در دنیایی که مدام در حال تغییر و حرکت به سمت توسعه‌یافتگی است، ترویج بهداشت و استفاده از محصولات شوینده، آرایشی و بهداشتی می‌تواند یکی از نشانه‌های توسعه‌یافتگی محسوب شود بنابراین شاید بتوان میزان مصرف مواد شوینده در هر کشوری را به نوعی با شاخص حرکت به سمت توسعه و تمدن گره زد،
اما آمارها حاکی از آن است که سرانه مصرف محصولات شوینده و بهداشتی در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا از استاندارد جهانی به مراتب بیشتر است. در شرایطی که بسیاری از کشورهای صنعتی دنیا تلاش می‌کنند تا از شاخص استفاده از محصولات بهداشتی و آرایشی در تعیین توسعه و پیشرفت بهره کافی اقتصادی را برده و با تولید و صادرات بیشتر این کالاها برای خود ارزش‌افزوده و درآمد بیشتری ایجاد کنند اما متاسفانه بیشتر واحدهای تولیدی محصولات شوینده، بهداشتی و آرایشی در ایران با 50 درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. به‌طور قطع یکی از دلایل این امر بهره نبردن کافی از ظرفیت بازار بالقوه ۲۵۰میلیون نفری در کشورهای اطراف و بسنده کردن به تولید با هدف تامین نیاز داخل بوده است. میزان صادرات محصولات بهداشتی و آرایشی در ایران نسبت به ظرفیت نصب شده برای تولید و بازار مصرف همسایگان بسیار اندک و ناچیز است. بنابراین باید مشخص شود که آیا پایین بودن میزان تولید محصولات شوینده و بهداشتی ناشی از کمبود و مشکل در تامین مواد اولیه است یا کافی نبودن ظرفیت صادراتی موجب شده تا نتوانیم از ظرفیت تولید محصولات شوینده و بهداشتی بهره کافی را ببریم؟
کمبود مواد اولیه نداریم
مهدی صادقی‌نیارکی، مدیرکل دفتر صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با صمت پیرامون وضعیت تامین مواد اولیه برای تولید محصولات شوینده و بهداشتی اظهار کرد: خوشبختانه تاکنون آمار یا گزارشی از سوی واحدهای تولیدی مبنی بر مشکل تامین مواد اولیه برای واحدها ارائه نشده است. وی افزود: با توجه به اینکه در تامین مواد اولیه برای واحدهای تولیدی محصولات شوینده، بهداشتی و آرایشی مشکلی نداریم؛ بنابراین نباید تولیدکنندگان فعال در این صنعت با چالش و مسئله‌ای جدی مواجه شده باشند و به‌طور قطع فرآیند صادرات این محصولات همانند گذشته ادامه دارد اما باید به دنبال توسعه بازارهای صادراتی باشیم.
صادقی‌نیارکی درباره هدفگذاری صادراتی برای مواد شوینده و بهداشتی تصریح کرد: براساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ تلاش داریم تا میزان صادرات این محصولات با رشد ۷ یا ۱۴ درصدی همراه باشد و این در حالی است که با لغو تحریم‌ها تحقق این اهداف برای ما میسر خواهد شد.این مقام مسئول خاطرنشان کرد: علاوه بر لغو تحریم‌ها، مولفه تسهیل در تامین مواد اولیه برای توسعه تولید و صادرات نیز موثر است اما خوشبختانه امسال با گزارشی مبنی بر چالش در تامین مواد اولیه مواجه نشده‌ایم.
وی با بیان اینکه در حال‌حاضر ظرفیت تولید، مواد اولیه و دانش فنی به شکلی مناسب در صنعت شوینده وجود دارد، یادآور شد: به‌طور قطع تمام اهدافی که در بخش تولید و صادرات محصولات شوینده و بهداشتی وجود دارد به وسیله برنامه‌ریزی و سیاستگذاری مناسب و با تلاش برای رفع موانع صادراتی و همچنین کاهش قیمت تمام‌شده محقق خواهد شد.صادقی‌نیارکی ابراز کرد: از ۱۳۸میلیون دلار صادرات فرآورده‌های بهداشتی که در سال گذشته انجام شد حدود ۱۰۰میلیون دلار آن به پودرهای شوینده اختصاص داشت.
این در حالی است که مهم‌ترین بازار صادرات پودر شوینده «عراق» بوده به‌طوری که ۸۰هزار تن پودر شوینده به ارزش ۵۴میلیون دلار به این کشور صادر شده است.
این مقام مسئول گفت: میزان صادرات پودر شوینده از ایران به افغانستان نیز ۲۵هزار تن به ارزش ۱۷میلیون دلار بود و سهم پاکستان از واردات پودر شوینده از ایران ۱۳هزار تن به ارزش ۹میلیون دلار بوده است. صادرات به تاجیکستان نیز ۱۰هزار تن به ارزش ۵میلیون دلار بوده است.
