بعد از اینکه ایران و 1+5 در وین به توافق جامع هسته‌ای دست پیدا کردند تحرک کشورها و شرکت‌های بین‌المللی برای بازگشت به بازار ایران شروع شده است. بر اساس بخشی از توافق هسته‌ای برای نخستین بار پس از سه‌دهه تحریم ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری مرتفع و امکان بازسازی ناوگان هوایی کشور و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد شد که می‌تواند آغازی برای فصل جدیدی از مراودات بین‌المللی ایران و جهان در صنعت هوانوردی باشد.
بر مبنای یکی از بندهای توافق که مرتبط با صنعت هوانوردی است، تحریم‌ها و تدابیر محدود کننده در خصوص دسترسی به فرودگاه‌های اتحادیه اروپا برای هواپیماهای ایرانی، خرید هواپیما و قطعات و همکاری با شرکت‌های هوایی لغو می‌شود.
به گفته وزیر راه و شهرسازی، ایران برای نوسازی ناوگان هوایی خود حداقل به 400 فروندهواپیمای جدید نیاز دارد. بر اساس برآوردها ارزش بازار حمل و نقل هوایی ایران حدود 20 میلیارد دلار است. به همین دلیل شرکت‌های هوایی معتبر برای ورود به ایران تمایل زیادی دارند. شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ سازنده هواپیما علاقه‌مند هستند وارد بازار ایران شوند، بازاری که ظرفیت بسیار زیادی دارد. بعد از سفر وزیر راه و شهرسازی به فرانسه شرکت‌های هواپیماساز بزرگ جهان مانند بوئینگ و ایرباس برای همکاری در صنعت هوانوردی به ایران اعلام آمادگی کردند. همچنین وزیر خارجه فرانسه در سفر به ایران با وزیر راه و شهرسازی ملاقات کرد که به گفته عباس آخوندی در این دیدار در خصوص همکاری ایران و ایرباس گفت‌و‌گوهایی انجام شد.
شروط خرید هواپیماهای جدید
معاون سازمان هواپیمایی کشوری با تأکید بر اینکه تعمیر هواپیماهای زمینگیر اولویت نخست نوسازی ناوگان هوایی است گفت: شرکت‌های هواپیمایی برای خرید هواپیمای جدید باید سه شرط سن ناوگان، پوشش فرودگاهی و به روز بودن هواپیما را رعایت کنند. حمید حبیبی، معاونت استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی کشوری با اشاره به برنامه‌های نوسازی ناوگان هوایی گفت: قراردادهای خرید هواپیما از طریق ایرلاین‌ها منعقد می‌شود البته اولویت نخست سازمان تعمیر هواپیماهای زمینگیر و بازگرداندن آنها به شبکه پروازی است.
وی افزود: بر اساس افق 1404 ایران باید به کشور نخست منطقه در زمینه ناوگان هوایی و پروازهای بین‌المللی برسد که برای رسیدن به این هدف به 450 تا 600 فروند هواپیما نیاز داریم بنابراین برنامه‌ریزی در جهت خرید و نوسازی ناوگان برای رسیدن به این تعداد هواپیما تا 10سال آینده است. وی با اشاره به هزینه سنگین خرید هواپیما گفت: شرکت‌های هوایی به علت بوروکراسی‌های اداری هنوز نتوانسته‌اند از منابع داخلی برای خرید هواپیما استفاده کنند اما برنامه سازمان استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی، منابع خارجی و فاینانس برای تسهیل خرید هواپیما است. وی گفت: اگر قرار بر کمک مالی به شرکت‌ها برای خرید هواپیما باشد این شرکت‌ها موظف خواهند بود خرید را مبتنی بر سیاست‌های سازمان انجام دهند.
به گفته حبیبی سازمان هواپیمایی کشوری 3 شرط را برای خرید هواپیما توسط ایرلاین‌ها در نظر گرفته است که شرط نخست سن ناوگان است. بر این اساس خرید هواپیماهای جوان در دستور کار است و سن این هواپیماها نباید بیشتر از 15 سال باشد.به گفته معاون سازمان هواپیمایی شرط دوم خرید هواپیمای جدید این است که این هواپیما توانایی فعالیت در همه فرودگاه‌های کشور را داشته باشد و هواپیما بتواند مناطق مختلف کشور را تحت پوشش پروازی قرار دهد.
