درج قيمت هاي گزاف در ميوه فروشي‌هاي شهر و كاهش مصرف آن از سوي مردم چندي قبل و پس از گراني نوروزي ميوه صداي اعتراض حسن روحاني، رئيس جمهور را درآورد كه در نامه اي به اسحاق جهانگيري معاون اول خود از افزایش قیمت ۷۰ تا ۱۶۴ درصدی بعضی از میوه‌ها در روزهای آغازین سال گله کرد.
وزن ميوه در سبد خانوارهاي ايراني هرروز سبك تر از قبل مي شود. افزايش‌هاي لجام‌گسيخته قيمت ميوه به‌خصوص در ماه‌هاي اخير سبب شده تا بسياري از مردم كمتر از ماه‌ها و سال‌هاي قبل ميوه تهيه كرده و مصرف كنند كه اين مهم براي آينده سلامت جامعه ايراني خطر‌آفرين است.
به گزارش قانون، قيمت ميوه كه در سال‌هاي قبل عمدتا در شب عيد و برخي مناسبت‌هاي سال افزايش مي يافت، در ماه‌هاي اخير بدون هيچ بهانه اي، بيشتر و بيشتر شده است تا آنجا كه ديگر در مغازه‌هاي ميوه فروشي قيمت هاي دو سه هزار توماني يافت نمي‌شود. ميانگين قيمت ميوه در تهران از كيلويي هشت هزار تومان تجاوز كرده است. افزايش قيمت ميوه اما در حالي رخ مي دهد كه سهم ميوه در سبد خريد خانوار به طور محسوسي كاهش يافته و ايراني ها نسبت به قبل بسيار كمتر ميوه مي خرند و كمتر ميوه مي‌خورند. روزگاري نه چندان دور، وفور ميوه و قيمت هاي نازل آن سبب مي شد تا هميشه يخچال‌خانه‌هاي شهروندان پر از ميوه باشد اما در سال هاي اخير، قيمت هاي نجومي ميوه تقريبا يخچال اكثر شهروندان را تهي از ميوه يا حداقل از آن كرده است. زماني، دست پدرها وقتي خانه مي آمدند پر از پاكت هاي ميوه بود و در را با پا باز مي كردند و اكنون با قيمت هاي گزاف ميوه، پايي براي رفتن به خانه ندارد. گزارش ميداني خبرنگار «قانون» از ميوه فروشي ها و ميادين ميوه و تره بار تهران نيز حاكي از آن است كه ميل شهروندان براي خريد ميوه تنها به دليل گراني بي حد و حصر آن بسيار كم شده اما دولت براي آن تدبيري نمي‌انديشد.
اعتراض روحاني به جايي نرسيد
درج قيمت هاي گزاف در ميوه فروشي‌هاي شهر و كاهش مصرف آن از سوي مردم چندي قبل و پس از گراني نوروزي ميوه صداي اعتراض حسن روحاني، رئيس جمهور را درآورد كه در نامه اي به اسحاق جهانگيري معاون اول خود از افزایش قیمت ۷۰ تا ۱۶۴ درصدی بعضی از میوه‌ها در روزهای آغازین سال گله کرد و وی خواست تا از همین برهه از سال تمهیدی بیندیشد تا با تغییر شیوه خرید میوه وزارت جهاد کشاورزی قیمت میوه برای نوروز ۹۵ وضعیت بهتری را داشته باشد. جهانگیری هم به دنبال نامه رئیس جمهور طی نامه‌ای به رضا ویسه معاون هماهنگی و نظارت خود از وی خواست با برگزاری جلساتی با مسئولان وزارت صنعت و کشاورزی تا شهریور ماه برای تامین و توزیع میوه در نوروز سال ۹۵ چاره اندیشی کند. اما گراني قيمت ميوه تنها محدود به نوروز 94 نشد و در هفته هاي پس از آن و تا همين روزهاي اخير، شتاب قيمت ها ادامه يافت تا دولت كه در انديشه برنامه ريزي براي ميوه عيد 95 بود، در ماتم گراني ميوه تابستان 94 گير بماند.
آغاز گراني هاي جديد
استارت گراني ميوه در سال جاري همزمان با نوبر ميوه هاي بهارانه همچون «گوجه سبز و‌چاغاله‌بادام» زده شد. اما هنگامي كه شهروندان قيمت هاي 80 هزار توماني و 100 هزار توماني براي هر كيلو چاغاله را ديدند، گمان نمي كردند اين گراني دامان ساير ميوه هاي بهاري مثل توت‌فرنگي، گيلاس، آلبالو، زرد آلو و ... را نيز بگيرد و آنها مجبور شوند ميوه هايي كه تا يكي دو سال قبل حداكثر كيلويي سه تا چهار هزار تومان مي‌خريدند را در روزهاي پاياني بهار 94، 15 تا 20 هزار تومان بخرند. هم اكنون در ميوه فروشي هاي مركز شهر هركيلو زرد آلو 14 هزار تومان، گيلاس 18 هزار تومان، آلبالو 16 هزار تومان، توت فرنگي 12 هزار تومان به فروش مي رسد. قيمت هر كيلو سيب قندك نيز 14 هزار تومان، پرتقال والنسيا 9 هزار تومان، ليمو شيرين 14 هزار تومان و كيوي 8 هزار تومان است كه البته با توجه به نوع كيفيت ميوه ها، قيمت در مغازه ها به دفعات متغير مي شود.