تامین 98 درصد نیاز بازار در داخل
رضا صحرایی، رییس انجمن تولیدکنندگان پودرهای شوینده مواد آرایشی و بهداشتی در گفت‌وگو با صمت با تاکید بر تامین نیاز داخلی به مواد بهداشتی و شوینده از سوی تولیدکنندگان داخلی اظهار کرد: در طول سال حداقل و به‌صورت میانگین بیش از ۲ میلیون تن انواع مواد شوینده و بهداشتی در کشور تولید می‌شود.
وی با بیان اینکه متوسط هزینه خرید مواد شوینده و بهداشتی برای هر خانواده ایرانی در طول سال بیش از ۲۰۰هزار تومان است، گفت: میزان مصرف محصولات شوینده و بهداشتی در کشور به مراتب بیشتر از استاندارد جهانی است به همین منظور گردش مالی ناشی از خرید و فروش مواد شوینده و بهداشتی در ایران سالانه به ۱۵هزار میلیارد تومان می‌رسد.
خوشبختانه شرایط تولید مواد شوینده، آرایشی و بهداشتی در کشور به نحوی است که ۹۸درصد از نیاز داخلی به پودر شوینده توسط تولیدکنندگان ایرانی تامین می‌شود. صحرایی افزود: همچنین یکی دیگر از مزیت‌های موجود در تولید مواد شوینده و بهداشتی تامین ۸۵درصد نیاز خمیردندان، صابون، مایع دستشویی و مایع ظرفشویی توسط تولیدکنندگان داخلی است.
رییس انجمن تولیدکنندگان پودرهای شوینده، مواد آرایشی و بهداشتی با تاکید بر کیفیت بسیار مناسب محصولات بهداشتی و شوینده ایرانی در مقایسه با تولیدات سایر کشورها ادامه داد: متاسفانه با وجود کیفیت مناسب محصولات تولید ایران در این عرصه اما قیمت مواد شوینده و بهداشتی ایرانی نسبت به محصولات مشابه سایر کشورها بسیار پایین است؛ تا جایی که می‌توان گفت محصولات بهداشتی و شوینده ایرانی با نصف قیمت کالاهای مشابه خود به فروش می‌رسند.
این فعال اقتصادی درباره میزان صادرات محصولات شوینده و بهداشتی ایران گفت: ارزش صادرات این محصولات در ایران سالانه به ۱۵۰ تا ۲۰۰میلیون دلار رسیده است و بیشترین صادرات محصولات شوینده و بهداشتی ایران به کشورهایی نظیر عراق، افغانستان و کشورهای آسیای میانه انجام می‌شود.
رییس انجمن تولیدکنندگان پودرهای شوینده، مواد آرایشی و بهداشتی ابراز کرد: در شرایط کنونی، کشورهایی نظیر روسیه، ترکیه و برخی کشورهای اروپایی عمده‌ترین رقبای تولیدکنندگان لوازم بهداشتی و شوینده ایرانی هستند که خوشبختانه با لغو تحریم‌ها و رفع مشکلاتی که در مسیر تولید این کالاها وجود دارد، می‌توان انتظار داشت که ارزش صادرات محصولات بهداشتی و شوینده ایرانی به سقف یک میلیارد دلار نیز برسد.
گفتنی است؛ هرچند تاکنون از سوی تولیدکنندگان تلاش‌های بسیاری برای افزایش ظرفیت تولید یا صادرات محصولات شوینده و بهداشتی شده است اما برخی از مشکلاتی که در مسیر تامین مواد اولیه، نقدینگی و یا حضور ایران در بازارهای هدف به‌دلیل تحریم‌ها وجود داشت، موجب شد تا ما نتوانیم از این فرصت برای افزایش درآمدهای ارزی کشور و همچنین افزایش صادرات غیرنفتی بهره کافی را ببریم اما امید می‌رود با لغو تحریم‌ها شاهد بهبود شرایط تولید و صادرات محصولات شوینده و بهداشتی کشور باشیم.
براساس این گزارش، درحال‌حاضر پودرهای شوینده خارجی در بازار ایران به لحاظ قیمت، گران‌تر از محصولات ایرانی هستند اما کیفیت آنها در مقایسه با پودرهای شوینده ایرانی بسیار پایین‌تر است.
این گزارش می‌افزاید: اما از آنجا که در فرهنگ ایرانیان خرید اجناس خارجی با قیمتی گران‌تر رواج پیدا کرده این امر موجب شده تا تولیدکنندگان با زیان‌هایی مواجه شوند.
همچنین یکی دیگر از مسائلی که تولیدکنندگان پودرهای شوینده با آن مواجه هستند، قاچاق پودر شوینده است که موجب شده بخش عمده‌ای از بازار پودر شوینده در اختیار محصولات مشابه خارجی و قاچاق قرار گیرد.بنابراین در چنین شرایطی از یک سو واحدهای تولید پودر شوینده با ظرفیت بسیار پایین فعالیت می‌کنند و از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در صنعت پودر شوینده اشباع شده است.