روز پنج‌شنبه وزير امور خارجه ايران و مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا طي يك بيانيه مشترك اعلام كردند كه اتحاديه اروپا اعمال تحريم‌هاي اقتصادي و مالي مرتبط با هسته‌يي خود را خاتمه خواهد داد و امريكا نيز اجراي تحريم‌هاي مالي و اقتصادي ثانويه مرتبط با هسته‌يي را، همزمان با اجراي تعهدات عمده هسته‌يي ايران به‌نحوي‌كه توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي راستي‌آزمايي شود، متوقف خواهد كرد.
اين تصميم براي خودروسازان بزرگ ايران بسيار سرنوشت‌ساز است، زيرا از يك‌سو صنعت خودرو ايران مستقيما در فهرست تحريم‌ها قرار داشت و از سوي ديگر تحريم‌هاي مالي موجب شده بود تا اين صنعت در تامين قطعات و مواد اوليه وارداتي مورد نياز خود با مشكل مواجه شود. نمونه اين مشكلات قطع ارسال بسته قطعات پژو به ايران بود كه به جايگزيني قطعات چيني در محصولات اين برند و افت كمي و كيفي توليد خودروهاي آن در ايران انجاميد و توليد برخي خودروها مانند پژو207 را كاملا متوقف كرد. همچنين توليد محصولات رنو در خودرو لوگان (ال90) به حداقل ممكن و در مگان به صفر رسيد. در نتيجه اين وضعيت تيراژ خودروهاي داخلي به يك‌سوم ميزان قبل از تحريم رسيد و كارگران به‌صورت يك‌روز در ميان در كارخانه حاضر شدند. اين وضعيت تا زمان توافق ژنو ادامه داشت اما پس از آن صنعت خودرو جاني تازه گرفت و توليد خودرو در سال93 نسبت به سال92 رشد 64درصدي نشان داد.
ارتقاي سطح استاندارد آلايندگي خودروها از يورو4 در نيمه دوم سال گذشته و كاهش زمان وصول مطالبات قطعه‌سازان از 12ماه به 4ماه از ديگر تحولات صنعت خودرو در سال93 است. همچنين در سال93 گردش مالي صنعت خودرو 12ميليارد دلار بوده كه قرار است در سال1394 رشد 30درصدي داشته باشد و سهم اشتغال 12درصدي را نيز حفظ كند. اكنون صنعت خودرو ايران در سطح جهاني، در زمينه توليد سواري رتبه17 و در كل صنعت خودرو رتبه18 را داراست كه نشان‌دهنده بهبود 2 رتبه‌يي رشد اين صنعت در كشور است.
ايران‌خودرو
آمار توليد در گروه صنعتي ايران‌خودرو حكايت از توليد 557هزار و 956 دستگاه انواع خودرو سواري و وانت از ابتداي سال93 تا پايان بهمن دارد كه اين عدد نشان‌دهنده رشد 72درصدي نسبت به مدت مشابه سال پيش است. اما ارتقاي كيفي در ايران‌خودرو با وجود حركت‌هايي كه در اين راستا پس از توافق ژنو آغاز شده، هنوز به حدي نرسيده است كه براي مشتريان اين خودروساز به‌خوبي عيان باشد. در همين راستا بيش از 400پروژه بهبود كيفيت نيز در ايران‌خودرو تدوين شده كه 30درصد آن هنوز عملي نشده است. مهم‌ترين دستاورد ايران‌خودرو برخورداري از استاندارد زيست‌محيطي يورو4 كه كاهش مصرف سوخت 5تا 7درصدي را براي تمامي محصولات را به همراه داشته است. ايران‌خودرو همچنين در روزهاي پاياني اسفند1393 ضمن خداحافظي با وانت پيكان، توليد وانت آريسان را با روزانه 50دستگاه آغاز كرد كه تا ارديبهشت1394 به 150دستگاه افزايش خواهد يافت.
