داغ شدن تب اقامت در خارج از كشور، اخذ اقامت شينگن و تجربه زندگي در كشورهاي غربي باعث شده، اين روزها شهروندان ايراني رزومه تحصيلي و كاري خود را براي يافتن مسيري جهت دستيابي به دنياي فرنگ زير و رو كنند. به اين ترتيب، توسل به دانشگاه در ناكجاآبادهاي كشورهاي خارجي و تن دادن به اشتغال در بدترين شرايط به مثابه فرصت طلايي براي جوانان ايراني بود تا تجربه حضور در دنياي پر زرق‌وبرق خارج را به هر قيمتي در دفتر خاطرات زندگي خود ثبت كنند.
بهره‌مندي از نيروي انساني ايران، تنها سرمايه‌يي نبود كه كشورهاي خارجي را براي توسعه‌طلبي ارضا كند. البته نبايد ضعف مديريت مسوولان براي ايجاد فرصت‌هاي تحصيلي و شغلي در داخل مرزها براي شكل گرفتن چنين رويكردي در خارج از كشور را بي‌تاثير دانست. با اين حال، بهره‌برداري كشورهاي خارجي از ظرفيت ايران به سرمايه‌هاي انساني خلاصه نمي‌شد. اين‌بار، شعار اقامت با خريد ملك، راهكار جديد كشورهاي نوظهور اقتصادي براي سودجويي از سرمايه ايرانيان است.
گرچه اقامت در امريكا و گرفتن گرين‌كارت، نهايت آمال و آرزوي دوستداران زندگي در خارج كشور بود. اما هزينه بالاي اينگونه اقامت و طولاني بودن فرآيند آن دلايل كافي براي آن دسته از افرادي ريسك‌گريزي بود تا به اقامت در كشورهايي با شرايط راحت دلخوش باشند. بر اين اساس، اين راهكار، ترفندي براي كشورهاي نوپاي اقتصادي منطقه شد تا طي يك‌دهه در جذب سرمايه‌هاي ايراني رقابت كنند. مروري بر رونق ساخت‌وساز و توسعه دوبي حاكي از نقش پررنگ سرمايه‌گذاران ايراني در به ثمر رسيدن و تحقق اهداف مقامات دوبي است. با اين حال، در زمان بهره‌برداري از اين پيشرفت‌هاي اقتصادي، حق ايراني ازسوي شيخ‌نشين‌ها فراموش شد.
وعده‌هاي پوشالي اقامت در ازاي سرمايه‌گذاري و خريد ملك به مثابه داغي بر دل اين افراد به جا ماند تا لقاي اقامت در دوبي را به عطاي آن ببخشند. اما همچنان آروزي اقامت در كشورهاي خارجي به قوت خود باقي بود. به اين ترتيب، طي سال‌هاي اخير شبكه‌هاي ماهواره‌يي محل جولان سوداگران آذربايجاني و تركيه‌يي براي پركردن جاي اماراتي‌ها در رقابت بود. البته در اين ميدان رقابت مي‌توان شاهد تاخت‌وتاز كشورهاي اروپايي، كانادا و غيره بود. با اين حال، موقعيت كشورهايي همسايه ايران بهتر بود. چراكه هم نزديك ايران بود و هم ارزان‌تر. بنابراين، خريد ملك در كشورهاي همسايه دغدغه خريد ايرانياني شد كه تاب دوري از وطن و اقوام را نداشتند. از طرفي هم نمي‌خواستند تجربه خارج‌نشيني را از دست بدهند. به اين ترتيب، بررسي صحت و درستي اين دست تبليغات بهانه‌يي شد تا «تعادل» سري به يكي از اين شركت‌ها بزند كه شرايط اقامت در ازاي خريد ملك را فراهم مي‌كند.
اقامت 40 تا 45 روزه
شرط پيوستن تركيه به اتحاديه اروپا، فروش 10درصد املاك به خارجي‌هاست. اين به نقل از يكي از نمايندگان آژانس فروش املاك تركيه بود كه براي واحدهاي مسكوني و تجاري شهرهاي تركيه در ايران بازاريابي مي‌كرد. به گفته اين هموطن آذري، از سال2007 تركيه‌يي‌ها به اين فكر افتادند كه از اين شرط به‌عنوان يك فرصت جذب سرمايه استفاده كنند. به‌طوري كه درآمد حاصل از اين فروش املاك را در بخش‌هاي مختلف اقتصادشان سرمايه‌گذاري كنند. اين ايده زماني قوت گرفت كه تركيه به‌عنوان يكي از قطب‌هاي گردشگري منطقه، نياز چنداني براي تبليغات پتانسيل‌هاي خود جهت فراهم كردن شرايط مطلوب زندگي نداشت.
