بانك ملي اوكراين نيز عملكرد بسيار بد و غيرمنطقي داشته است. مثلا در شرايطي كه ذخاير ارزي رو به كاهش است، تلاش بانك ملي اين كشور براي كنترل نرخ ارز نتيجهيي جز تشكيل بازار سياه نداشته است. زماني كه بانك مركزي به توصيه صندوق بينالمللي پول، سياست نرخ شناور ارز را آغاز كرد، بزرگترين ضرر و زيان را در زمينه ذخاير ارزي تجربه كرد
تمام ارزهايي كه در سالجاري ميلادي بدترين عملكرد را داشته و بهشدت سقوط كردهاند متعلق به جمهوريهاي سابق اتحاد جماهير شوروي است. فهرستي با پنج مورد كه البته روبل روسيه جزو آن نيست. دلايل كاهش ارزش اين پولها ميان كشورهاي مختلف متفاوت است اما اين مشكل يك دليل اصلي دارد و آن بحران اقتصادي روسيه در پي تحريمها و فشار غرب بر اين كشور است.
گرچه سالها از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي گذشته و به لحاظ سياسي كشورهاي مستقلي در اين منطقه شكل گرفته اما واقعيت اين است كه اقتصاد اين كشورها هنوز (حتي برخي از آنان كه روابط دوستانهيي نيز با مسكو ندارند) بهشدت درهم تنيده است و در نتيجه وقوع بحران از يك كشور به كشوري ديگر اجتنابناپذير بهنظر ميرسد. بنابراين ميتوان گفت كه اقتصاد روسيه از حيث تاثيرگذاري هنوز به بزرگي اقتصاد جماهير شوروي است و از همينرو غرب بايد در تحليل خود از اعمال تحريمها بر روسيه ارزيابي مجددي كند زيرا كشورهايي كه غرب در پي آن است كه نفوذ خود را در آن كشورها به قصد كاهش نفوذ روسيه افزايش دهد، در اصل هنوز پيوند قوي با اقتصاد مادر يعني روسيه دارند. اين پيوند البته شامل كمكهايي نيز ميشود كه روسيه با فروش نفت و گاز ارزانتر به اين كشورها ميكند.
خبرگزاري بلومبرگ در گزارشي اين تاثير را بررسي كرده است. در اين گزارش آمده است، سقوط شديد ارزش «منات»، واحد پولي آذربايجان، و «لئو»، واحد پولي مولداوي در هفته گذشته اتفاق افتاد اما پيش از آن، پولهاي ساير كشورهاي اين حوزه هم تجربههاي بدي را از سرگذراندند.
«گريونا» واحد پول اوكراين بدترين عملكرد را در 2ماه گذشته داشته است و تنها در روز دوشنبه (22فوريه) 11درصد از ارزش خود در برابر دلار امريكا را از دست داد. بانك مركزي اوكراين در واكنش به اين مساله با تشديد قوانين نظارتي، بانكها را از دادن وام به گريونا براي خريد ارزهاي خارجي منع كرده و به واردكنندگان هشدار داده است كه هرگونه پيشپرداخت بيش از 50هزاردلار مورد بررسي دقيق قرار خواهد گرفت.
تبعات كاهش ارزش پول اوكراين بر كشورهاي سابق اتحاد جماهير شوروي، بهمراتب بيش از ديگر كشورهاي اين منطقه است. روسيه با الحاق شبهجزيره كريمه به خاك خود، تقريبا بزرگترين منبع ارز خارجي اوكراين را در دست گرفته است. ازسوي ديگر جنگ در مناطق صنعتي شرق اوكراين، مناطقي كه بيشترين توليدات فلز كشور در آنجا متمركز شده است، اقتصاد اين كشور را فلج كرده است. صندوق بينالمللي پول در گزارشي كه درباره اقتصاد اوكراين در نوامبر2014 منتشر كرد، آورده است كه صادرات اوكراين كمي كمتر از 4ميليارد دلار بوده است. درحالي كه اين رقم در مدت مشابه سال پيش از آن، نزديك به 5.6ميليارد دلار بوده است.
علاوه بر اين، بانك ملي اوكراين نيز عملكرد بسيار بد و غيرمنطقي داشته است. مثلا در شرايطي كه ذخاير ارزي رو به كاهش است، تلاش بانك ملي اين كشور براي كنترل نرخ ارز نتيجهيي جز تشكيل بازار سياه نداشته است. زماني كه بانك مركزي به توصيه صندوق بينالمللي پول، سياست نرخ شناور ارز را آغاز كرد، بزرگترين ضرر و زيان را در زمينه ذخاير ارزي تجربه كرد. ضرر و زياني كه البته بازتابي از نگرانيها نسبت به «سياست كنترل تقاضاي ارز خارجي» و تلاش دولت براي تشديد سيستمهاي نظارتي در اين زمينه بود.