كاهش خريد ميوه از سوي مردم
گفت وگوي «قانون» با برخي ميوه فروش هاي مركز تهران حكايت از آن داشت كه ميزان خريد ميوه توسط مردم از ميوه فروشي ها بسيار كاهش يافته و ديگر از خريدهاي 10 و 20 كيلويي ميوه خبري نيست. سال ها قبل، وفور ميوه و قيمت هاي مناسب آن سبب مي شد تا شهروندان به خريد سبدي يا صندوقي ميوه بپردازند تا آنجا كه دور ريز ميوه در منازل شهروندان زياد بود. اما گفته هاي ميوه فروشان تهراني حاكي است كه اكنون و به خصوص در ماه‌هاي اخير، شهروندان در خريد ميوه به دو تا سه كيلو قناعت مي كنند. خريد ميوه هاي دانه اي در شماري از ميوه فروشي هاي تهران رواج يافته و مردم عمدتا ترجيح مي دهند در خريد ميوه وسواس زيادي به خرج داده و خريد حداقلي داشته باشند. درخواست براي خريد 500 گرمي ميوه ها به خصوص آنها كه قيمت‌شان از 10 هزار تومان بالاتر است، تقريبا در تمامي ميوه‌فروشي‌هاي شهر ديده مي شود تا حتي به طور تزييني و نمادين نيز ميوه در منازل شهروندان وجود داشته باشد.
شلوغي ميادين شهرداري
اما در حالي كه قيمت هاي ميوه در ميوه‌فروشي‌هاي سطح شهر سر به فلك كشيده، گروهي از مردم رهسپار ميادين ميوه و تره بار شهرداري هستند تا شايد در آنجا ميوه را با قيمت مناسب تهيه كنند. قيمت ميوه در ميادين ميوه و تره بار حداقل 50 درصد از قيمت‌هاي سطح شهر پايين تر است و با آنكه كيفيت آن با ميوه مغازه هاي شهر برابري نمي كند اما نياز گروهي از شهروندان را تامين مي كند.
با اين حال، گفته‌هاي غرفه داران ميادين ميوه و تره بار شهرداري تهران نيز حكايت از كاهش خريد ميوه از سوي شهروندان دارد. يكي از غرفه داران ميدان ميوه‌و‌تره بار قزل قلعه (آل احمد) به خبرنگار «قانون» مي گويد: ميزان خريد ميوه از سوي مردم از سال گذشته روند كاهشي داشته است. با آنكه تعداد مراجعه كنندگان به ميادين ميوه و تره بار كم نشده و حتي بيشتر نيز شده است، اما مقدار ميوه‌اي كه شهروندان تهيه مي كنند بسيار كم و باعث شده است تا غرفه داران نيز ميوه كمتري را عرضه كنند. اين مسئله باعث زيان غرفه داران ميادين ميوه و تره بار نيز شده چرا كه فروش سال‌هاي قبل را ندارند و با كسر اجاره بهاي غرفه، چيز زيادي عايد غرفه داران نمي شود. «اعرابي» معاون بازرگاني سازمان ميادين ميوه و تره بار شهرداري تهران در اين باره به خبرنگار «قانون» مي گويد: به طور طبيعي با افزايش سطح عمومي قيمت‌ها و كاهش قدرت خريد، ميزان خريد محصولات مختلف كاهش مي‌يابد. اما به طور قطع نمي توان گفت كه ميزان فروش ميوه در ميادين نسبت به سال‌هاي قبل كاهش يافته است. وي اظهار مي دارد: همواره شهروندان نسبت به محصولاتي كه در ميادين ميوه و تره بار عرضه مي شود ، اطمينان دارند و چون نرخ نامه رسمي و مصوب براي انواع ميوه وجود داشته و از طرفي نظارت بر كيفيت محصولات مي شود، شاهد افزايش مراجعه مردم به ميادين ميوه هستيم. معاون سازمان ميادين ميوه و تره بار شهرداري تهران با اشاره به اينكه روزانه بالغ بر 500 هزار نفر از ميادين ميوه‌و‌تره‌بار خريد مي كنند، مي افزايد: سطح قيمت محصولات كشاورزي در ميادين ميوه فاصله اي زيادي با سطح شهر دارد و اين مهم سبب شده تا ميادين ميوه نقشي مهم در اقتصاد خانوارهاي تهراني داشته باشند.