براساس اظهارات اين نماينده تركيه، خارجي‌ها مي‌توانستند در ازاي اخذ اقامت به‌راحتي در اين كشور زندگي كنند. درآمدهاي خود را در آنجا خرج كنند. البته در ازاي راه‌اندازي شركت بايد براي چهار شهروند تركيه‌يي شغل و خدمات بيمه‌يي فراهم كنند. اين درحالي بود كه پس از رونق بازار فروش املاك به خارجيان و تزريق سرمايه‌هاي خارجي به شهرها، شهرهاي كوچك تركيه از خدمات دانشگاه، فرودگاه‌هاي بين‌المللي و حتي خطوط راه‌آهن برخوردار شدند. به اين ترتيب، رقابت تنگاتنگ شركت‌هاي تركيه‌يي يا كشورهاي همسايه و اروپايي براي جذب سرمايه‌هاي خارجي بي‌دليل نيست. به‌طوري كه به گفته نماينده فروش املاك تركيه در ايران، آژانس‌هاي تركيه‌يي در طول فرآيند خريد همراه شما هستند و درصورت خريد ملك حاضرند هزينه اياب‌وذهاب فرد خريدار را بپردازند.
وي خاطرنشان كرد: درصورت خريد ملك، سند آن طي 3روز به‌نام شما زده مي‌شود. پس از رجوع به پليس امنيت، شما مقيم تركيه تلقي مي‌شويد. البته كارت اقامتتان طي40 تا 45روز (بستگي دارد به شهري كه ملك در آن قرار دارد) براي شما صادر مي‌شود. اين هموطن افزود: بنا بر ارز ايران، قيمت املاك تركيه از متري 5/2ميليون تومان آغاز شده تا 6ميليون تومان در شهرهاي كوچك و تا متري 20ميليون تومان در شهرهاي بزرگ ادامه دارد. با اين حال، در متدهاي جديد شهرسازي تركيه، درحال حاضر مجموعه‌سازي رواج يافته است. به‌طوري كه اين واحد به شكل يك سوئيت - هتل شامل خدماتي مانند سونا، جكوزي، استخر روباز و حمام تركيه و فروشگاه است. به گفته اين نماينده فروش املاك تركيه، دولت تركيه معادل 40درصد ارزش ملك خريداري شده وامي با بهره 76/11درصد با زمان بازپرداخت 5ساله مي‌دهد. جهت دريافت اين وام، فرد خريدار بايد در پرونده خود علاوه بر مداركي مانند سند ملك، مدارك ديگري مانند فيش حقوقي متناسب با ميزان بازپرداخت نزد سفارت تاييد كند و به بانك موردنظر ارايه دهد.
تجربه تلخ يك هموطن
تمام توضيحات اين نماينده با تضمين اين امر بود كه به هيچ‌وجه تجربه تلخ سرمايه‌گذاري دوبي براي ايرانيان تكرار نمي‌شود و دولت تركيه با اعطاي تسهيلات بانكي از خريداران حمايت مي‌كند. اما اظهارات يكي از هموطنان كه مي‌خواست اقامت تركيه را با خريد ملك به‌دست آورد، خلاف آن را ثابت مي‌كرد. به گفته اين فرد، سند ملك و كارت اقامت در ازاي آن زماني دراختيار خريدار خارجي قرار مي‌گيرد كه تمام اقساط وام بازپرداخت شود. در غير اين صورت واحد موردنظر در مالكيت دولت تركيه است و از اقامت هم خبري نيست.
توصيه يك كارشناس
مصطفي قلي خسروي، رييس سابق اتحاديه كشوري مشاوران املاك درخصوص ترويج چنين تبليغاتي در شبكه‌هاي ماهواره‌يي و جذب سرمايه‌هاي ايراني در كشورهاي همسايه در گفت‌وگو با ما خاطرنشان كرد: چنين مساله‌يي صحت دارد كه مي‌توان در ازاي خريد ملك اقامت گرفت. اما هموطنان بايد مراقب باشند كه تجربه تلخ سرمايه‌گذاري در دوبي را تكرار نكنند. چراكه باوجود هشدارهايي كه به آنها داد شد، اين افراد اموالشان را از دست دادند.
وي افزود: گرچه ظواهر امر حاكي از آنست كه اين اقامت به‌راحتي در ازاي خريد ملك اعطا مي‌شود. اما با ورود به جزييات مي‌توان دريافت كه فرآيند آن به اين راحتي‌ها نيست و مشمول ماده‌ها و تبصره‌هايي مي‌شود. تنها مي‌توان به اين افراد توصيه كرد كه به جزييات مساله و فرآيند دريافت وام و شرايط بازپرداخت آن بيشتر دقت كنند.
