آنهايي كه با فاصله چند ساله به اينجا سفر كرده باشند تغيير را از همه بهتر حس ميكنند، تغييري كه براي به نتيجه نشستن آن عرقهاي زيادي بر پيشاني نشسته است، بر پيشاني حسين كارگر بيستوچند ساله مسجدسليماني كه چند ماه قبل با او صحبت كردم و بر پيشاني بيژن زنگنه وزير كهنه كار نفت كه شب قبل از افتتاح راجع به شايعاتي كه افتتاح را پوشالي ميدانند، ميگويد: «من آنقدر وزير بودهام و افتتاح داشتهام كه اكنون تنها هدفم عزت و سربلندي كشور و مردم باشد. » بله اينجا عسلويه است، پايتخت گازي ايران كه نخستين بار در سال ٦٨ كشف شد و مسيري پر پيچ و خم را تا امروز طي كرد. تا امروزي كه حسن روحاني رياستجمهوري براي افتتاح آن راهي عسلويه شد و بعد از بازديد هوايي به همراه وزير نفت اين فاز را افتتاح كرد. براي من بعد از چندين بار سفر و بازديد از فازهاي گازي هنوز زيبايي شبهاي اين منطقه آن قدر جذابيت دارد كه در اوج خستگي دوربين به دست شوم و بخشهايي از آن را براي خود ثبت كنم. فاز ١٢ از منظر زيباييشناسي عروس منطقه است؛ عروسي كه طبق اظهارات وزير نفت تا امروز 7.5ميليارد دلار سرمايهگذاري مستقيم در آن صورت گرفته است و سالانه 6 تا 9ميليارد دلار درآمد براي كشور خواهد داشت. در آستانه پنجاهوچهارمين سالگرد ملي شدن صنعت نفت بزرگترين طرح تاريخ اين صنعت كه زنگنه آن را «ملي شدن دوباره» ميخواند افتتاح شد.
با افتتاح اين فاز كه شامل ٣ فاز متعارف است ٧٠ميليون مترمكعب به توليد گاز كشور افزوده شد. با اين افتتاح حدود يكسوم فازهاي اولويتبندي شده وزارت نفت به نتيجه رسيدند. بيژن زنگنه در شب قبل از افتتاح در جمع خبرنگاران درحالي كه آثار شعف در چهرهاش ديده ميشد در اين باره گفت: درحالي كه براي امسال وعده افزايش توليد ١٠٠ميليون متر مكعبي داده بوديم از تعهدات خود نيز جلو زده و به توليد ١٢٥ميليون مترمكعبي دست پيدا كرديم. او ادامه داد: «در آغاز كار من ١٧ طرح نيمه تمام وجود داشت كه ما تصميم گرفتيم ٧ فاز متعارف را در اولويت قرار دهيم. اين فازها شامل ٣ فاز متعارف در فاز ١٢، فازهاي ١٧ و ١٨ h و ١٥ و ١٦ بودند كه به ترتيب اواخر بهار و تابستان افتتاح كامل خواهند شد.» معاون مهندسي وزير نفت در مصاحبه با «تعادل» اين فاز را «ايرانيترين فاز پارس جنوبي» ناميد. مدير امور بينالملل وزارت نفت معتقد است با افزايش توليد هر چه بيشتر ما در مذاكرات موفقتر خواهيم بود و در بازار حرف بيشتري براي گفتن خواهيم داشت. قائممقام شركت ملي صنايع پتروشيمي نيز از زمينهساز شدن افتاح فاز 12 براي احداث يك مجتمع پتروشيمي كه براي كشور سالانه 2ميليارد دلار درآمد خواهد داشت به ما خبر داد.
بيژن زنگنه وزير نفت در مراسم افتتاح فاز 12 با بيان آنكه تاكنون 5.7ميليارد دلار براي اجراي طرح توسعه فاز 12 سرمايهگذاري شده است، گفت: «در آستانه پنجاهوچهارمين سالگرد ملي شدن صنعت نفت شاهد افتتاح فاز 12 پارس جنوبي كه بزرگترين طرح صنعت نفت است، هستيم.» وي افزود: «خيلي خوشحالم كه در محضر رييسجمهور شاهد افتتاح اين طرح عظيم هستيم.» وي افزود: «اين طرح كه در شرايط سخت تحريمها اجرا شده نشان ميدهد ما ميتوانيم در شرايط سخت نيز كارها را پيش ببريم.» وي اضافه كرد: «در زمان تحويل گرفتن وزارت نفت، 17 فاز نيمه تمام در پارس جنوبي وجود داشت كه اقدام به اولويتبندي آنها كرديم و به اين ترتيب فازهاي 12، 15، 16، 17 و 18 در اولويت تكميل قرار گرفتند. » زنگنه تصريح كرد: «ما قصد داشتيم در سال 93 حدود 100ميليون مترمكعب به توليد گاز كشور اضافه كنيم اما از طريق عزم ملي و جهادي توانستيم اين رقم را تا 125 مترمكعب افزايش دهيم.»
