انصراف برخی شرکت‌های چینی و هندی از قراردادهای معدنی با افغانستان به دلیل وجود ناامنی‌های این کشور افزایش سرمایه‌گذاری‌های این شرکت‌ها را در ایران قوت بخشیده است.
پس از اشغال یک معدن فسفات در سوریه توسط گروه تروریستی داعش اکنون نوبت معادن افغانستان رسیده است. وجود ناامنی در کشوری مانند افغانستان سبب شده سرمایه‌گذاران شرکت‌های معدنی بسیاری از کشورهای چین و هند نسبت به معدنکاری در این کشور دلسرد شوند. اگرچه در سال‌های اخیر برخلاف ایران کشورهای چین و هند در طرح‌های معدنی این کشور ورود پیدا کرده‌اند اما در مقطع فعلی ناامنی‌های افغانستان منجر شده بسیاری از این سرمایه‌گذاران فعالیت‌های معدنی و صادرات محصولات معدنی خود را به بازار منطقه متوقف کنند.
در سال‌های اخیر ورود کشورهایی نظیر هند، چین، آمریکا و انگلیس به پروژه‌های معدنی افغانستان شدت گرفته اما این در حالی است که کارشناسان بخش معدن معتقدند از آنجایی که ذخایر معدنی سنگان ایران با ذخایر خواف هرات ویژگی‌های مشترک دارند، حضور ایران در قراردادهای معدنی با افغانستان اولویت بیشتری داشته است. عدم تمایل ایران به تمرکز در محدوده‌های معدنی افغانستان نیز همین امر بوده که باعث شده تا کنون ایران به رقابت با چین و هند در ایران قراردادها نپردازد.
اما با توجه به اینکه سنگ‌آهن سنگان و ذخایر معدنی خواف هرات مانند دوقلوهای به هم چسبیده هستند، شرایط پیش‌بینی‌ها را به سمت این می‌برد که معادن ایران پس از انصراف و دلزدگی سرمایه‌گذاران کانون توجه چین و هند قرار گیرد. اما از آنجایی که بیشتر سرمایه‌گذاران تنها در شرایطی حاضر به سرمایه‌گذاری می‌شوند که امنیت سیاسی در آن کشور برقرار باشد، ناامنی‌های افغانستان عاملی برای خروج سرمایه‌گذاران از پروژه‌های معدنی شده و از سویی نقشه گروه تروریستی داعش برای معادن عظیم این کشور سرمایه‌گذاری‌ها را در معرض تهدید قرار داده است. زیرا تامین مالی این گروه توسط ذخایر معدنی سبب شده وضعیت سرمایه‌گذاری شرکت هندی در معدن «حاجی گک» به خطر بیفتد.
پیش از این اشرف غنی احمدزی، رئیس جمهور جدید افغانستان با سفر خود به ایران در راستای تقویت همکاری دو کشور اعلام کرده بود در تلاش است بسترهای موردنیاز برای همکاری ایران را فراهم کند. در صورتی که مقامات افغانی هنوز شرایط را برای فعالیت‌های معدنی مساعد نمی‌بینند و از تهدید سرمایه‌گذاران از سوی داعشی‌ها با آغاز فعالیت و بهره‌برداری از معادن خبر داده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد نبود امنیت در مناطق معدنی افغانستان منجر به افزایش قاچاق و رقابت گرو‌ه‌های تروریستی بر سر ذخایر معدنی این کشور شده باشد.
تقویت صادرات مواد معدنی
به گزارش اقتصادنیوز، با این حال می‌توان احتمال ورود بیشتر سرمایه‌گذاران معدنی را از کشورهای چین و هند به ایران پررنگ دانست. زیرا پس از معادن افغانستان معادن مس و سنگ‌آهن ایران چشم شرکت‌های معدنی این کشورها را خواهد گرفت. اگرچه اخیرا پیشنهادهای همکاری بسیاری از کشورهای صاحب تکنولوژی در بخش معدن جذب شده که تحقق آن مشروط بر رفع تحریم‌ها و توافق هسته‌ای خواهد بود.
