خروج اقتصاد ایران از رکود در نیمه اول امسال

پس از 9 فصل پیاپی رشد منفی اقتصادی که از فصل زمستان 1390 تا زمستان 1392 ادامه داشت، سرانجام در نخستین فصل سال‌جاری اقتصاد ایران به بهار خود رسید و رشد مثبت 4.4 درصدی را تجربه کرد. در دومین فصل امسال نیز با شیب ملایم‌تری رشد مثبت اقتصادی ادامه یافت و به 3.7 درصد رسید. اکنون تازه‌ترین آمار بانک مرکزی از میزان رشد اقتصادی کشور نشان دهنده رشد 4 درصدی اقتصاد در نیمه نخست سال‌جاری است که در مقایسه با نیمه نخست سال گذشته رقم خورده است.

بنابر گفته کارشناسان درصورتی که رشد اقتصادی دو فصل پی در پی منفی شود، اقتصاد کشور وارد رکود اقتصادی شده است. بدین ترتیب می‌توان گفت پس از 9 فصل رشد منفی و ثبت رشد مثبت قابل توجه حدود 4 درصدی در دو فصل پیاپی بهار و تابستان 93 اقتصاد ایران از رکود خارج شده است و بتدریج مراحل رونق اقتصادی را تجربه می‌کند. برپایه گزارش بانک مرکزی در فصل اول تا چهارم سال گذشته رشد اقتصادی کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن به ترتیب منفی 4.1، منفی 0.9 ، منفی 2.4 و منفی 1.9 درصد بوده است که در فصول اول و دوم سال‌جاری به ترتیب به 4.4 و 3.7 درصد افزایش یافته است.

بر اساس محاسبات مقدماتی و اولیه اداره حساب‌های اقتصادی بانک مرکزی، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه و به قیمت‌های ثابت سال 1383 در شش ماهه اول سال 1393 به 1022808 میلیارد ریال رسید که نسبت به رقم مشابه شش ماهه اول سال 1392 (983253 میلیارد ریال) به میزان 4 درصد رشد نشان می‌دهد.  از سوی دیگر در سمت تقاضای اقتصاد و بر اساس برآوردهای اولیه‌ای که در خصوص اقلام هزینه‌ای اقتصاد همچون مخارج مصرف نهایی خصوصی، مخارج مصرف نهایی بخش دولتی، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و صادرات و واردات در نیمه نخست سال 1393 به عمل آمده است، رشد اقلام هزینه‌ای فوق‌الذکر به ترتیب 3.7 ، 3.3 ، 15.8 ، 10.1، 4.5 درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل هستند. در مجموع، رشد هزینه ناخالص داخلی به قیمت بازار در نیمه نخست سال 1393 نسبت به دوره مشابه سال قبل 2/4 درصد افزایش یافته است. در این گزارش، رشد اقتصادی سه ماهه دوم (تابستان) امسال 3.7 درصد و رشد سه ماهه اول (بهار) 4.4 درصد برآورد شده است. رشد سه ماهه اول 0.2 درصد کمتر از رقم اولیه اعلام شده است. براساس گزارش بانک مرکزی تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه با احتساب نفت در شش ماه سال‌جاری 4 درصد بوده اما این نرخ بدون احتساب نفت، 5/3 درصد برآورد شده است. همچنین آمارها نشان می‌دهد نرخ رشد فصل دوم امسال نیز با احتساب نفت و بدون نفت به ترتیب 3.7 و 3 درصد بوده که نسبت به فصل بهار ( 4.4 و 4 درصد) روند کاهشی دارد.

 تمام گروه‌های مهم رشد مثبت داشتند

بانک مرکزی در گزارشی تحلیلی به روند رشد اقتصادی در شش ماه نخست سال‌جاری پرداخته و آورده است تمام گروه‌های عمده اقتصادی در استمرار روند فصل اول سال‌جاری در سه ماهه دوم سال‌جاری از رشد مثبت برخوردار بوده‌اند.تولید ناخالص داخلی در شش ماهه اول سال 1392 نسبت به رقم مشابه سال 1391، معادل 2.4 درصد کاهش یافته بود. بررسی‌های به عمل آمده در خصوص رشد اقتصادی فصل دوم سال 1393 دلالت بر آن دارد که بهبود حاصل در رشد اقتصادی فصل اول با شیب ملایم‌تری در فصل دوم نیز تداوم یافته است. در بررسی رشد ارزش افزوده بخش‌های مختلف این نکته حائز اهمیت است که تمام گروه‌های عمده اقتصادی (اعم از کشاورزی، نفت، صنایع و معادن و خدمات) در استمرار روند فصل اول سال‌جاری، در سه ماهه دوم سال‌جاری از رشد مثبت برخوردار بوده‌اند. این در حالی است که در فصل دوم سال 1392، بجز گروه کشاورزی، سایر گروه‌های عمده با رشد منفی ارزش افزوده مواجه بودند.

حسب روال معمول، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه رشد اقتصادی از منابع ‌آماری رسمی مربوط از قبیل وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نفت، طرح آماری کارگاه‌های بزرگ صنعتی (اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی)، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، وزارت نیرو و طرح‌های آماری فعالیت‌های بخش ساختمانی (اداره آمار اقتصادی بانک مرکزی) دریافت شده است. همچنین در گروه خدمات نیز متناسب با هر یک از فعالیت‌ها، از منابع آماری و شاخص‌های قیمت مرتبط با موضوع استفاده شده است. اطلاعات رشد ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی حاکی از ادامه روند بهبود و رونق نسبی در مقایسه با دوره مشابه سال قبل است. بررسی سهم فعالیت‌های مختلف اقتصادی در رشد تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که ارزش افزوده زیر گروه «نفت»، «صنعت»، «ساختمان» و «بازرگانی، رستوران و هتلداری» به ترتیب سهمی معادل 1، 0.6، 0.9 و 0.5 درصد، نقش عمده‌ای (3 واحد درصد) را در رشد 3.7 درصدی تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال 1383 در فصل دوم سال 1393 ایفا کرده‌اند.

بر اساس آمار ارزش افزوده چهار گروه اصلی کشاورزی، نفت، صنایع و معادن و خدمات به ترتیب 3.3، 7.7، 7.3 و 3.3 درصد محاسبه شده است. درمجموع همانگونه که انتظار می‌رفت در فصل دوم سال‌جاری نیز روند بهبود فعالیت‌های اقتصادی (با شتاب ملایم‌تری) استمرار یافته است. از آنجا که در سال 1392 رشد منفی اقتصادی از منفی 4.1درصد در فصل اول به منفی 0.9 درصد در فصل دوم تقلیل یافته بود. لذا ملایم‌ شدن آهنگ نرخ رشد اقتصادی بعد از فصل اول سال 1393 دور از انتظار نبود. در مجموع، بررسی اقلام برآورد شده در فصول مذکور، نشان‌دهنده ادامه روند رو به بهبود اقتصاد در شش ماهه اول سال‌جاری است.