وي گفت: «خيليها فكر نميكردند ما بتوانيم توليد را افزايش دهيم چرا كه پالايش گاز بسيار زمانبر است اما من به نمايندگي از مديران و كاركنان ميگويم كه افزون بر ٧٥ميليون مترمكعب توليد در فاز ١٢ مجموع توليد در فازهاي ١٥، 16، 17 و 18 معادل ١٢٥ميليون مترمكعب بوده است»
مرد شكستن تحريم هستيم
زنگنه با اشاره به سختي اين كار در شرايط تحريم گفت: «من از سالها كار كردن در جهاد سازندگي آموختم كه در برابر مشكلات عقب ننشينم. در اين پروژه تمامي همكارانم از پيمانكاران تا بدنه نفت همه تلاش كردن و در برابر مشكلات ايستادند. ما نه در شعار بلكه در عمل نشان داديم كه مرد شكستن تحريم هستيم.» همراه با اين سخنان غرورآفرين وزير نفت، حاضران در سالن به وجد آمده و او را تشويق كردند.
وي درخصوص لغو برنامه افتتاح فاز 12 در اوايل اسفندماه، گفت: «بهدليل آنكه رييسجمهوري همزمان برنامه ديگري داشت و شرايط جوي منطقه نامناسب بود، اين برنامه لغو شده بود.» زنگنه افزود: «برخي رسانههاي خاص سعي كردند آماده نبودن فاز 12 را به عنوان دليل لغو مطرح كنند كه ادعاي درستي نبود.» زنگنه خاطرنشان كرد: «حتي يك روزنامه خاص نوشته بود كه واحدهاي اتان و ال.پي.جي فاز 12 آماده نيست كه بايد پاسخ داد در قرارداد اصلي راهاندازي قرار نبوده كه واحدهاي اتان و ال.پي.جي وجود داشته باشد.»
وزير نفت گفت: «براي تكميل فازهاي نيمه تمام پارس جنوبي به 20ميليارد دلار سرمايهگذاري نياز داريم كه قرار است بخشي از آن از طريق صندوق توسعه ملي، درآمدهاي ميدان گازي پارس جنوبي و صرفهجويي حاصل از مصرف فرآوردههاي نفتي تامين شود.» وي با بيان آنكه در صورت تامين منابع مالي پرونده پارس جنوبي تا سه سال آينده بسته ميشود، افزود: «پس از توسعه پنج فاز اولويتدار فعلي توسعه فازهاي 19، 20 و 21 در اولويت قرار ميگيرد.»
زنگنه با اعلام آنكه آمادگي داريم چه در دوران تحريم و چه پس از آن با شركتهاي چيني همكاري كنيم، خاطرنشان كرد: «همكاري با چين يك تصميم راهبردي است كه قصد توسعه آن را داريم. » وزير نفت تصريح كرد: «شركتهايي كه در تحريم با ما كار كردند در شرايط پس از تحريم نيز در اولويت همكاريها قرار دارند.» وزير نفت گفت: «با افزايش توليد گاز قصد داريم ضريب گازرساني را از 87 به 97درصد جمعيت ايران گسترش دهيم.» زنگنه خاطرنشان كرد: «علاوه بر تركيه و عراق قصد داريم به جمهوري آذربايجان، افغانستان، پاكستان و كشورهاي جنوب خليح فارس گاز صادر كنيم.» وي در مورد صادرات گاز به پاكستان، اظهار داشت: «پاكستان اعلام كرده كه به دليل تحريم نميتواند خط لوله صادرات گاز را احداث كند اما ايران طبق قرارداد خط لوله را تكميل و علاوه بر صادرات، از آن براي گازرساني به سيستان و بلوچستان نيز استفاده ميكند. » زنگنه خاطرنشان كرد: «بحث جريمه و ساير مفاد قرارداد بر سر جاي خود قرار دارد و اعلام كردهايم كه براي تغيير قرارداد بايد گفتوگو شود.»
