میلیاردها نفر در طول یک روز با هم خوش و بش میکنند و با هم دست میدهند. دهها سیاستمدار عالیرتبه و سران کشورهای جهان در طول گردهمایی بزرگ مجمع عمومی ملل متحد و در نمایندگی کشورها و اتاقهای از پیش آماده شده با یکدیگر به گپ و گفت پرداخته و به رایزنی با یکدیگر میپردازند اما حکایت این دست، این خوش و بش، این دیدار اتفاقی و این برخورد راهرویی چیز دیگری است، آنقدر مهم و متفاوت که بلافاصله به سرخط خبرهای رسانههای جهانی تبدیل میشود و جلوهای تازه از حاشیههای پررنگتر از متن در صحنه دیپلماسی غیررسمی آن هم میان دو کشوری که فاقد روابط دیپلماتیک هستند، رقم میزند.
به گزارش آرمان، سومین سفر رئیسجمهوری و هیات همراه در دولت تدبیر و امید برخلاف دو سفر قبلی چندان با حدس و گمانهها پیرامون دیدار دو رئیسجمهوری قرین نبود و به نظر میرسد پس از تابوشکنی سفر اول و گفتوگوی تلفنی دو رئیسجمهوری و نیز دیدار روحانی و کامرون در سفر دوم که به نوبه خود تاریخی و فاقدسابقه بود، سفر سوم فاقد یک رویداد غیرمنتظره باشد. این انتظار با سخنرانی روحانی در مجمع عمومی و نیمه تمام گذاشتن سفر و پرواز هواپیمای حامل وی به سوی تهران در شرف تحقق بود که ناگهان بلومبرگ در نیمه شب 7 مهرماه خبر از دیدار رودرروی باراک اوباما رئیسجمهوری آمریکا و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران داد.
دیدار اتفاقی اما تاریخی
پس از انتشار خبر دیدار غیرمنتظره اوباما و ظریف، یک مقام آمریکایی که بهواسطه حساسیتها پیرامون این موضوع نخواست نامش فاش شود، وقوع این دیدار را تایید کرد. ساعاتی بعد یک منبع نزدیک به هیات ایرانی نیز خبر دیدار را تایید کرد. این منبع در خصوص چگونگی ماوقع نیز خاطر نشان کرد: روز دوشنبه پس از پایان سخنرانی حسن روحانی رئیسجمهوری کشورمان در هفتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، محمدجواد ظریف وزیر خارجه که در حال خروج از سالن مجمع بود به طور اتفاقی با باراک اوباما رئیسجمهور و جان کری وزیر خارجه آمریکا که در حال ورود به محل مجمع عمومی بودند روبهرو شد و سلام و احوالپرسی کرد و دست داد. منابع خارجی گفتهاند که باراک اوباما به همراه جان کری و هیات همراه از سالنی که در خصوص نیروهای حافظ صلح جلسهای در آن برقرار بوده، خارج میشدند و همزمان محمدجواد ظریف و سیدعباس عراقچی که پس از پایان سخنرانی رئیسجمهوری و برای دیدار با وی از سالن دیگر در حال خروج بودند به طور اتفاقی با یکدیگر روبهرو میشوند.
دو طرف با یکدیگر سلام و احوالپرسی کرده و دست میدهند و چند دقیقهای خوش و بش میکنند و بدین سان اولین دیدار رئیسجمهوری آمریکا با یک مقام عالیرتبه ایرانی در طول تاریخ جمهوری اسلامی شکل میگیرد. جالب آنکه 15سال پیش در همین زمان و در همین مکان یعنی راهروهای ساختمان مجمع عمومی ملل متحد رئیسجمهوری وقت آمریکا بیل کلینتون سعی کرد در راهرو سازمان ملل متحد با رئیسجمهوری وقت ایران دیدار داشته باشد رئیس دولت اصلاحات با مطلع شدن از این جریان راه خود را کج کرده و مانع رودررویی دو طرف شد و حسن روحانی نیز دو سال پیش بهرغم تمایل اوباما از زیر بار دیدار رودررو شانه خالی کرد اما این بار و به شکلی بسیار اتفاقی و بدون هیچ برنامهریزی قبلی رئیسجمهوری آمریکا با وزیر خارجه ایران رودررو شده و دقایقی به گپ و گفت پرداختند. دیداری اتفاقی که اتفاقی بودن آن از وجه تاریخی بودن آن نمیکاهد و یک اتفاق غیره منتظر و البته جالب توجه در عرصه روابط دیپلماتیک دو کشور است، روابطی که به طور رسمی برقرار نیست و دیوار بلندی میان دو کشور قد برافراشته و اینجاست که اتفاقی اینچنینی تمام توجهات را به خود معطوف میکند.
