اهواز يكي از كلانشهرهاي ايران است كه با توجه به وسعت و پراكندگي ، دومين شهر حاشيه‌نشين كشور محسوب مي شود. در دو دهه اخير به دلیل افزایش جمعیت و ایجاد ترافیک در معابر سطح شهر مسئولان برای رهایی از مشکلات تردد ساکنان، موضوع احداث قطارشهری را مطرح کردند.
پروژه احداث متروي اهواز پس از 8 سال مطالعه و تحقيق در سال 80 به تصويب رسيد. سازمان قطار شهری اهواز و حومه ساخت و بهره برداری اين طرح را برعهده گرفت و قرار بود كه تا سال ۹۲،هر ۴ خط متروي اهواز راه اندازي شود. با وعده ها و قول هايي كه مسئولين اهوازي و شركت حمل و نقل ريلي كشور دادند شهروندان اين شهر گمان مي كردند نهایتا تا سال 90 مي توانند از مترو براي رفت و آمد استفاده كنند.البته روند احداث این پروژه نه تنها در سال 90 به اتمام نرسید بلکه حالا پس از گذشت 4 سال دیگر، هنوز پيشرفت چنداني در كار حاصل نشده است.
سنگ بزرگ مشكلات مالي پیش پای پروژه
اجراي پروژه عظيم متروي اهواز از سال 84 به طور رسمي آغاز شد . در ابتدا پیمانکار طرح شركت کیسون بود كه در ادامه به صورت مشاركتي با شركت چيني نورینکو اجراي پروژه را برعهده گرفتند. پروژه‌اي كه از همان آغاز كار با مشكل مالي و تامين بودجه مواجه شد و تا به امروز نيز این مشکل همچنان پابرجاست.در اين پروژه مسئله فاينانس و تامين بودجه تا جايي پيش رفت كه مسئولان اهوازي دست به دامن دولت جديد شدند و در دو سال گذشته براي حل اين مشكل كمك خواستند.طبق گفته مدیرعامل سازمان قطارشهری اهواز براي حل مشكل اعتبار ارزي پروژه‌های قطار شهري در كشور بايد اقدامي صورت بگيرد تا دولت همه سهم فاينانس را خود بپذيرد.
عباس هلاكويي در اين مورد مي‌گويد: از مجموع اعتبار ارزی در نظر گرفته شده، 50 درصد سهم دولت و 50 درصد سهم شهرداريهاست كه با پذيرفتن صد در صد اعتبارات توسط دولت، بيشك ميتوان 60 تا 70 درصد كار مترو را به پايان رساند. با اين كه ميزان فايناس 500 ميليون دلار است اما با اين پذيرش دولت ميتوان با 40 تا 50 ميليون دلار حداقل فاز نخست مترو را راهاندازي کرد.
وي ادامه مي دهد: طبق دستور رییس جمهور و تصویب شورای اقتصادی؛ بانکها تامین 385 میلیون دلار فاینانس قطار شهری اهواز را متعهد شدنداما پس از مدتی برخی از این بانک ها از اجرای تعهد خود سر باز زده و انصراف دادند. همین مسئله خود مشکللات جدیدی را به وجود آورد.
در واقع از سال 88 تاکنون تامين اعتبارات قطار شهری اهواز برخلاف تعهدات مکتوب، از طریق فاینانس تامین نشده و مشکلاتی چون عدم پرداخت حقوق به کارگران و دیگر پرسنل این پروژه، کار را به تعطیلی کشانده است.
وعده پشت وعده!
قرار بود مردم اهواز سال 90 از مترو براي تردد در سطح شهر استفاده كنند اما هرچه گذشت خبري از افتتاح اين پروژه شنيده نشد تا اينكه در همان سال محمد رويانيان مديرعامل سابق شركت حمل و نقل ريلي كشور در بازديد از پروژه اعلام كرد با توجه به پيشرفت فيزيكي پروژه قطار شهري اهواز و سرعت آن، اهوازي‌ها مي‌توانند فروردين‌‌ماه سال 93 سوار مترو شوند كه البته بايد تلاش شود اين زمان كاهش يابد و متروي اهواز هرچه زودتر به بهره‌برداري برسد. طبق قرار اين پروژه با همكاري دولت و شهرداري اهواز بايد تا سال 93 به اتمام مي‌رسید اما ابتداي سال 92 هلاكويي از افتتاح متروي اهواز بعد از شهريور 92 خبر داد و این افتتاح زودهنگام روزنه امیدی را دل اهوازی ها نشاند.