برنامه ديگر ايران‌خودرو، حمايت از تاسيس چندين شركت طراحي مجموعه خودرو با استفاده از منابع صندوق توسعه ملي تا سه سال آينده دارد. از اين تعداد، سه شركت در بخش طراحي بدنه خودرو خواهند بود كه ايران‌خودرو با استفاده از مشاوران خارجي، خريد محصول اين شركت‌هاي طراحي را تا پنج‌سال تضمين مي‌كند. در بخش قالب‌سازي نيز پنج شركت جديد تاسيس خواهد شد. ايران‌خودرو اعلام كرده است كه ضمن آموزش اين شركت‌ها، توليد پنج سال آنها را از شروع بهره‌برداري خريداري مي‌كند. در همين راستا، پنج شركت خصوصي نيز براي طراحي سيستم تعليق و 10شركت جديد قطعه‌ساز هم در همين بخش تاسيس خواهد شد. تاسيس پنج شركت توليدكننده قطعات گيربكس، 10شركت توليدكننده قطعات موتور، سه شركت براي ساخت‌تريم داخلي خودرو و يك شركت براي توسعه توانمندي‌ها در بخش الكترونيك خودرو نيز در برنامه ايران‌خودرو لحاظ شده است.
نخستين پلتفرم ايران‌خودرو نيز تا بهمن سال آينده آماده مي‌شود كه قواي محركه آن هم متعلق به ايران‌خودرو است. براي دومين پلتفرم نيز قرار است با شريك خارجي قرارداد بسته شود و روي پلتفرم دوم، خودروهاي هيبريدي و برقي نيز ساخته خواهد شد. در همين راستا، نخستين خودرو برقي هيبريد ايران‌خودرو تا 1.5سال آينده با كمك سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران ساخته خواهد شد. همچنين نخستين موتور ديزل سواري ايران‌خودرو در بهمن سال آينده به بازار عرضه مي‌شود كه ضمن كاهش 30درصدي مصرف سوخت و 25درصدي آلايندگي، 40درصد قدرت بيشتر نيز دارد. اكنون مي‌توان انتظار داشت توافق ايران‌خودرو با پژو و مذاكرات با رنو نيز در پرتو برداشته‌شدن تحريم‌ها روي كاغذ بيايد و علاوه بر ارتقاي محصولات توليد ايران اين برندها، شاهد توليد محصولات جديد آن در ايران نيز باشيم. به‌ويژه آنكه علاوه بر فرانسوي‌ها خودروسازان آلماني و امريكايي نيز گفت‌وگوهاي اوليه‌يي با ايران‌خودرو داشته‌اند كه ادامه آن را موكول به تحقق توافق هسته‌يي كرده‌اند.
سايپا
توليد خودرو تيبا در گروه خودروسازي سايپا تا پايان دي سال گذشته با افزايش 127درصدي نسبت به سال گذشته به عدد 70هزار و 537 دستگاه رسيد. اين ميزان افزايش توليد در حالي محقق شده است كه براساس برنامه‌ريزي‌ها، توليد خودرو روي پلتفرم ايكس100 كاهش يافته و به‌طور همزمان ظرفيت توليد با محصولات پلتفرم ايكس200 يعني تيبا و تيبا2 جايگزين شده است. در سايپا نيز ارتقاي كيفي نتوانسته همپاي اين ارتقاي كمي حركت كند و نارضايتي مشتريان از كيفيت محصولات به‌ويژه در پلتفرم ايكس100 بالا است كه البته تا پايان سال94 توليد محصول روي اين پلتفرم متوقف مي‌شود و در سال95 سايپا151 (وانت پرايد) تنها محصول توليدي اين خانواده خواهد بود. حال قرار است از همين ماه نخست سال، محصول جديد گروه خودروسازي سايپا با نام ساينا روي پلتفرم ايكس200 توليد و عرضه شود و طبق پيش‌بيني‌ها با ورود اين خودرو جديد، سهم بازار سايپا افزايش چشمگيري خواهد داشت. سايپا در 11ماهه سال1393 توانست با صادرات 20هزار دستگاه از محصولات خود نسبت به كل سال92 به رشد 50درصدي دست يابد. بر اين اساس، سايپا سهم 85درصدي از صادرات خودرو كشور دارد سايپا همچنين توانست تا پايان دي سال گذشته در حوزه توليد و صادرات قطعات يدكي با ثبت ركورد 4080دستگاه شاهد رشد 62درصدي نسبت به كل سال گذشته باشد.
