«استفن جن»، اقتصاددان سابق در صندوق بين‌المللي پول معتقد است كه كاهش ذخاير ارزي جهان براي بازارهاي نوظهور چالش بزرگي است زيرا آنها اكنون نيازمند محرك‌هاي بيشتري هستند ضمن اينكه از هم‌اكنون بذر نوسانات آينده را كاشته است
گروه جهان
ذخاير ارزي بانكهاي مركزي كشورها پس از چند دهه افزايش به نظر مي‌رسد دوران افول خود را آغاز كرده است. به گزارش بلومبرگ، آمار كل ذخاير ارزي بانكهاي مركزي جهان پس از ركوردش در ماه آگوست ۲۰۱۴ ميلادي كه به رقم 12.3تريليون دلار رسيده بود در ماه مارس سال جاري به 11.6تريليون دلار كاهش يافت. به اين ترتيب جريان 5 برابري افزايش در ذخاير ارزي كه از سال 2014 آغاز شده بود فعلا متوقف شده است.
بر پايه اين گزارش در يك دهه گذشته ميانگين افزايش ذخاير ارزي جهان در سال ۸۲۴ ميليارد دلار بوده است. درحالي كه شايد درباره اين جريان كاهش مبالغه شده باشد زيرا تقويت ارزش دلار باعث كاهش ارزش ارزهاي ديگر مانند يورو شده است. با اين همه اين جريان تغييري را نشان مي‌دهد پس از آنكه بانكهاي مركزي -كه بسياري از آنها در ميان كشورهاي درحال توسعه مانند چين و روسيه قرار دارند- سالانه ميانگين 824 ميليارد دلار به ذخايرشان در دهه گذشته اضافه مي‌كردند.
كاهش حجم ذخاير ارزي جهان، فراتر از بازگرداندن نمادين دلار به نقش اصلي خود يعني واحد پولي مسلط و بي‌چون و چراي جهان، پيامدهاي احتمالي متعددي براي بازارهاي جهاني خواهد داشت. اين اتفاق، افزايش منابع مالي را براي اقتصادهاي نوظهور جهان دشوار كرده و رشد اقتصادي متزلزل كنوني را نيز به خطر مي‌اندازد. همچنين اين مساله مي‌تواند باعث افول ذخاير يورو در جهان شده و ميزان تقاضا براي اوراق قرضه امريكا را كاهش دهد. «استفن جن»، اقتصاددان سابق در صندوق بين‌المللي پول معتقد است كه كاهش ذخاير ارزي جهان براي بازارهاي نوظهور چالش بزرگي است زيرا آنها اكنون نيازمند محرك‌هاي بيشتري هستند ضمن اينكه از هم‌اكنون بذر نوسانات آينده را كاشته است.
چين دلارهايش را مي‌فروشد
شركت خدمات مالي و بانكداري «كرديت سوييس» با كنار گذاشتن اثرات ناشي از نوسانات ارزي، برآورد كرده كه كشورهاي درحال توسعه كه حدود دوسوم حجم ذخاير ارزي جهان را دراختيار دارند در سه‌ماهه آخر سال به‌طور خالص حدود 54ميليارد دلار از اين ذخاير را خرج كردند كه پس از بحران پولي جهان در سال 2008 ميلادي، بالاترين رقمي است كه كشورها از ذخايرشان خرج كردند. چين به عنوان دارنده بيشترين ذخاير ارزي جهان كه بزرگ‌ترين توليدكننده كالا در جهان نيز است در كاهش اين ذخاير نقش مهمي دارد زيرا بانك مركزي اين كشور براي جبران خروج ارزي خود و حمايت از يوان در برابر ساير ارزها، اقدام به فروش دلار كرده است. شاخص بلومبرگ از واحدهاي ارزي بازارهاي نوظهور طي سال گذشته در برابر دلار 15درصد كاهش را نشان مي‌دهد.