به روز بودن هواپیمای خریداری شده شرط دیگری است که حبیبی برای خرید هواپیماهای جدید آن را الزامی دانست و گفت: هواپیمای خریداری شده نباید از نظر فنی و مهندسی پیچیده و دور از دسترس تعمیر در کشور باشد بلکه نوع هواپیما باید طوری باشد که توان تعمیرات و پشتیبانی آن در داخل وجود داشته باشد هر چند توان فنی و مهندسی برای تعمیر هواپیما در داخل بسیار بالا و در سطح استانداردهایی بین‌المللی است و این شرط به معنی توانایی پایین استاندارد تعمیرات هواپیما در داخل نیست.
خرید سالانه 90 فروند بوئینگ و ایرباس در فاز اول نوسازی
محمد خداکرمی سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری نیز با اشاره به برنامه‌های نوسازی ناوگان هوایی کشور گفت: در فاز اول باید سالانه حدود ۸۰ تا ۹۰ فروند هواپیما از نوع بوئینگ و ایرباس برای نوسازی ناوگان هوایی تأمین شود.
به گفته خداکرمی سازمان هواپیمایی کشوری نوسازی ناوگان حمل‌ونقل هوایی مسافری را در دستور کار قرار داده است، در این راستا از هر دو نوع هواپیمای بوئینگ و ایرباس به‌طور مساوی استفاده خواهیم کرد چون این هواپیماها امتحان خود را پس داده‌اند و با توجه به نیاز کشور، تعداد صندلی و گنجایش آنها، بهتر است.
تأمین نقدینگی از طریق فاینانس و تسهیلات بانکی
وی خاطرنشان کرد: بخشی از هواپیماهای تازه‌وارد جایگزین هواپیماهای قدیمی می‌شود و بخش دیگری از آن برای پاسخگویی به نیازهای جدید در صنعت حمل ونقل هوایی است. بر این اساس سالانه نیازمند اضافه کردن 80 تا 90 فروند هواپیما هستیم تا در مدت 5 سال بتوانیم 300 فروند هواپیمای جوان، خوب و فعال داشته باشیم البته واردات این تعداد هواپیما بستگی به نقدینگی دارد، ضمن آنکه تاکنون بانک‌های عامل برای ارائه تسهیلات صندوق توسعه ملی، هواپیما را به عنوان وثیقه قبول نمی‌کردند که الان این مشکل حل شده است.
به گفته خداکرمی برای منابع مالی این طرح نیز نباید همه نیاز حمل‌ونقل هوایی به هواپیما از طریق خرید نقدی صورت گیرد، بلکه با استفاده از کمک‌های دولتی، منابع صندوق توسعه ملی، فاینانس خارجی و... می‌‌توان هواپیماها را به‌صورت اجاره و اجاره به‌شرط تملیک نیز خریداری کرد. سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری ادامه داد: در حال حاضر ۲۵۷ فروند هواپیما در کشور داریم که از این تعداد، ۱۵۰ فروند فعال و ۹۶ فروند زمینگیر هستند که برخی از این ۹۶ فروند، منتظر قطعه یا ارسال موتور برای تعمیر هستند، بنابراین پس از انجام تعمیرات به ناوگان بازمی‌گردند. وی در خصوص احتمال ورود هواپیماهای روسی به کشور نیز گفت: توپولف ۱۵۴ باتوجه به اینکه در سال ۱۳۸۹ پرواز آن ممنوع شده است، دیگر اجازه ورود به کشور ندارد، ضمن آنکه اقبال عمومی مسافران هواپیمایی ما بیشتر به سمت هواپیماهای خارجی دیگر است و پیش‌بینی می‌کنیم که ایرلاین‌ها هم به سمت خرید هواپیمای غربی بروند.