بازخوانی پرونده‌های راهی در كشور اما و اگرهای نهفته‌ای در خود دارد؛ نكاتي كه بعضا صحبت كردن در مورد آنها با نگاه انتقاد غير منصفانه اشتباه گرفته مي‌شود. يك واقعيت در بررسي پروژه‌هاي راهي وجود دارد و آن اين است كه 20 ساله شدن يك پروژه، فاجعه است، در همه جاي دنيا يك كار بزرگ و ملي را 10 يا 20 سال مطالعه مي‌كنند و در
2 تا 3 سال مي‌سازند اما متاسفانه برخي پروژه‌ها در كشور شش ماهه مطالعه مي‌شود اما اجراي آن سال‌ها زمان مي‌برد.
برخي پيمانكاران بر مهندسان مشاور فشار مي‌آورند كه بايد طرح‌هاي مطالعاتي را با سرعت به پايان برسانند، بايد براي اجراي هر پروژه‌اي مطالعات كافي در خصوص آن انجام گيرد در غير اين صورت پروژه‌ها به درستي اجرا نشده يا سال‌ها به طول مي‌انجامد. به طور كلي طرح مطالعاتي آزادراه تهران- شمال به درستي انجام نشده بود، نبود طرح مطالعاتي مناسب موجب شده كه هزينه‌هاي ساخت اين آزادراه به‌شدت افزايش پيدا كند و خسارات زيادي بابت طولاني شدن آن به كشور وارد شود.
پروژه آزاد راه تهران- شمال از سال ٥٦ استارت اجرايي‌اش خورده است و در مدت ٤٠ ساله از آن تاريخ تاكنون بارها پيمانكاران مختلف و زمان اجرايي مختلف براي آن بيان شده است ودر نهايت بنا به گفته وزير راه و شهرسازي «زمان اجراي اين پروژه مشخص نيست»، علاوه بر اينكه تاخيرهاي اينچنين باعث افزايش نارضايتي عمومي در كشور مي‌شود، هزينه‌هاي اجراي پروژه‌ها نيز با توجه به عوامل تاثيرگذار به ميزان قابل توجهي افزايش مي‌يابد. به گونه‌اي كه در اين پروژه هزينه ٧٥٠ميليارد توماني سال ٥٦ به عدد بيش از ١٢ هزار ميليارد توماني سال ٩٤ بالغ شده است. در كنار اين موضوع خسارت طولاني شدن اين پروژه بي‌نهايت است، چطور مي‌توان خسارت محاسبه كرد وقتي پروژه‌اي كه بايد ۲۰ سال پيش اجرا مي‌شد و هنوز به سرانجام نرسيده است، حتي محاسبه پول بنزين خودروها در جاده‌هاي موجود در اين سال‌ها به رقم‌هاي بالايي مي‌رسد. اگر بخواهيم تعداد تصادفات جاده‌اي، تلفات سوانح و ديگر موارد را حساب كنيم به رقم بالايي مي‌رسيم كه در صورت ساخت اين پروژه، اين ارقام به‌شدت كاهش پيدا مي‌كرد بنابراين برآورد خسارت هم نياز به يك طرح بزرگ دارد.
اصرار به استفاده از پيمانكار خارجي در اين پروژه در طول اين سال‌ها و عدم توجه و اتكا به توان داخلي شايد يكي از دلايلي است كه اين پروژه را با علامت سوال‌هاي مختلف مواجه كرده است مخصوصا وقتي اين پروژه را با پروژه‌هاي راهي مشابه همچون خرم‌آباد- پل زال مقايسه مي‌كنيم. پروژه كه با كاهش زمان اجرا توسط بخش خصوصي اجرا و به زير بار ترافيكي رفت. حال آنكه پروژه تهران- شمال كه شايد در جزييات اجرايي راحت‌تر از اين پروژه است كماكان در حال عوض كردن پيمانكار و برگزاري مزايده و مناقصه‌هاي خاص خود است. اين در حالي است كه در حال حاضر پيمانكاران ايراني در سطح دنيا مشغول كار هستند اما امكاناتي كه در كشور به يك شركت خارجي داده مي‌شود، در اختيار شركت‌هاي ايراني نيست.
٭ رامین هرمزی / كارشناس حمل و نقل