اما از آنجایی که افغانستان به آب‌های آزاد راه ندارد، منطقه ویژه چابهار ایران برای صادرات موادمعدنی به بازارهای جهانی هدفگذاری شده است. اخیرا بر اساس همین ویژگی این بندر هیاتی تجاری از هند عازم ایران شد تا ارتباط این بندر با دریای عمان و اقیانوس هند را به بهترین فرصت سرمایه‌گذاری تبدیل کند. حتی بررسی‌ها نشان می‌دهد منابع آگاه هندی از احتمال تعیین یک شرکت خصوصی برای سرمایه‌گذاری مشترک برای توسعه بندر چابهار نیز خبر داده بودند.
با این وجود چابهار به عنوان مرکزی برای فولاد و صنایع معدنی بارها از نگاه فعالان حوزه سنگ‌آهن برای تبدیل شدن به منطقه‌ای برای هاب صادراتی سنگ‌آهن پیشنهاد شده در حالی که با خروج سرمایه‌گذاران هندوستان از افغانستان امکان دارد طرح‌های توسعه‌ای بندر چابهار با تغییراتی مواجه شود و خیز سرمایه‌گذاری در این منطقه از سوی این کشور بیشتر از گذشته شود. البته ممکن است شرکت‌های معدنی چین هم پس از توقف طرح‌های معدنی افغانستان و ناامیدی از فضای اقتصادی این کشور سراغ بندر چابهار و طرح‌های معدنی این منطقه بیاید که پیرو آن، جدیت همکاری‌های مشترک و سرمایه‌گذاری‌ها در طرح‌های توسعه‌ای مشروط به عملیاتی شدن تعهدات این کشورها است.
بدقولی هندی‌ها
این در حالی است که یعقوب جدگال، نماینده چاه‌بهار، نیک‌شهر و کنارک در مجلس در گفت و گو با اقتصادنیوز از بدقولی هندی‌ها در طرح توسعه چابهار خبر داده است. او با بیان اینکه مناطق آزاد چابهار از پتانسیل صادرات مواد معدنی برخوردار است، گفت: در حال حاضر قرار است شرکت هندی از بخش خصوصی این کشور در طرح توسعه بندر چابهار متمرکز شود و رفت و آمدهای هیات‌های تجاری این کشور افزایش یافته است.
نماینده چاه‌بهار، نیک‌شهر و کنارک در مجلس افزود: مشکلی در همکاری وجود ندارد و رفت‌و آمدهای هند به ایران نشان می‌دهد این منطقه برای سرمایه‌گذاری هند آمادگی لازم را دارد اما تنها باید قراردادهای و تعهدات دو طرف عملیاتی شود. زیرا هندی‌ها هنوز به وعده خود در این منطقه عمل نکرده‌اند و نیاز است حال که ایران آمادگی این سرمایه‌گذاری را دارد، هند هم از اهداف مورد نظر این طرح غافل نشود.
همچنین او با بیان اینکه خروج سرمایه‌گذاران هندی از افغانستان باعث می‌شود بیشتر از گذشته برای معادن ایران سرمایه‌گذار جذب شود، گفت: باید تنها شرط این همکاری‌های معدنی تولید محصولاتی باشد که توان رقابت در بازارهای جهانی با برندهای بزرگ را داشته باشد. زیرا تقویت صادرات اقتصاد را به سمت صادرات‌محوری می‌برد که در کنار آن اشتغال و شاخص‌های دیگر اقتصادی متحول خواهند شد.
با این وجود باید منتظر ماند انصراف شرکت‌های چینی و هندی از قراردادهای معدنی با افغانستان به دلیل تصاحب ذخایر معدنی از سوی داعش و وجود ناامنی‌ها، بخش معدن ایران راچگونه متحول می‌کند؟