درمورد سقوط ارزش پول كشورهاي مولداوي، گرجستان و آذربايجان، گرچه كمتر از اوكراين، اما همگي بهنوعي با آشفتگي منطقهيي ارتباط دارند.
لئو، واحد پول مولداوي، هفته گذشته بيش از تمام سال گذشته (2014) در مقابل دلار امريكا از ارزشش كاسته شد. اين كشور كوچك كه با روماني و اوكراين همسايه است، ديگر قادر نبود تا ناهماهنگي عميق ساختاري در اقتصادش را مديريت كند. مولداوي تقريبا 70درصد از تمام كالاهاي مصرفي خود را از خارج وارد ميكند. به همين دليل واردات اين كشور تقريبا دو برابر صادرات آن است. اين كمبود تاحدودي با پولهاي ارسالي توسط كارگران مهاجر به كشورـ كه رقم آن در سال گذشته به چيزي حدود 1.61ميليارد دلار رسيد- جبران ميشد. با اين حال در 3ماهه چهارم سال2014، كاهشي 20درصدي داشت. زيرا بسياري از كارگران مهاجر مولداوي در روسيه مشغول به كار هستند و از آنجايي كه روبل نيز بهشدت از ارزشش در برابر دلار كاسته شده، كارگران قادر نبودند تا پول بيشتر براي خانوادههاي خود در مولداوي ارسال كنند.
صادرات مولداوي به روسيه درسال گذشته تقريبا به نصف كاهش پيدا كرد. هم بهدليل مشكلات داخلي اقتصادي و هم بهدليل فشارهاي مسكو كه تلاش داشت تا مولداوي به جاي پيوستن به اتحاديه اروپا، در مدار اقتصادي روسيه باقي بماند.
به اينها بايد مشكلات قبلي دولت مولداوي را نيز اضافه كرد. دولت مولداوي پيشتر بخشي از ذخاير ناچيز خارجي خود را بهعنوان وثيقه دراختيار سه بانك بزرگ قرار داده بود، اقدامي كه پارلمان چپگراي مخالف دولت آن را يك كلاهبرداري و پولشويي خوانده است. ذخاير بينالمللي مولداوي درحال حاضر كمتر از 2ميليارد دلار است و به پايينترين سطح خود از سال2011 تاكنون رسيده است. اصليترين مشكل آذربايجان اين است كه نفت صادر ميكند. جمهوري آذربايجان از سال2011 سرنوشت منات را با دلار گره زده بود اما از آنجايي كه بهاي نفت در بازارهاي جهاني سقوط كرد، نگه داشتن اين همپايي با دلار براي آذربايجان گران تمام شد. در 31ژانويه، ذخاير خارجي كشور 11درصد نسبت به سال گذشته آن، كاهش پيدا كرد. البته اگر روسيه بزرگترين بازار صادرات آذربايجان نبود، سقوط ارزش پول آذربايجان به اين شدت نميبود. گفته ميشود كه رقم صادرات آذربايجان به روسيه در 3ماهه سوم 2014 تا 3 درصد كاهش يافته است.
درباره گرجستان وضعيت كمي متفاوت است. برخلاف آذربايجان رقم صادرات گرجستان به روسيه در سال گذشته نهتنها كاهش نيافته كه افزايش نيز داشته است (حداقل براساس دادههاي صندوق بينالمللي پول). با اين حال صادرات گرجستان به اوكراين درجريان يك سال گذشته تقريبا به نصف رسيده است. اين درحالي است كه اوكراين در يك دهه گذشته كه رابطه گرجستان با روسيه متشنج بوده، بزرگترين شريك اقتصادي تفليس به شمار ميرفت. درمجموع صادرات گرجستان در ماه ژانويه 20درصد كمتر از سال قبل آن بوده است. اين كاهش 20درصدي براي كشوري با اقتصادي كوچك به معني 2.5ميليارد دلار ذخيره ارز خارجي كمتر است كه باعث كاهش اجتنابناپذير ارزش پولي آن ميشود.
بلاروس، نزديكترين متحد روسيه، كاملا از نظر واردات انرژي ارزانتر به مسكو متكي است. بنابراين كاملا قابل پيشبيني است كه وقتي ارزش روبل روسيه كاهش مييابد، پس از اوكراين، بيشترين آسيب اقتصادي را متحمل ميشود.