بيژن زنگنه با اشاره به اينكه ميزان برداشت ايران از ميدان به موازات قطر به انتظارات و توقعهاي مردم خواهد رسيد گفت: « از همه كاركنان و كارگران و مديران و همچنين از مهندس وزيري هامانه نوذري و ميركاظمي و رستم قاسمي بابت خدماتشان در اين فاز تشكر ميكنم.» وي ادامه داد: «وظيفه خود ميدانم از مردم منطقه تشكر كنم.» وزير نفت در پايان با اشاره به اينكه هيچ كس حق ندارد اين طرح را به نام خود تمام كند گفت: «فاز ١٢ نماد خودباوري صنعت نفت و ملي شدن آن را به مردم تقديم ميكنم.»
توليد گاز معادل 5. 8 ميليون بشكه نفت
ركنالدين جوادي مديرعامل شركت ملي نفت ايران در اين مراسم اظهار داشت: «امسال ما موفق شديم 107ميليارد مترمكعب گاز تامين كنيم كه در توسعه پاياني به ٢٥٠ميليارد خواهد رسيد.» وي در وصف اهميت پارس جنوبي گفت: «در توسعه نهايي در سال ٩٦ ارزش برداشت از ميدان گازي پارس جنوبي معادل 5.8ميليون بشكه نفت خام خواهد بود و اين درحالي است كه در بهترين حالت ميزان توليد نفت كشور معادل پنجميليون بشكه پيش بيني شده است.» جوادي با بيان اينكه ارزش اين گاز در توسعه نهايي سالانه معادل 107ميليارد دلار با احتساب نفت 60 دلاري خواهد بود، خاطرنشان كرد: «متاسفانه بخش زيادي از اين مبلغ به دليل ارزانفروشي و پرداخت يارانه به خزانه واريز نميشود.» مديرعامل شركت ملي نفت اظهار كرد: «اين گاز را با قيمت يك ريال به شركت گاز ميدهيم تا بتواند آن را 120 تومان به فروش برساند و 90 تومان بابت يارانه پرداخت كند.»
وي با بيان اينكه براي توسعه و بهرهبرداري از اين فاز 145ميليون نفر ساعت تاكنون كار كردهاند، اضافه كرد: «طراحي فاز 12 براساس سه فاز استاندارد صورت گرفته به گونهيي كه هر فاز 28ميليون مترمكعب گاز ترش و 25ميليون مترمكعب گاز شيرين توليد ميكند.»
جوادي با اشاره به حضور رييس سازمان محيط زيست در مراسم افتتاح پروژه فاز 12 خاطرنشان كرد: «اين پروژه براساس ملاحظات زيست محيطي طراحي شده و ميزان تفكيك گوگرد در آن معادل 99.8 درصد است و در واقع اين پالايشگاه يكي از پاكترين پالايشگاههاي كشور به شمار ميرود.»
مديرعامل شركت ملي نفت با اشاره به اينكه 70درصد واحد گوگردزايي راهاندازي شده است خاطرنشان كرد: «سرمايهگذاري اوليه براي اين فاز 4ميليون دلار پيشبيني شده بود اما در مجموع به دليل طولاني شدن پروژه و تحريمها ميزان سرمايهگذاري مستقيم به بيش از 7.5ميليارد دلار رسيده و با توجه به طولاني شدن پروژه جمع سرمايهگذاريهاي مستقيم و غير مستقيم با احتساب سود پيمانكار معادل 12ميليارد دلار بوده است.» وي در ادامه به بهرهبرداري از سكوي اول اين پروژه در بهمن ماه سال 92 اشاره و اظهار كرد: «سكوهاي B و C در تير ماه سال جاري تكميل و حمل شد و با ركورد 6ماه نصب و راهاندازي دي و بهمن ماه سال جاري به بهرهبرداري رسيد كه اين امر در حوزه فلات قاره ايران بيسابقه است.» جوادي با بيان اينكه طي 18 ماه گذشته و در دولت يازدهم حدود 1.2 ميليارد دلار به اين پروژه تخصيص داده شده كه شتاب در اجراي پروژه را در پي داشته است، خاطرنشان كرد: «تاكنون 12ميليون بشكه ميعانات گازي از اين فاز توليد شده كه 11ميليون بشكه صادر شده است.» مديرعامل شركت ملي نفت ميزان گاز تحويلي اين فاز به شبكه را 9 ميليارد متر مكعب اعلام و خاطرنشان كرد: «اميدواريم در سال 94 همهترينها مورد استفاده قرار گيرد كه 6 تا 9ميليارد دلار براي كشور ارزش افزوده خواهد داشت.»