هیچ برنامه قبلی در کار نبوده است
پس از انتشار خبر دیدار اتفاقی اوباما و ظریف، همانگونه که انتظار میرفت شایعات و گمانه زنیها پیرامون این دیدار در فضای رسانهای و سیاسی جولان یافت و واکنشها آغازیدن گرفت. عدهای بواسطه بیسابقه بودن و اهمیت چنین دیداری عنوان کردند که این رودررویی نمی تواند اتفاقی و از پیش تعیین نشده باشد. در واکنش به اینگونه اظهارات یک منبع مطلع و نزدیک به هیات ایرانی، قاطعانه اعلام کرد: نقل قولها در مورد دیدار از قبل تعیین شده ظریف و اوباما به هیچ وجه درست نیست. در این میان یکی از نمایندگان مجلس در واکنش به خبر دیدار اوباما و ظریف ابراز امیدواری کرد این خبر تایید نشود، منصور حقیقت پور در ادامه افزود: اگر این خبر تایید شود، نمایندگان مجلس سکوت نخواهند کرد، وی مدعی شده است دست دادن ظریف با اوباما عبور از خطوط قرمز است. وی همچنین گفته شرایط برای دست دادن با رئیسجمهور آمریکا فراهم نیست و آمریکاییها هنوز به حقوق ملت ایران احترام نمیگذارند و تا وقتی آمریکا از تروریستها حمایت میکند و به حقوق مردم ما احترام نمیگذارد نباید از دست دادن با مقامات آمریکا سخن گفت. محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت نیز در واکنشی جالب توجه نسبت به خبر دست دادن ظریف و اوباما، گفت: من هم این خبر را شنیدهام اما صحت آن را نمیدانم. از آقای ظریف درباره آن سوال خواهم کرد.
رسایی واکنش نشان داد
حمید رسایی در واکنش به این ماجرا در اینستاگرامش نوشت: دو سال قبل روحانی با اوباما به طور اتفاقی مکالمه تلفنی داشت. سال گذشته ظریف و کری بدون هیچ قصد قبلی در برابر دوربینهای بینالمللی به طور اتفاقی در خیابان قدم زدند؛ امسال هم ظریف با اوباما به طور اتفاقی برخورد کرد، دست داد و احوالپرسی کرد. تاریخ را بخوانید، عدهای بعد از ارتحال رسول خدا به طور اتفاقی غدیرخم را فراموش کردند؛ چطور میتوان اتفاقی با اوباما برخورد کرد، دست داد و احوالپرسی کرد اما نمیتوان به طور اتفاقی راه را کج کرد، به طور اتفاقی نمیتوان دست نداد و به طور اتفاقی نمیتوان دشمن این ملت را جسورتر نکرد؟! آقاي ظريف فقط وقتی برگشتی، دستت را به سوی دستان رهبری که با بمب دستساز همان آمریکاییها به درجه جانبازی رسیده، دراز نکن. همین.
سردار نقدی گلایه کرد
رئیس سازمان بسیج مستضعفین با انتقاد از عملکرد دستگاه دیپلماسی و دولت در مدیریت و پیگیری وضعیت حجاج ایرانی در فاجعه منا گفت: در حالی که وضعیت حجاج ایرانی نامشخص و بلاتکلیف است برخی همه وقت خود را میگذارند سر اینکه با فلان جنایتکار بینالمللی کی دست بدهند.سردار محمدرضا نقدی با بیان اینکه هر روز که از فاجعه منا میگذرد برنامهریزی شده و عمدی بودن این فاجعه بیشتر مشخص میشود و به آن پی میبریم، افزود: جای تعجب است کسانی که در مقابل حوادثی یک هزارم حادثه منا واکنشهای جدی از خود نشان میدهند، الان در برابر این فاجعه خفقان گرفتهاند. وی تصریح کرد: هنوز آمار دقیق جانباختگان مشخص نیست. اگر در جایی و در تعداد زیادی از روستاها و شهرها زلزله بیاید خیلی سریع میتوان فهمید که چه تعداد تلفات داشته است اما هنوز آمار دقیقی از کشتهشدگان در یک خیابان در این حادثه مشخص نیست و 5 روز است به طور دقیق آمار نمیدهند.
در نهایت...
اگر برنامهای برای دیدار از پیش تعیین شده مقرر بود یا دو رئیسجمهوری بهرغم عدم تداخل برنامههای کاری با یکدیگر دیدار داشتند، میشد به انتقاد پرداخت و از دیدار غیررسمی رئیسجمهوری آمریکا و یک مقام عالیرتبه ایرانی در شرایط فعلی به گلایه پرداخت اما نکته مهم در این میانه آن است که رئیسجمهوری به عنوان عالیترین مقام اجرایی در برابر سوالهای چندین باره رسانههای آمریکایی پیرامون دیدار با رئیسجمهوری آمریکا خاطرنشان کرد که مشکل دو کشور با دست دادن حل نمیشود و نیاز به اثبات حسن نیت در عمل است و فاصله زیادی برای ایجاد اعتماد متقابل و ریزش دیوار بی اعتمادی وجود دارد و باید گامهای بسیاری برداشته شود. بی شک محمد جواد ظریف وزیر خارجه هوشمند و کاربلد ایران نیز پیرو همین سیاست اصولی و کلی است اما طبیعی است که وی به هنگامهای که در عمل انجام شده قرار گرفته و به طور اتفاقی با جان کری وزیر خارجه آمریکا که همان روز در قالب نشست وزرای خارجه ایران و ۱+۵ با وی قرار دیدار داشته و بارها و همین چند روز قبل نیز با وی نشست مشترک داشته، به یکباره روبهرو میشود نمیتواند راه کج کرده و به وی پشت کند. بیشک این اقدام با اخلاق و منش و عرف دیپلماتیک همخوانی ندارد و در این میان نکته فقط آن بوده که این بار همراه کری، اوباما نیز حضور داشته و با این وصف خوش و بش چند دقیقهای چند سال گذشته این بار با حضور یک میهمان ناخوانده و ویژه شکل گرفته است. دیداری اتفاقی و البته تاریخی که بیشک با واکنشهای مختلفی روبهرو خواهد شد.