در ديگر شركت‌هاي گروه خودروسازي سايپا نيز رشد شمارگان توليد قابل‌توجه بوده است؛ در 10ماهه سال93 توليدات شركت پارس‌خودرو 90 هزار و 927 دستگاه بوده كه در مقايسه با مدت مشابه در سال92 به رشد 85درصدي رسيده است. توليدات شركت مگاموتور نيز اعم از قواي محركه و... در 11ماه سال93 نسبت به مدت مشابه سال قبل با افزايش 28درصدي همراه بوده است. در همين حال، توليد خودرو در 10ماه سال93 نسبت به مدت مشابه در شركت سايپاكاشان با 50درصد رشد و در شركت بن‌رو با 78درصد رشد همراه بود. سايپا در سال آينده 7محصول جديد به بازار عرضه خواهد كرد كه غير از يك محصول (كيا سراتو)، بقيه با همكاري خودروسازان چيني خواهد بود. سايپا نيز برنامه توليد خودروهاي متنوعي را بر پايه پلتفرم ال90 مانند ساندرو يا بي90 (هاچ‌بك فيس‌ليفت‌شده تندر) و پارس‌تندر دنده اتوماتيك دارد كه اكنون امكان تحقق آن فراهم شده است و خودروهايي مانند مگان نيز به تيراژ بالاي توليد بازخواهند گشت. همچنين مذاكرات سايپا با ديگر خودروسازان اروپايي و كره‌يي از سر گرفته خواهد شد.
چشم‌اندازهاي دور و نزديك
علاوه بر برنامه‌ريزي براي رسيدن توليد خودرو به يك‌ميليون و 700هزار دستگاه در سال93، زمينه‌سازي براي رسيدن به اهداف توليد 3ميليون خودرو، ايجاد خط توليد خودروهاي بنزيني با استاندارد يورو5 و6 و با حداقل آلايندگي، طراحي و توليد صادراتي با مشاركت شركت‌هاي معتبر به ميزان 500هزار دستگاه خودرو، توليد ون چندمنظوره با ظرفيت 50هزار دستگاه خودرو، ايجاد خط توليد گيربكس‌هاي اتوماتيك بيش از 200هزار دستگاه با مشاركت شركت‌هاي خارجي، ايجاد خط توليد موتورهاي سبك ديزلي باتوجه به روند افزايشي مصرف در دستور كار است.
همچنين نوسازي و ايجاد خط توليد موتور ديزلي براي خودروهاي تجاري به‌ميزان 100هزار دستگاه، ارتقاي توان كمي و كيفي قطعات پليمري و كامپوزيتي خودرو و طراحي به توليد مجموعه‌هاي كنترلي و مديريت از نوع الكترونيكي خودرو نيز ازجمله برنامه‌هاي توسعه‌يي اين صنعت به‌شمار مي‌رود. توليد قطعات استراتژيك و ايجاد مراكز آزمون و تست خودرو از ديگر سياست‌هاي اين صنعت براي دستيابي به محصولات مشترك در كلاس استاندارد جهاني صادرات خودرو و قطعات است. با وجود 1200 قطعه‌ساز و مجموعه‌ساز در كشور و زيرساخت‌هاي زنجيره تامين كشور، ارتقاي سطح تكنولوژي و ابرقطعه‌سازها بسيار ضروري است كه تنها راه آن سرمايه‌گذاري مشترك با قطعه‌سازان خارجي است. در راستاي جذب سرمايه‌گذاري خارجي نيز مشوق‌هاي مالياتي شامل 50درصد بخشودگي مالياتي براي سرمايه‌گذاراني كه بتوانند 30درصد محصول را صادر كنند در نظر گرفته مي‌شود.
دستيابي به جايگاه نخست خودرو در منطقه، رتبه5 آسيا، رتبه11 جهان، توليد حدود 3ميليون دستگاه خودرو سبك سواري و وانت و صادرات حداقل يك‌ميليون دستگاه خودرو به بازارهاي هدف و تامين حداقل 25ميليارد دلار ارزش توليد قطعات توسط سازندگان داخلي ازجمله اهداف سياست‌هاي چشم‌انداز 1404 است. همچنين صادرات 5 تا 6ميليارد دلار قطعه توسط سازندگان داخلي به بازارهاي خارجي و توليد 120هزار دستگاه خودرو تجاري و صادرات 30هزار دستگاه خودرو تجاري به بازارهاي هدف از ديگر اهداف بلندمدت صنعت خودرو است.