سال گذشته مدیران صنعت بیمه با امضای تفاهمنامهای در سندیکای بیمهگران عهد کردند که هرگونه تخفیف مازاد در بیمه شخص ثالث ممنوع است و شرکتهای بیمه نمیتوانند تخفیفی بیش از حق بیمههای تعرفه مصوب دولت و تخفیفهای ابلاغی بیمه مرکزی به مشتریان ارایه دهند. هدف سندیکای بیمهگران از ممنوعیت تخفیف مازاد روی بیمه شخص ثالث، جلوگیری از کاهش بیش از اندازه نرخهای غیرواقعی دولت بود.
از همان ابتدای توافق برخی شرکتها توافقنامه را رعایت نکردند و مجددا تخفیفهای شخص ثالث را از سر گرفتند. حالا بعد از گذشت یکسال همه شرکتهای بیمهای به کارزار تخفیف در بیمه شخص ثالث پیوستهاند. شرکتهای بزرگ مدعی هستند این کوچکترها بودند که بازی را بههم زدند و ما را ناچار به از سرگیری تخفیفها کردند. بهتازگی شرکت بیمه ایران بهعنوان تنها شرکت دولتی و بزرگترین آنها در بازار، فهرست بلندبالایی از تخفیفات را در رشته شخص ثالث اعمال کرده است. برخی بیمهگران از اقدام شرکت بیمه ایران در شکستن عهدنامه حمایت میکنند و برخی دیگر معتقدند با توجه به زیان سنگین بیمه ایران و رشد پرتفوی، این عملکرد را در قامت دامپینگ میدانند و بس.
ابراهیم کاردگر مدیرعامل شرکت بیمه آسیا در گفتوگویی درخصوص تخفیفات ویژه بیمه ایران در رشته ثالث میگوید: بیمه ایران تنها شرکتی بود که ١٠ماه در برابر کاهشقیمت شخص ثالث مقاومت کرد و تخفیفی اعمال نکرد. وی نوک پیکان اتهامات را بهسوی شرکتهای خصوصی کوچک نشانه میگیرد و با لفظ «شرکتهای ریز» میگوید: این شرکتها در بازار انحراف ایجاد کردند؛ وقتی بیمه خصوصی کوچک روی شخص ثالث تخفیف میدهد معلوم است که بیمهگذار هم بیمهنامه خود را به آن شرکت میبرد. بیمه آسیا و دانا و ایران ١٠ ماه در عدم تخفیف بر بیمه شخص ثالث مقاومت کردند اما وقتی دیدند بازار را از دست میدهند، مجبور شدند که روی شخص ثالث تخفیف اعمال کنند. او به هیچوجه اقدام اخیر بیمه ایران را نرخشکنی و دامپینگ تلقی نمیکند و اتفاقا میگوید: ما خودزنی نکردیم بلکه براساس آنالیز ریسک، تخفیف دادیم.
کاردگر بار دیگر اما تاکید میکند شرکتهای ریز دلشان میخواهد که تخفیفها را آنها بدهند و ما دسترویدست بگذاریم و بنشینیم تا آنها بازار را از ما بگیرند. وقتی بیمه ایران ٤٣درصد بازار را در دست دارد و بهعنوان «رهبر» در بازار شناخته میشود باید شرکتهای کوچک از این شرکت در بازار تبعیت کنند، اما شرکتهای ریز ١٠ماه است که این مسایل را رعایت نمیکنند. وی همچنین روی این مساله پافشاری میکند: مقام ناظر باید نظارت را همراه با دخالت روی عملکرد شرکتهای خصوصی اعمال کند. تاکنون همه نظارتها روی بخشهای دولتی بوده و همین مساله موجب شده تا شرکتهای خصوصی در بازار هر کاری که میخواهند، انجام دهند. مسعود حجاریان، مدیرعامل انجمن حرفهای صنعت بیمه به «شرق» میگوید: از نظر حقوقی، تخفیف روی بیمهنامه مجاز است اما شرکتی که تخفیف میدهد، باید قادر به تضمین تعهدات بلندمدت خود باشد. اگر شرکتی توان ادای تعهداتش پایین است، در مرز زیاندهی قرار دارد، از ذخایر کافی برخوردار نیست یا سرمایه کافی برای ریسکهای بهعهدهگرفته، ندارد، باید این محاسبات بهصورت شفاف در اختیار مقام ناظر قرار بگیرد تا جلوی صدور بیمهنامه با قیمتهای پایین گرفته شود.
