب رونق بنگاه‌ها و توسعه اقتصادی خواهد شد، چراکه در رکود سال‌های گذشته، بسیاری از بنگاه‌های ما یا توسعه ظرفیت نداشته‌اند، یا از ظرفیتی که داشتند، به‌صورت کامل بهره‌برداری نکرده‌اند، یا اینکه هزینه‌های مبادله و گرفتن منابع مالی‌شان در زمینه توسعه کسب‌وکار بسیار پرهزینه بوده است. پس درحال‌حاضر کاهش نرخ سود بانکی و ارائه تسهیلات بیشتر به بنگاه‌ها بسیار تاثیرگذار خواهد بود.