آمار بانك مركزي چين نشان مي‌دهد، حجم ذخاير ارزي اين كشور از 4000ميليارد دلار در ماه ژوئن به 3800ميليارد دلار در ماه دسامبر كاهش يافته است. همچنين طي سال گذشته، حجم تامين ارزي روسيه در ماه مارس به 361ميليارد دلار كاهش يافته است درحالي كه عربستان سعودي كه سومين دارنده ذخاير ارزي جهان پس از چين و ژاپن محسوب مي‌شود از ماه آگوست تاكنون 10ميليارد دلار از ذخاير ارزي خود را خرج كرده به‌طوري كه حجم ذخاير اين كشور اكنون به 721ميليارد دلار كاهش يافته است.
كاهش ارزش يورو
چنانكه «دويچه بانك» گزارش داده است، انتظار مي‌رود اين جريان با كاهش قيمت نفت و تضعيف رشد بازارهاي نوظهور ادامه يابد بنابراين كاهش جريان ورود دلار به كشور، بانكهاي مركزي را وادار مي‌كند تا از ذخاير خود استفاده كنند.
صندوق بين‌المللي پول در تاريخ 31مارس گزارش داد: سهم ذخاير يورو در سال 2014ميلادي حدود 22درصد كاهش يافت كه اين از سال 2002ميلادي تاكنون پايين‌ترين سطح ذخاير اين واحد پولي است درحالي كه حجم ذخاير دلار به بالاترين سطح خود در پنج سال گذشته يعني 63 درصد رسيده است. «جورج ساراولوس» رييس مركز تحقيقات ارز در دويچه بانك مي‌گويد: خاورميانه و چين دو منطقه مهمي به شمار مي‌آيند كه احتمالا طي سال‌هاي آتي با فشار مستمر ناشي از كاهش حجم ذخاير ارزي روبه‌رو خواهند شد و بانكهاي مركزي در اين مناطق ناچار به فروش يورو خواهند شد. اين درحالي است كه در سال جاري اعمال سياست‌هاي محرك پولي از سوي بانك مركزي اروپا براي جلوگيري از تورم منفي باعث شد تا ارزش يورو در برابر 29واحد از 31واحد پولي اصلي جهان كاهش يابد. ارزش اين واحد پولي در برابر دلار در ماه مارس به پايين‌ترين حد خود طي 12سال گذشته رسيد.
رشد اقتصادي كند مي‌شود
با آغاز بحران مالي در آسيا در اواخر دهه 90ميلادي، بانكهاي مركزي در اقتصادهاي نوظهور جهان صندوق ذخاير ارزي تاسيس كردند تا درصورتي كه دستيابي‌شان به سرمايه خارجي محدود شد، بتوانند بازارهايشان را حمايت كنند. آنها همچنين براي محدود كردن ترقي ارزش پولي خود، اقدام به خريد دلار كردند و بدين‌ترتيب منابع ارزي آنها از سال 2003ميلادي چهار برابر شد و حجم ذخاير دلاري آنها از 934ميليارد دلار به 4100ميليارد دلار افزايش يافت. اين حجم انباشت ذخاير ارزي سبب افزودن ذخاير پولي در نظام‌هاي مالي شد زيرا خريد هر دلار سبب ايجاد حجم متناظري از پول داخلي مي‌شود كه اين اقدام به تحرك اقتصاد كمك مي‌كند. اگرچه بانكهاي مركزي، راه‌هاي ديگري براي تزريق پول به نظام بانكي دارند، اينگونه اقدامات بدون پشتوانه افزايش منابع ارزي خارجي مي‌تواند منجر به ضعف بيشتر پول داخلي آنها شود كه اين يكي از تبعاتي است كه آنها هميشه مي‌خواهند از آن اجتناب كنند. آلبرت ادواردز يك پژوهشگر اقتصادي معتقد است كه اين موج‌ها در حجم ذخاير ارزي يكي از دلايل اصلي است كه شير سرمايه جهاني را باز و بسته مي‌كند.