او صراحتا میگوید: اگر یک شرکت کوچک با توانمندی بالا حاضر به تخفیف شد، بدان معناست که با استفاده از تواناییهای مالی خود میتواند تعهدات آتی را جبران کند؛ این اشکالی ندارد. باید به شرکتی که دارای توانایی مالی است؛ اجازه داد که برای برخی از مشتریان خود تخفیف قایل شود، فقط نباید تعهدات آینده آن تحتالشعاع قرار بگیرد. این کارشناس صنعت بیمه بر این اعتقاد است که اگر یک شرکت کوچک تخفیف اعمال کرد، دلیلی ندارد که شرکتهای بزرگ بیمهای هم پشتسر آن شرکت تخفیف بدهند. از آنجایی که آنها لیدر بازار محسوب میشوند امکان دارد که بازار بههمریخته شود. مدیرعامل انجمن حرفهای صنعت بیمه با بیان اینکه بازار بیمه انحصاری و متکی به لیدر است، میافزاید: شرکتهای بزرگ بیمهای اشتباه کردند که پیرو کوچکها شدند؛ آنها باید مستقل میماندند، چون نرخ آنها موجب تبعیت اجباری شرکتهای دیگر میشود. او در ادامه اظهارات خود به آمار بیمه مرکزی اشاره کرده و اعلام میکند: پرتفوی برخی شرکتهای بزرگ دولتی ١٦درصد افزایش پیدا کرده، درحالیکه توانگری آن شرکتها ٨٢درصد است و باید پرتفوی خود را کاهش میدادند. توانگری شرکتهای بیمهای بزرگ سابق زیر استاندارد است، وقتی پرتفوی شرکتهای بزرگ زیادتر هم شد، چطور میتوانند بگویند ما مقاومت کردیم که تخفیف ندهیم. مگر پرتفوی خود را از دست دادند؟ وقتی شرکتهای بزرگ با قیمت بالا در فروش بیمهنامه رشد هم دارند، دیگر چه معنایی دارد که تخفیف اعمال کنند.
وی همچنین بر کاهش سهم بیمه ایران در بازار تاکید میکند و میگوید: کاهش سهم بیمه ایران یک اجبار است؛ چون اگر این انحصار کنترل نشود، رقابت حاصل نمیشود. حجاریان با بیان این تعریف از نرخشکنی و دامپینگ که فروش پایینتر از قیمت تمامشده به معنای نرخشکنی است و دامپینگ یعنی شرکتی با توانمندی بالا، نرخها را پایین میآورد تا رقبا را از بازار خارج کند، تخفیفهای شرکتهای بزرگ و قدیمی بیمهای را مصداق بارزی از نرخشکنی توصیف میکند. به دیدگاه او، وقتی بخش خصوصی تخفیف میدهد، در حال جذب مشتری است پس سود نمیبرد و زیان هم میکند تا بتواند در آینده از جذب مشتریان سود به دست بیاورد ولی وقتی بخش دولتی در بازار نرخشکنی، ارزانفروشی و مفتفروشی در پیش میگیرد، از منابع ٧٠ساله دولت این نرخشکنی را پرداخت میکند. از طرفی رسول تاجدار، مدیرعامل شرکت بیمه البرز در گفتوگو با «شرق» در مورد تخفیفات شرکت بیمه ایران در بیمه شخص ثالث، ضمن اشاره قانونی به این نکته که هیچ منعی برای تخفیف در رشته بیمه شخص ثالث وجود ندارد و دولت در بیمه ثالث سقف تعیین کرده نه کف، میگوید: محدودیتی برای ارزانفروشی وجود ندارد اما برای گرانفروشی محدودیت وجود دارد.
وی درخصوص تخفیفات ویژه و جدید شرکت بیمه ایران میگوید: بررسی عملکرد شرکت بیمه ایران نیازمند نگاه عمیقتری است، بیمه ایران شرکت بزرگی است که پنجهزار نیروی انسانی و نزدیک به ١٢هزار نماینده دارد. هماکنون از محل قرارداد درمان و ثالث آموزش و پرورش و بنیاد شهید، زیان سنگینی به این شرکت تحمیل میشود که باید نقدینگی داشته باشد تا جوابگوی تعهدات شرکت باشد. این کارشناس صنعت بیمه در دفاعی جانانه از بیمه ایران بهعنوان پشتوانه صنعت بیمه در پاسخ به انتقادات خاطرنشان میکند: اگر همین امروز، بیمه ایران را در صدور بیمهنامه محدود کنیم و ٣٥درصد سهم اضافی را از این شرکت بگیریم، شک نکنید که حداقل پنجسال طول میکشد تا سایر شرکتها امکانات تخصصی، فیزیکی و نرمافزاری خود را به سطح خدمات بیمه ایران ارتقا دهند. او در خلال گفتههای خود به این نکته اشاره میکند که با وجود آنکه شرکت بیمه البرز رقیب شرکت بیمه ایران است، اما میخواهم یکبار راجعبه این شرکت منصفانه قضاوت شود. من به هیچوجه مخالف کاهش سهم بیمه ایران در بازار نیستم؛ حرف من این است که به این راحتی نمیشود سهم بیمه ایران را در بازار کاهش داد چون ما برای کاهش سهم بیمه ایران نیازمند یک بیزینسپلن هستیم. باید یک گروه از کارشناسان بیمهای و مالی، بیزینسپلنی برای دولت تعیین کنند و پیشنهادات خود را برای استارت کاهش سهم بیمه ایران در یک دوره زمانی خاص ارایه دهند.
تاجدار اعلام کرد: هماینک برخی بهگونهای صحبت میکنند که انگار شناختی از تواناییهای بیمه ایران در صنعت بیمه ندارند؛ درحالیکه اگر چشم بچرخانید، میبینید تمام گردانندگان و مدیران تکنیکال شرکتهای خصوصی از بیمه ایران آمدهاند.
تمامی این اظهارنظرها در شرایطی مطرح میشود که براساس آخرین اظهارنظر رییس کل بیمه مرکزی، شرکت بیمه ایران سال گذشته هزارو٤٠٠میلیاردتومان زیان کرده است و بهگفته حجاریان، این زیان و زیانهای احتمالی و آتی این شرکت از منابع ٧٠ساله دولت پرداخت خواهد شد.