افتتاح فاز 12 تمام مديران نفتي را گرد هم آورده بود و همه مديران هم با توجه به خوشايند بودن اين اتفاق سر حوصله بودند و به اين ترتيب فرصت مناسبي پيش آمد تا با آنها درباره افتتاح اين فاز و تاثير آن بر حوزه كاريشان گپي بزنيم.
ايرانيترين فاز پارس جنوبي
سيد عماد حسيني معاون وزير نفت در امور مهندسي درباره افتتاح فاز 12 به «تعادل» گفت: «فاز 12 نتيجه عملكرد بدنه وزارت نفت در دورههاي مختلف بوده است و بعد از روي كار آمدن دولت جديد با توجه به پيشرفت فيزيكي اين فاز و مشترك بودن آن با قطر در اولويتهاي وزارت نفت قرار گرفت.» او ادامه داد: «باتوجه به اينكه فاز در مراحل نهايي بحث تجهيزات دوار و فرآيندهاي پيچيده مهندسي را داشت سختي به خصوصي به همراه آن بود كه با توجه به پيگيريهاي مستمر به نتيجه رسيد.» حسيني فاز 12 را با توجه به اعمال تحريمهاي ظالمانه «ايرانيترين» فاز پارس جنوبي قلمداد كرد. او معتقد است مجموعه پيمانكاراني كه در اين فاز فعاليت داشتند عملكرد قابل قبولي از خود نشان داده و يكي از ماندگارترين كارها در شرايط تحريم را انجام دادند كه بايد از تجربه آن در فاز 12 استفاده شود.
توان توليد بالاتر، قدرت مذاكره بيشتر در بازار
محسن قمصري مدير امور بينالملل وزارت نفت و مسوول فروش نفت ايران در پاسخ به اين سوال كه افتتاح فاز 12 با اين ظرفيت توليد چه تاثيري بر وضعيت ايران در بازارهاي جهاني خواهد گذاشت و مواضع ايران را تا چه اندازه قويتر خواهد كرد گفت: «من از آقاي رستم قاسمي وزير اسبق نفت نقل قول ميكنم كه جايي گفته بودند اگر ما ظرفيت توليد 5ميليون بشكه نفت را داشتيم غرب نميتوانست با ما اين برخورد را داشته باشد چرا كه حذف يك قدرت توليدي بزرگ از بازار ساده نيست.» او در ادامه گفت: «توليدكننده كوچك راحت از بازار حذف ميشود و هر چقدر توان توليدي ما بالاتر باشد حرف بيشتري براي گفتن داريم و در مذاكرات نيز موفقتر خواهيم بود.»
فاز 12 زمينهساز درآمد 2ميليارد دلاري در صنعت پتروشيمي
مجتمعهاي پتروشيمي در چند كيلومتري كنگان اما بيش از همه در انتظار توليد گاز هستند و قطعا افتتاح فاز 12 بر عملكرد آنها تاثيري جدي خواهد داشت. پيوندي قائم مقام شركت ملي صنايع پتروشيمي در اين باره به «تعادل» گفت: «فاز 12 يكي از منابعي خواهد بود كه حجم زيادي خوراك براي صنعت پتروشيمي فراهم خواهد كرد. پروژه بعدي c2 (واحدهاي بازيافت گوگرد) ريكاوري فاز 12 است كه توسط صندوق توسعه نفت اجرا خواهد شد.»
او افزود: «اكنون كارهاي اجرايي اين پروژه آغاز شده است كه در اصل يك نوع مشابه مجتمع پتروشيمي پارس است و چيزي در حدود 2ميليون تن اتيلن به ظرفيت توليد كشور اضافه خواهد كرد.»
قائم مقام شركت ملي صنايع پتروشيمي ادامه داد: «همچنين 1/5ميليون تن گاز مايع كه باز هم ميتوانند خوراك پتروشيميها شوند در اين مجتمع توليد خواهد شد.» او در پاسخ به اين سوال كه اين پروژه تا چه ميزان درآمدزايي براي كشور خواهد داشت گفت: «اين پروژه بعد از به نتيجه رسيدن سالانه حدود 2ميليارد دلار افزايش درآمد براي كشور خواهد داشت.»