مدیرعامل سازمان قطار شهری اهواز در آن زمان اعلام کرد: نازک کاری ایستگاه‌های قطار شهری اهواز آغاز شده و پس از آن نیز ریل‌گذاری انجام خواهد شد، ولی زمان به بهره‌برداری رسیدن خطوط قطارشهری به تحویل دادن قطارها از سوی وزارت کشور بستگی دارد. طبق گزارش‌ها، یک ست(شامل پنج واگن) از این قطارها پس از شیراز و اصفهان به متروي اهواز تحویل داده خواهد شد تا خط آزمایشی راه اندازی شود، بنابراین راه اندازی متروي اهواز به بعد از تحويل قطارها موکول خواهد شد. یعنی نهایتا تا شهریور 92!
این در حالی است که حتی در سال 93 هم از فعالیت مترو خبری نشد، تا اينكه بالاخره مدیرعامل سازمان قطار شهری اهواز بارديگر همکاری نكردن بانکها به علت نگرانی از عدم بازگشت اعتبارات توسط شهرداری را به عنوان دلیل تعلل درافتتاح این پروژه عنوان کرد و گفت: در صورت تامین فاینانس، متروی اهواز سال ۹۴ به بهره‌برداری می‌رسد.
آخرين ایستگاه قول و قرارها !
انتظار می رفت پروژه طولاني مدت مترو اهواز در سال 94 به پايان برسد و حداقل خط يك آن راه اندازي شود. اما گويا همچنان اين ناهماهنگي‌ها ادامه دارد و تا سال آينده نيز نبايد انتظار افتتاح اين پروژه بزرگ را داشته باشيم. درست زماني كه همه منتظر خبرهاي خوش بودند مديرعامل سازمان قطار شهري اهواز رسماً بيان كرد تا زماني كه تجهيزات خارجي مترو خريداري و نصب نشود، بوق قطار شهري در اهواز به صدا در نميآيد.
واقعيت اين است كه حتي اگر ايستگاهها ساخته شوند، چون تجهيزات برقي و مكانيكي آن خارجي است، بايد اعتبارات ارزی فعال شوند يا مساله فاينانس حل شود!
هلاکویی با اين حرف آب پاكي را روي دست همه ريخت و اعلام كرد مردم اهواز چندان به راه افتادن متروي شهرشان اميدوار نباشند.
براساس گفته‌هاي هلاكويي در صورت تامین نشدن منابع ارزی، گام نخست متروی اهواز امسال هم افتتاح نخواهد شد.دست کم 50 میلیون دلار برای پایان مرحله اول قطارشهری اهواز نیاز است که برای افتتاح این بخش در سال جاری باید این اعتبار اوایل سال اختصاص پيدا مي‌كرد كه فعلاً پرداختي در كار نيست.
همچنين حفاري‌هاي زير رودخانه كارون متوقف شده است و از سه نفر از کارشناسان خارجی که تجربه حفاری تونل در زیر رودخانه را دارند دعوت شده تا در زمینه حفاری مترو در زیر رودخانه کارون فعالیت کنند. با اين شرايط راه اندازي متروي اهواز تنها در گرو رفع مشكل مالي نيست، چرا که در تامين واگن توسط پيمانكار و حفاري‌ها نيز موانعی وجود دارد. به دليل اينكه هر چهار خط مترو از كارون عبور مي‌كند حفاري زير رودخانه مترو بايد با دقت و مطالعه بيشتري انجام شود . ناگفته نماند که حفر هر كدام از خط ها سه تا چهار ماه طول مي‌كشد.
زمان نهایی در پرده ابهام!
از زمان تصويب طرح متروي اهواز تا كنون چهارده سال مي گذرد اما مردم اهواز هنوز در حسرت افتتاح يك خط از اين پروژه هستند. سالهاست كه اهوازي‌ها در خيابان‌هاي شهر تابلوهاي مترو و ايستگاه را مي‌بينند اما كار راه اندازي متروي اين شهر تا همين حد پيش رفته است و هر روز مدیرعامل سازمان قطارشهری اهواز تاريخ جديدي از افتتاح مترو اعلام مي كند. طبق آخرین وعده مسئولان، مرحله نخست متروی اهواز قرار است آبان ماه امسال به بهره برداری برسد اما هيچ يك از ابزارهاي لازم براي افتتاح متروي اهواز فراهم نيست و وعده ابان و پايان سال 94 نيز در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. با همه اين تفاسير اين سوال در ذهن به وجود مي‌آيد چرا با گذشت اين همه سال از متروي اهواز حمايت نمي شود. مطمئناً به جاي اينكه مردم اهواز براي رفت و آمدشان اين همه سوخت مصرف كنند، مي توانستند از مترو به سهولت استفاده كنند كه هم در کاهش آلودگي تاثير داشت و هم در مصرف انرژی صرفه جويي مي شد.