ميوه لك‌دار مشتري دارد!
اما يكي از نكات قابل تامل در گزارش ميداني خبرنگار قانون از ميوه فروش هاي تهران، مراجعه شماري از شهروندان براي تهيه ميوه هاي به اصطلاح «زده دار» يا «لك دار» بود كه به گفته برخي مغازه داران، درخواست براي خريد اين گونه ميوه ها زياد است. بر اساس عرف رايج در ميوه فروشي ها، ميوه هاي لك دار يا له شده يك سوم قيمت ميوه هاي سالم به فروش مي رسد و از آنجا كه قيمت ميوه بالاست، شماري از شهروندان دنبال ميوه لك دار مي روند تا به نوعي شرمنده زن و بچه خود نشده و ميوه حداقلي به خانه ببرند! در چنين شرايطي كم توجهي مسئولان دولتي به وي‍ژه در حوزه وزارت كشاورزي و البته تعزيرات حكومتي سبب شده تا جولان قيمت در ميوه و تره بار ادامه يابد. تازه ترين گزارش بانك مركزي حاكي است كه در هفته اول خرداد ماه، در میادین زیر نظر شهرداری گیلاس عرضه نمی شد و پرتقال درجه یک و طالبی عرضه کمی داشت اما سایر اقلام میوه و سبزی تازه که تعدادی از آنها از نظر کیفی در مقایسه با سایر میوه فروشی ها متفاوت بودند، به نرخ مصوب سازمان میادین میوه و تره بار عرضه می شد.بر اين اساس، میوه فروشی های سطح شهر اقلام میوه و سبزی تازه را عرضه می کردند که در گروه میوه های تازه قیمت سیب زرد تخم لبنان معادل 0/4 درصد و طالبی 2/1 درصد کاهش اما بهای سایر اقلام این گروه بین 0/8 تا 9/4 درصد افزایش داشت. در گروه سبزی های تازه قیمت سبزی های برگی ثابت بود و بهای سایر اقلام این گروه بین 1/2 تا 11 درصد کاهش یافت.
صيفي به جاي ميوه
يكي از نكات بارز در اتفاقات اخير بازار ميوه، افزايش گرايش مردم به مصرف صيفي جات و تره بار به عنوان جايگزيني براي ميوه است. قيمت صيفي جات به نسبت ميوه بسيار پايين‌تر است و از اين رو، شهروندان بيش از قبل به خريد خيار، گوجه، كاهو، كلم و ... مي پردازند كه البته نوع سلامت صيفي جات نيز خود جاي سوال دارد! با اين حال، بازار فروش صيفي جات اين روزها داغ است و قيمت هاي آن نيز قابل تحمل. هم اكنون در ميادين ميوه شهر تهران هر كيلو بادمجان هزار و 600 تومان، باقلا سبز هزار و 500 تومان، خيار چنبر دو هزار تومان، خيار رسمي هزار و 800 تومان، كدو 900 تومان، كلم هزار تومان و گوجه فرهنگي هزار و 200 تومان عرضه مي شود كه اين محصولات سهم زيادي در سبد خريد شهروندان دارد.
افزايش قيمت سبزيجات و ميوه در ماه‌رمضان
تداوم روند افزايشي قيمت ميوه با توجه به نزديكي به ماه مبارك رمضان روزهاي تاريك‌تري را در انتظار بازار ميوه و خريد هاي مردم قرار داده است. در اين باره رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد گفته كه قيمت ميوه و تره‌بار را ميزان عرضه و تقاضا مشخص مي‌كند و از اين رو، افزايش قيمت سبزيجات و ميوه در ماه رمضان قطعي است. حسین ساكن اظهارداشته قيمت ميوه و سبزيجات را عرضه و تقاضا مشخص مي‌كند و طبيعتا با آغاز ماه مبارك رمضان و افزايش تقاضا براي سبزيجات و برخي از ميوه‌ها با افزايش قيمت آنها روبه‌رو خواهيم بود.وي با بيان اينكه طي سال‌هاي گذشته خرده‌فروشان قيمت ميوه و سبزيجات را بسيار افزايش مي‌داده‌اند، اظهاركرده كه «متاسفانه ساختار مناسبي در زمينه تعيين قيمت در خردهفروشيها وجود ندارد و به همين دليل در مواقعي كه تقاضا افزايش مي‌يابد شاهد افزايش قيمت توسط خرده‌فروشان هستيم.» در چنين شرايطي بايد منتظر ماند و ديد كه تصميمات دولتي مي تواند نجات بخش بازار ميوه باشد يا بايد منتظر خالي شدن سفره شهروندان از ميوه بود.