زمزمههای تشکیل بورس مسکن از مجلس به گوش میرسد. مسکن کالای مهمی است و جزو نیازهای اساسی محسوب میشود اما زمان زیادی است که گرفتار رکودی عمیق شده است. آیا ایده «تشکیل بورس مسکن» تا چه حد میتواند مسکن را از این رکود نجات دهد یا اینکه تا چه اندازه میتواند در خانهدارشدن افراد میسر باشد؟ آیا این بازار موجب خواهد شد که دیگر کسبوکار مشاورین املاک تعطیل شود یا خیر؟ همه اینها جای بحث و بررسی دارد؛ مخصوصا این که رئیس اتحادیه مشاوران املاک به روزنامه آرمان میگوید حدود 600 هزار نفر در شغل مشاوره املاک مشغول به فعالیتند.
این موارد را باید در اهداف اشخاصی جستوجو کرد که سخن از راهاندازی این بورس میکنند و موافق تشکیل آن هستند؛ یعنی بعضی از نمایندههای مجلس در کمیسیون اقتصادی مانند ایرج ندیمی و محمدرضا پورابراهیمی و شورایعالی بورس. ایرج ندیمی، عضو کمیسیون اقتصاد مجلس در این زمینه به «آرمان» گفت: در زمینه بورس مسکن میشود تعریف جدیدی ارائه کرد؛ یعنی تعریفی که در حال حاضر بنگاهها از آن تبعیت میکنند. وی درباره مخالفتهایی که با بورس مسکن شده است، گفت:هر پدیدهای مخالفان و موافقانی دارد.
مگر در شرایط کنونی بنگاههای املاک دنبال تنزیل قیمت هستند؟ وی گفت: ما با این کار میخواهیم به بیشتر شدن درآمد کمک کنیم، حالا برای منفعت و مصلحت هم میشود برنامهریزی کرد. وی درباره تاثیر بورس مسکن بر کسب و کار مشاوران املاک گفت:اگر ما کارگزاری بورس را تعریف کنیم میتوان مشاوران را به طریقی در قوانین لحاظ کنیم که کارگزار این بورس در نظر گرفته شوند.
وی افزود: بهدلیل اینکه کارگزان بورس به مناطق آشنایی بیشتری دارند یا بهعنوان کمک به مشتری، میتوانند در قامت کارگزاران تاثیرگذار باشند. ندیمی در ادامه افزود: بنابراین اینها را میتوانیم در یکجا متمرکز کنیم. همانگونه که در فروشگاههای بزرگ هم نیروها را متمرکز میکنند و افراد میتوانند غرفه داشته باشند، مشاوران هم میتوانند در بورس صندلی داشته باشند و پشت همان باجه در حمایت از مشتری یا در حمایت از سپردهگذاران بورس فعالیت کنند. وی در پاسخ به این سوال که این بورس در خانهدار شدن چقدر موثر خواهد بود،گفت:همین کاری را که اکنون بنگاهدارها انجام میدهند بورس هم انجام خواهد داد.
این درحالی است که ابراهیم نکو، عضو دیگر کمیسیون اقتصادی مجلس گفته است که ورود مسکن به این بازار در شرایط فعلی اقتصادی که با آشفتگیهای زیادی در بخش مسکن مواجه هستیم، نمیتواند نتیجهبخش بوده و بعید است ساماندهی آن را به دنبال داشته باشد. وی میافزاید: بورس مسکن اقدامی خطرناک تلقی میشود که میتواند ایجاد بازارهای کاذب و افزایش ورود افراد حرفهای باسابقه دلالی در این حوزه را موجب شود که در نهایت، بینظمی بیشتر بازار مسکن را به دنبال داشته باشد. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان آنکه در شرایط کنونی اقتصادی ورود به بورس مسکن به صلاح نیست، اظهار کرده است: با راهاندازی این بورس، التهاب و آشفتگی بازار مسکن، شکلگیری بازارهای کذایی و قیمتهای غیرمنطقی دور از ذهن نخواهد بود و امید به صاحبخانه شدن افراد و ساماندهی این حوزه کمرنگتر میشود.
محمدرضا پورابراهیمی یکی دیگر از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس هم گفته است: ایجاد این بازار سرمایهای میتواند هم شفافیت قیمت را در پی داشته باشد و هم تعادل عرضه و تقاضای مسکن را مدیریت کند اما از آنجایی که مسکن کالایی منحصر به فرد و یگانه است، احتمالا ایجاد چنین بازاری تا حدودی سخت است. وی با بیان اینکه ایجاد بورس مسکن با هدف تشکیل بازار سرمایه رسمی برای حذف بازار غیررسمی فعلی مسکن در دستور کار قرار دارد، اعلام کرده که طراحی مکانیزم بورس مسکن در آینده نزدیک عملیاتی خواهد شد. در پی این خبر مصطفی قلیخسروی، رئیس پیشین مشاوران املاک بیان کرده است: با راهاندازی چنین بازاری در سطح کشور مخالف هستم. وی با اشاره به ماهیت سوداگری بورس میافزاید: مقوله مهمی همچون مسکن نباید در کار سوداگری وارد شود چرا که مسکن کالای مصرفی است و نمیخواهیم قیمت آن روند افزایشی در پیش بگیرد. امری که با راهاندازی بورس محقق میشود.
خسروی با بیان اینکه باید همواره بهترین شرایط و شیوهها را که میتواند برای مسکن مؤثر باشد اتخاذ کنیم، اضافه کرده است: در شرایطی که حدود 70 درصد از سازندگان مسکن این روزها عقبنشینی کردهاند، بازار ساخت و ساز در رکود به سر میبرد و برخی سازندگان منتظر توافق با گروه 1+5 هستند، نباید اجازه دهیم شرایط این بازار بهگونهای پیش برود که بحرانی در آن به وجود آید. وی میافزاید: هماینک 85 درصد تولیدات مصالح ساختمانی داخلی و مابقی آن مصالح وارداتی خارجی است و متولیان امر باید به دنبال ساماندهی چنین مسائلی در کشور باشند. عضو هیأترئیسه اتحادیه املاک کشور همچنین گفته است: خارج کردن ساختوسازها از حالت سنتی، ارتقای مدیریت کارگاهی، افزایش سرعت کار ساختوسازها، پرداخت وام به سازندگان مسکن و غیره از جمله اقداماتی است که اگر کنترل شود، رونق ساختوسازها در کشور و به حرکت درآوردن حداقل 174 شغل کلیدی دیگر را در این زمینه که به ساختوسازها وابسته هستند به دنبال خواهد داشت؛ درحالی که ایجاد و راهاندازی بورس مسکن نمیتواند آثار مطلوبی به دنبال داشته باشد.
حسام عقبایی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک به «آرمان» میگوید: زمانی بورس مسکن میتواند موفق باشد که نقش مشاوران املاک پررنگ باشد؛ یعنی حضور 120 هزار مشاور املاک در ایران که باعث ایجاد حدود 600 هزار شغل شده است، باید در بورس مسکن دیده شود. وی ادامه داد: بورس مسکن بدون محوریت مشاوران املاک نهتنها هیچ سودی برای مردم نخواهد داشت بلکه بوروکراسی اداری مسکن را دامن خواهد زد و گرانی و نابسامانی بازار مسکن را به بار خواهد آورد. عقبایی افزود: ولی اگر مکانیزمی در این بورس با محوریت مشاوران املاک طراحی شود، همانطور که در جلسهای که با محمدرضا پورابراهیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس داشتیم و بر همین موضوع تاکید داشتند، میتواند موثر باشد.
وی با بیان اینکه اصلیترین خروجی معاملات مسکن مشاوران املاک هستند، درباره شروط تاثیرگذاری راهاندازی بورس مسکن افزود: بنابراین تعاملات با این صنف باید در این موضوع دیده شود و با یک عمل مشترک و مشورتی میان اتحادیه مشاوران املاک کشور و بورس انجام گیرد و این قول راه بدهند که اینگونه باشد. وی گفت: اگر قرار باشد بورس راه خودش را برود و بدون جلب نظر کارشناسی املاک تصمیماتش را اتخاذ کند، راه به جایی نخواهد برد و از همین الان من اعلام میکنم شکست خورده است. وی با اعلام خبر برگزاری جلسه مشترک برخی نمایندگان مجلس با اتحادیه مشاوران املاک در آینده نزدیک، گفت: قرار است در این جلسه به بیان اهداف و رویکردهای راهاندازی بورس مسکن بپردازند. به بیان عقبایی در این جلسه محمدرضا پورابراهیمی و دیگر کسانی که در شورایعالی بورس این پیشنهاد را دادهاند ،حضور خواهند داشت. وی در پاسخ به این پرسش که آیا این بورس باعث تسهیل در خانهدارشدن مردم خواهد شد یا خیر، گفت:تا رویکردها شفاف نشود، نمیتوان در این زمینه تحلیلی ارائه کرد اما در کل در کوتاهمدت تاثیری نخواهد داشت و میتواند تاثیری بلندمدت داشته باشد.